[Murat KUTAY]

AT FRENGİSİ (DOURİNE)
Dourine, bütün tek tırnaklılara özel bulaşıcı bir hastalıktır. Çiftleşmeyle bulaşır, klinik olarak dış genital organların yangısı, deri lezyonları ve paralizis ile karakterizedir.
Etiyoloji
Etkeni Trypanosoma equiperdum�dur.
Semptomlar
Erkek hayvanlarda ilk klinik belirtiler penis, skrotum, prepisyum ve karın altından göğüs kafesine kadar ilerleyen ödem ve şişkinliklerdir. Bu şişkinlikler ağrısızdır. Penisin ucu kızarmış ve ucunda kabartuılar meydana gelmiştir. Bölgesel lenf yumruları büyümüştür. Hayvan sık sık idrar yapmak ister. Penisten hafif mukopurulent bir akıntı gelir. Kısraklarda vulvada ödem, vagina mukozasında şişkinlik ve kızarıklık meydana gelir.Vulvadan bol miktarda akıntı geldiği görülür. Genital devreden sonra hayvanlarda sinirsel bozukluklar görülür. Bacaklarda sertlik, zayıflık ve koordinasyon bozuklukları gelişir. Deride 2-5cm çapında yuvarlak plaklar oluşur. Bunlar birkaç gün içinde kendiliğinden kaybolur. Kaybolmayan plakların üzerindeki kıllar beyazlaşır. Hastalarda şiddetli anemiden dolayı birkaç ay içinde ölümler görülür. Ölmeyenler veya hastalığı hafif atlatanlar portör kaldıkları için hastalığın yayılmasında büyük rol oynarlar.
Mevzuat
Durin Hastalığı
Madde 113- Veteriner hekimce yapılan muayenede durin hastalığına yakalandığı anlaşılan veya hastalıktan şüphe edilen tektırnaklı hayvanlar derhal ayrı bir yerde muhafaza altına alınır. Hastalığı haber alan hükümet veteriner hekimi hastalık çıkış raporunu düzenler. Hayvan sağlık zabıtası komisyonu hükümet veteriner hekiminin raporunu inceleyerek hastalık çıkış kararı alır ve ilan eder.
a) Hasta ve hastalıktan şüpheli tektırnaklı hayvan cinsi temastan alıkonur ve ayrı bir yerde muhafaza edilir. Hastaların bir yıl içerisinde cinsi temasta bulunduğu aygır veya kısraklar tespit edilerek sahipleri yanında bir yıl müşahede altında bulundurulur. Müşahede müddeti sonunda hastalıksız olduklarına hükümet veteriner hekimince karar verilenler serbest bırakılır.
b) Durin hastalığı tedavi edilmeyecek derecede ilerlemiş aygır ve kısraklar hayvan sağlık zabıtası komisyonu kararı ile tazminatsız öldürülür ve imha edilir.
c) Durin hastalığı bir bölgenin birkaç yerindeki tektırnak hayvanlarda çıktığında bölgedeki bütün tektırnaklı hayvanların hükümet veteriner hekimince muayene edilmesi mecburidir.
d) Durin hastalığına yakalanmış aygırlar kastre edilir, kısrakların tedavi edilmiş olsalar bile- damızlıkta kullanılması yasaklanır. Hastalığın yaygın olduğu yerlerde bir yaşındaki erkek ve iki yaşındaki dişi hayvanlar da muayene edilir.

e) Durin hastalığına yakalanmış veya hastalıktan şüpheli hayvanlar iki haftada bir hükümet veteriner hekimince muayene edilir. Bunların bulundukları yerden ayrılmaları yasaklanır.
f) Hastalığın bulaşmasından şüphe edilen tektırnaklı hayvanlar bulundukları yerden çıkarılmaz ve yavru almak için çiftleşmede kullanılmaz. Bulaşmadan şüpheli hayvan sayısı fazla ise hastalık bölgesinde muayene istasyonu kurulur. Hayvan sahipleri hayvanlarını muayene istasyonuna getirmek zorundadır.
g) Hastalık çıkan yerdeki bulaşmadan şüpheli hayvanların başka yerlere götürülmelerinde zaruret varsa hükümet veteriner hekimince karar verilir ve gittikleri yerin il veya ilçe müdürlüğü haberdar edilir.
h) Hasta veya hastalıktan şüpheli tektırnaklı hayvan özel veya kamu kuruluşuna ait ise, idaresine bilgi verilir. İdare, hayvan sağlık zabıtası komisyonunun kararlarına uymakla yükümlüdür.
i) Durin hastalığında bir yıl süre ile müşahedeye alınan hayvanlardan, hasta ve hastalıktan şüpheli erkekler kastre edilip, kısraklar öldürüldükten sonra dezenfeksiyon yapılarak karantina tedbirleri kaldırılır.

[Yazar]

Yazılar