[Murat KUTAY]

Civciv Büyütme

evekuşu yetiştiriciliğinde genellikle civciv ve genç dönemlerinde uygun olmayan bakım besleme şartlarında ölüm oranları oldukça fazla olabilir. Bu nedenle büyütme dönemlerinde tavsiye edilen manejman tekniklerinin uygulanması gelecekte hayvanların verim ve yaşama gücü ile yakından ilgilidir. Bakıcılar çıkan problemleri doğru olarak gidermek ve gelecekte karşılaşabilecekleri durumları önceden bilmek zorundadırlar. Büyütme döneminde hayvanlar predatorlarla ( köpek, tilki vs. ) ve aşırı soğuk havalara karşı korunmalıdır. Tüm dönemlerde sağlık kurallarına uyulmalı, mümkün olduğunca kuru ve temiz bir ortam sağlanacak şekilde yapılmalıdır.

Civcivler seviyesinde sıcaklık ilk 10 günlük sürede 28.5 – 30 °C, sonra ise 3 haftalık yaşa kadar 25 – 27 °C ‘ye düşürülmelidir. 3 ile 8ç haftalık yaşlar arasında ideal sıcaklıklar22 – 27 °C arasındadır. Civcivlerin bulundukları ortamda kesinlikle nem yüksek olmamalı, mümkün olduğunca barınak ortamı aynı sıcaklık değerlerine sahip olmalıdır. Civcivler küçük büyütme bölmelerinde infrared lambalarla ısıtılarak veya sıcak hava üfleyen ekipmanlarla ısıtılabilir.

Civcivlerin bulunduğu bölmelerde talaş, çeltik kavuzu gibi altlık materyalleri kullanılmak zorunda ise altlığın üzeri hayvanların altlığı yemelerini önleyecek şekilde çuvallarla sıkıca kapatılmalıdır. Böylece altlık tüketimi ile oluşacak bağırsak tıkanmaları önlenebilecektir. Çuvallar altlık üzerinden alındıktan sonra altlıkta kekleşmeyi ve nem yükselmesini önlemek için günlük olarak karıştırılır veya kuru kum ilave edilebilir.

Tabanın kaygan olması çarpık bacaklılık problemleri oluşturduğu için sakıncalıdır. Tabanda asla kağıt parçacıkları, karton, plastik veya kaygan materyaller kullanılmamalıdır. Bu dönemde 25 – 50 hayvandan oluşan küçük gruplar halinde tutulmaları yararlıdır. Genç devekuşları buldukları her şeyi yutmaktadırlar. Dışarıda bulundukları alanlar iyi drene edilen, kuru, temiz, kaba çöplerden kuru otlardan, çakıl taşlarından, tellerden ve diğer zararlı maddelerden arındırılmalıdır. Hayvanlar bunları yutarak sindirim kanalı problemleri ortaya çıkmasına neden olabilirler. Yemliklerinin sürekli temiz olmasına hayvanların gezinti alanlarının çamur, su birikintisi ve yemlerin ıslanmalarına neden olabilecek etkenlerin ortadan kaldırılmasına özen gösterilmelidir.

4 aylık yaşa ulaşan devekuşları oldukça güçlenmiş, bağırsak rahatsızlıklarına karşı daha dayanıklı hale gelmiş ve dış ortamdan daha az etkilenir duruma gelmişlerdir. Ancak bu dönemde de yemlerinin uygun olmayan şartlardan korunmasına, hayvanların ise geceleri üzeri kapalı alanlarda korunmasına devam edilmelidir.

Besleme

Evcilleştirilmiş birkaç yy. dan beri Güney Afrika’daki çiftliklerde yetiştiriciliği yapılmasına rağmen, şimdiye kadar beslenmeleri ve besin maddeleri ihtiyaçları konusunda çok az bilimsel çalışma yapılmıştır. Son dönemde İsrail ve Güney Afrika’da bazı çalışmalar yapılmıştır. Bu konuda genel olarak Güney Afrika’da uygulanan besleme ve yemleme teknikleri uygulanmaktadır.

Devekuşları otçul özellikleri yanında, böcekler, kertenkeleler, küçük memeli hayvanlar ve diğer kuşların yumurtalarını da yerler. Doğal yaşama alanlarında ( yarı çöller ve kuru savanlar ) bulunan çok cılız otlarla beslenmektedirler. Bu bölgelerde sığır veya koyun otlatmak imkansızdır.

