[Murat KUTAY]

AT VEBASI

Tek tırnaklı hayvanlara (at, katır, eşek) özel, öldürücü ve bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık deri altı ve akciğer dokularında ödemler, bazı iç organlarda hemorajiler ve vücut boşluklarında seröz transudat toplanmasıyla karakterizedir. At vebası sokucu sineklerle bulaşmaktadır.
Etiyoloji
Hastalık etkeni Arbovirustur. Isıya dayanuıksızdır. Kimyasal dezenfektanlarla kısa sürede ölür.
Bulaşma
Hastalığın bulaşması ve yayılması gece ve gündüz kan emen sokucu sineklerle olmaktadır. Asıl vektörün Culicoides cinsi sinekler olduğu bildirilmektedir.
Semptomlar
Hastalığın kuluçka süresi5-7 gündür. Yüksek ateşle seyreder.
Akut form: Duyarlı hayvanlarda en çok görülen formdur. Beden ısısı yüksek, fakat iştah normaldir. Solunum güçlüğü ve şiddetli öksürük görülür. Hayvan bacaklarını açmış, sırtını hafif kamburlaştırmış, ağız açık ve dili sarkmış durumdadır.Öksürükle birlikte burundan önce seröz, daha sonra yumurta akı kıvamında koyu bir akıntı gelir. Hayvan birden kötüleşerek yere düşer ve ölür.
Subakut form: Bulaşık bölgelerdeki atlarda görülür. Beden ısısı yavaş yavaş yükselir ve uzun süre yüksek seyreder. Hayvanın baş bölgesinde, özellikle göz üstü çukurluğunda, göz kapaklarında, dudaklarında hatta göğüs bölgesine yayılan ödem ile seyreder. Ölüm 2 hafta içinde gözlenir.
Ateşli form: Enzootik bölgelerde daha çok gözlenir. Klinik belirtiler tanı için yeterli olmamaktadır.
Sağaltım
Sağaltım olanağı yoktur.
Korunma
Aşılama ile hastalıktan korunmaya çalışılır. Hastalığın yayılmasını önlemek için insektlerle savaşılır.
Mevzuat
At Vebası Hastalığı
Madde 120- At vebası hastalığının çıktığını haber alan hükümet veteriner hekimi hastalık çıkan yere gelir ve hastalık çıkış raporunu düzenler. Hayvan sağlık zabıtası komisyonu hükümet veteriner hekiminin raporunu inceler ve hastalık çıkış kararı alır ve ilan eder.
a) Hasta tektırnaklı hayvanlar ayrılır ve tazminatlı olarak öldürülür ve derileri ile birlikte imha edilir.
b) Hastalık çıkan yerin giriş ve çıkış noktalarına at vebası hastalığı levhası dikilir.
c) Karantina bölgesine tektırnaklı hayvanların girmesine izin verilmez; hastalık çıkan yerdeki tektırnaklı hayvanların ahırları sineklere karşı ilaçlanır.
d) Hastalıktan ve bulaşmadan şüpheli hayvanlar ayrı bir yerde muhafaza altında bulundurulur. Vücut hararetleri devamlı kontrol edilir. Vücut harareti yükselen ve vücutta ödem teşekkül eden, ağız ve burun akıntısı bulunan hayvanlar derhal tazminatlı olarak öldürülür ve imha edilir.
e) Hastalığın bulaşmasını önlemek için hastalık çıkan yerdeki ve civarındaki tektırnaklı sağlam hayvanlar at vebası aşısı ile aşılanır. Yurt içinde yapılacak koruyucu aşılamalar Bakanlıkça verilecek programa göre uygulanır.
f) At vebası hastalığından ölen veya öldürülen hayvanlar iki metre derinliğindeki çukurlara gömülür veyahut yakılarak imha edilir.
g) At vebası hastalığı sokucu sinekler vasıtası ile bulaştığından, hastalık çıkan yerlerdeki tektırnaklı hayvanların ahır ve pencereleri sinek geçirmeyen tellerle kapatılır ve hastalık süresince hayvanlar dışarı çıkarılmaz.
h) At vebası hastalığını bulaştıran sokucu sinekle su birikintileri ve bataklıkların bulunduğu yerlerde yaşadıklarından buralara tektırnaklı hayvan sokulmaz, mümkünse buraları ilaçlanır.
i) Yurdumuza sınır olan devletlerde veya başka ülkelerde at vebası hastalığı çıktığında tesis edilecek tampon bölgeler ve aşı uygulamaları Bakanlıkça belirlenir.
j) At vebası hastalığında konulan karantina tedbirleri son ölüm veya öldürülmeden 60 gün sonra dezenfeksiyon yapılarak kaldırılır.

[Yazar]

Yazılar