Bugünü kadar devekuşu besiciliği hakkında yapılan denemeler, devekuşunun lifli bitkiler (selüloz, hemiselüloz) çok iyi değerlendirildiğin gösterilmiştir. Selülozu bu şekilde iyi değerlendiren sistem sadece geviş getiren hayvanlarda bulunmaktadır. Devekuşlarının yedikleri yemler önce yemek borusundan ön mideye gelir. Burada kimyasal sindirime uğrayan besinler daha sonra kaslı mide (taşlık) içerisinde fiziksel sindirime uğrarlar. Özellikle alınan taş ve kumlar bu konuda etkili olur. Burada öğütülmüş olan besin maddeleri ince bağırsaklarda salgılar yardımıyla sindirilir. Bu arada bağırsaklardan emilim gerçekleşir. Geviş getiren hayvanların işkembelerinde olduğu gibi kısa zincirli yağ asitleri (sirke asidi, tereyağ asidi) ince bağırsaklarda emilip daha sonra enerji kazanımında kullanılır.

Bir devekuşunun gelişimi ve canlı ağırlığının artması beslenmesine ve kaldığı yerin şartlarına bağlıdır. Devekuşunun yem ihtiyaçlarının belirlenmesinde ilk planda hayvanların canlı ağırlığı ve ihtiyacı olan enerji dikkate alınmalıdır. Gelişmekte olan bir devekuşuna canlı ağırlığının % 3 – 4 ‘ü kadar kuru yem karılımı verilmelidir. Gelişi tamamlamış devekuşlarının besin maddeleri ihtiyacı düştüğü canlı ağırlığının % 2 – 2.5 ‘i kadar kuru yem verilmelidir. Yem alımı gelişme dönemlerine göre değişiklik arz etmektedir. ( Tablo 8 ).

Tablo 8. Devekuşlarının Yaşlara Göre Ortalama Günlük Yem Tüketimi

Gelişme dönemleri Yaş ( ay ) Ortalama canlı ağırlık (kg ) Ortalama kuru yem alımı ( kg )
Civciv 0 – 1 0.75 – 3 0.12
1 –3.5 3 – 15 0.36
Genç hayvan 2.5 – 6 15 – 60 1.5
6 – 11 60 – 80 2.5
11 –14 80 – 100 2.2
Ergin > 14 100 – 120 2.2
> 30 110 – 120 2.2

Her hayvanda olduğu gibi devekuşlarında da gelişim için su, karbonhidrat, yağ, protein, mineral madde ve vitaminlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu besin maddelerinin yemlerden karşılanması gerekir. Devekuşlarının beslenmesinde kullanılabilecek tavsiyeler Tablo 9 da verilmiştir.

Tablo 9. Değişik Gelişme Dönemlerinde Devekuşlarının Beslenmesi için Tavsiyeler

Dönemler Civciv Genç hayvan Ergin
Yaş ( ay ) 0 – 1 1 – 2 2 -5 6 – 11 11 – 14 Yaşama Payı Verim Payı
Lifli bitkiler (%) 7 10 12 14 16 30 16
Ham protein (%) 22 18 16 14 12 12 14
Lysin (%) 1.20 1.00 0.85 0.60 0.60 0.50 0.70
Methionin (%) 0.45 0.36 0.30 0.22 0.20 0.19 0.27
Threonin (%) 0.92 0.77 0.65 0.40 0.40 0.38 0.54
Triptophan (%) 0.25 0.21 0.18 0.13 0.10 0.10 0.13
Isoleucin (%) 1.00 0.86 0.73 0.52 0.52 0.47 0.67
Arginin (%) 1.38 1.15 0.98 0.69 0.69 0.57 0.80

Devekuşu Civcivlerinin Beslenmesi

Devekuşu civcivleri yumurtadan çıkmadan önce yumurta sarısı kesesini göbek kordonu ile karın içerinse çeker. Civcivlerin ilk günlerde yem alımları çok azdır, zira daha yumurta sarısı kesesinden aldıkları ile beslenirler. Bu kese bazı iltihaplanmalar sonucu civcivi öldürebilir. Fakat doğru bir beslenme ile seri şekilde bu kesenin yapısı parçalanabilir. Yumurta sarısı kesesi genellikle ishal ve kabızlık gibi sorunlara neden olabilir. Bunun için civcivlere ağırlıklarının %1.5 – 3 ‘ü arasında kuru yem verilmelidir. Civciv 4 veya 6 gün boyunca dışarıdan besin ve sıvı almadan yaşayabilirler. Buna rağmen civciv çıktıktan 2 – 3 gün sonra mutlaka yem verilmelidir. Civcivler içgüdüsel olarak yem aramaya başlarlar, fakat yemliğin içindeki yemleri tanıyamazlar. Bu dönemde önlerine ne gelse yerler. Bunun sonucu olarak hayvan mide ve bağırsak kabızlığına yakalanarak ölebilir. Bu nedenle de bu dönemde altlık olarak talaş, saman veya kum kullanılmamalıdır. Devekuşu civcivleri ilk üç aylarında çok hassas olurlar. Bu dönemde kayıpları en aza indirgemek için, hijyen kurallarına uyulması, temiz su sağlanması ve dikkatli bir beslenme yapılması gerekmektedir. Yemler içerisinde protein, esensiyal amino asitler, vitamin ve mineral düzeyleri yeterli olmalıdır.

Civcivler 24 ile 48 saatlik yaşa geldiklerinde beslemeye iyi kalitede hindi başlangıç yemi veya diğer kanatlı hayvanlar için hazırlanmış ve protein düzeyi %26 olan yemler kullanılır. Bu yemler içerisindeki besin maddeleri ile hayvanların ilk haftalarında sağlıklı olarak gelişmelerini sağlamış olur.

Civcivler sürekli aydınlama ortamında 3 haftalık yaşa kadar başlangıç yemleri ile beslenirler. Sonra başlangıç yemine ek olarak kaliteli ayçiçeği küspesinden hazırlanan pelet yemler günde 2 defa olmak üzere verilir. Ayrıca hayvanlara kalsiyum kaynağı olarak midye kabukları, grit gibi maddeler de verilmelidir.

İçme suları hayvanların yararlanmasına uygun ekipmanlarla sağlanır ve su içerine tavukçulukta kullanılan vitamin karışımları 2 – 3 haftalık yaşa kadar ilave edilebilir. Bu vitaminlerden en önemlisi A ve D3 vitaminleri olup, diğerlerini kullanmak gerekli değildir. Tablo 11 de devekuşu civcivleri için önerilen karma yemler görülmektedir.

Tablo 11. Devekuşu Civcivleri için Önerilen Gelişme Yemi Karmaları

Karışım ( % )
Yem maddeleri 1 2 3
Mısır 39 – –
Arpa – 33 27
Yulaf – 20 24
Et unu 5 10 14
Kemik unu 3 4 4
Yonca 33 – –
Kırmızı tırfıl – 20 –
Kaliteli kuru ot – – 21
Vitamin + mineral karışımı + + +
Hayvanlar 8 haftalık yaşa ulaştıklarında kaliteli hindi büyütme yemi kullanılabilir. Bu dönemde de ayçiçeği küspesi pelet yemi verilmeye devam edilmeli, bu program erginliğe ulaşıncaya kadar devam ettirilmelidir.

Kemik unu , öğütülmüş kireç taşı, yumurta kabukları kalsiyum kaynağı olarak kullanılmalıdır. Bunun yanında ince kıyılmış az miktarda yeşil yem verilmesi vitamin ve protein kaynağı olması yanında iştah üzerinde olumlu etkilere de sahiptir.

Hayvanlar genel olarak ıslatılmış yem karışımlarını çok severler, fakat unutulmamalıdır ki bu yem çabuk bozulur ve hazım sorunları yaşanabilir. Genel olarak yem kapları günlük olarak temizlenmelidir ve arta kalan yemler alınmalıdır. Civcivlerin ilk yem almaya başlamalarından sonraki üç ile beş gün boyunca dışkılar denetlenmelidir. İshal belirtisi görüldüğünde su yada yeme antibiyotik katkısı yapılmalıdır.(volkanderinbay)

[Yazar]

Yazılar