[sulevet]

LABORATUVAR GÜVENLİĞİ

KONU BAŞLIKLARI
 Laboratuvar güvenliği tanımı
 Laboratuvar çalışmalarında temel kurallar
 Bulaşıcı ve enfekte materyallerle çalışma prensipleri
 Laboratuvar kaynaklı enfeksiyonlar
 Kimyasallarla çalışma prensipleri
 Laboratuvar güvenlik araçları
 Yangın güvenliği

Laboratuvar güvenliği tanımı
Çalışan kişinin ve çalışma materyalinin korunması için;
çalışma sırasında belirli laboratuar kurallarının, yöntemlerin, altyapı ve cihazların kullanılmasıdır.

Laboratuvar çalışmalarında temel kurallar
 Uygun giysiler giyilmeli (ayakkabılar kapalı olmalı, palto gibi hareket kısıtlayıcı ya da pahalı ve zarar görebilecek giysiler giyilmemeli).
 Takılabilecek aksesuar (uzun kolye, bilezik) kullanılmamalı
 Saçlar toplanmalı
 Koruyucu gözlük, yüz koruyucu, eldiven ve önlük kullanmaya özen gösterilmeli
 Sigara içmek birşey yemekten ve içmekten kesinlikle kaçınılmalı,makyaj yapılmamalı
 Laboratuvar dışında eldiven kullanılmamalı
 Ellerde kesik, yara ve benzeri durumlar varsa bunların üzeri ancak su geçirmez bir bantla kapatıldıktan sonra çalışılmalı
 UV yada laser ışını kullanılarak yapılan çalışmalarda yüz ve göz mutlaka korunmalıdır.
 Laboratuvarda tek başına çalışılmamalıdır
 Mümkün olduğunca plastik malzeme tercih edilmeli
 Buzdolapları, derin dondurucular ve kuru buz kutuları belli aralıklarla çözülmeli, temizlenmeli ve içindeki malzemeler etiketlenmeli
 Santrifüj tüpleri tercihen plastik olmalı
Tüplerin dengeli olmasına dikkat edilmeli
Metal tüplerin ağırlıklarının eşitlenmesinde korozyona yol açacak solüsyonlar
kullanılmamalı
Tüplerin fazla doldurulmamasına dikkat edilmeli
Santrifüj haznesi, rotorlar ve tüpler her gün çatlaklar ve korozyon açısından
kontrol edilmeli
 Çatlamış yada kısmen kırılmış cam eşyalar hiçbir
çalışmada kullanılmamalı
 Deneyinizi bitirdiğinizde çalışma alanı ve kullanılan malzeme temizlenmeli. Çalışma alanınız için uygun olan temizleyiciler kullanılmalı
 Laboratuvardan ayrılmadan önce, kullanılan kişisel koruyucu ekipmanlar temizlenmeli ve eller sabunla mutlaka yıkanmalı
 Su, gaz muslukları ve elektrik düğmeleri, çalışılmadığı hallerde kapatılmalıdır.

 Laboratuar atıkları uygun atık kaplarında toplanmalı
 Kırık cam, bistüri, agaroz ve poliakrilamid jeller
genel çöplüğe atılmamalı

Bulaşıcı ve enfekte materyallerle çalışma prensipleri

Biyogüvenlik risk gruplarına göre laboratuar güvenlik seviyeleri

Bulaşıcı ve enfekte materyallerle çalışma prensipleri

 Tüm hastaların kan ve diğer vücut sıvıları potansiyel olarak infekte kabul edilmeli
 Eller veya diğer cilt yüzeyleri hastanın
kan ya da diğer vücut sıvılarıyla kontamine
olursa derhal su ve sabunla yıkanmalıdır
 İğne batmasını önlemek için “disposible” iğneler kullanıldıktan sonra plastik kılıfları tekrar takılmamalı, iğneler enjektörden çıkartılmamalı, eğilip bükülmemelidir.
 Eldiven, Önlük, Galoş, Maske/Respirator, Yüz koruyucu/kalkan , Gözlük mutlaka kullanılmalıdır.
 Biyolojik güvenlik kabinleri
Sınıf I
– Ön açık, hava akışı içeriye doğru,
– Dışa hava çıkışı HEPA filtreden
– Yalnızca personel koruyucu
Sınıf II
– Ön açık, vertikal laminar hava akışı,
– İçe ve dışa hava HEPA filitrasyon
– Personel ve ürün koruyucucu
Sınıf III
– Eldiven tip

 Pipetler (otomatik olanlar tercih edilmeli)
 Kesici-Delici Atıkların Toplanmasında plastik veya aynı özelliklere sahip kartondan yapılmış kutu veya konteynerler kullanılmalı
 Tıbbi Atıkların Toplanmasında kırmızı renkli plastik torbalar kullanılmalı
 Ünite İçi Taşıma araçları mutlaka olmalı
 Örnek kapları tercihen plastik olmalı, etiketlenmeli
 Dökülmeleri önlemek üzere örnek kapları ikinci bir kabın içine koyulmalı
 Kontamine- tekrar kullanılabilir malzemeler
dezenfektan içinde 1 gün bekletilmeli
 Her çalışma sonrası çalışma alanı uygun bir dezenfektanla dekontamine edilmelidir

Laboratuvar kaynaklı enfeksiyonlar

Bakteriyel enfeksiyonlar
• Brucella türleri (spp)
• Salmonella spp
• Shigella spp
• Bacillus anthracis
• Franciella tularenssis
• Coxiella burnetti
• Chlamydia spp
• Mycobacterium tuberculosis ve
atipik mikobakteri infeksiyonları

Bu enfeksiyonların bulaşmasında esas yol;
Delici-kesici aletlerle yaralanmalardır.
Bu tür yaralanmaların yaklaşık %70 i ucu delikli iğnelerle olmaktadır.

 Temas edilen enfekte kan miktarı (HIV 0,1 ml – HBV 0,04 μl)
 Kandaki virüs yoğunluğu (HBV 106/ml-109/ml yoğunlukta HIV 103/ml yoğunlukta )
 Eldivenle temas ve enjektör ucunun büyüklüğü
 Yaralanmanın derinliği
Hastalığın bulaşında önemli faktörlerdir.

Alınacak önlemler

 Temas bölgesi su ve sabunla veya uygun bir antiseptikle yıkanmalıdır
 Mukoza temaslarında bol suyla yıkanma yeterlidir.
 Temas bölgesi sıkma, emme, kanatmaya çalışma v.b. İle travmatize edilmemelidir.
 HbsAg (+) hasta – anti-HBs veya antiHBc Ab (-) sağlık personeline
( iğne batması -mukoz membranlara sıçrama – sağlam olmayan deriye bulaş )
i- İlk 24 – 72 saat içinde 0.06 ml/kg (HBIg) İM olarak
ii- HBV aşısı İM olarak ve 1 ay ve 6 ay sonra aynı dozda tekrarlanmalıdır.(0, 1, 2 ve 12. Ay şeklinde de yapılabilir)
 Hastanın ve/veya temas eden sağlık personelinin serolojik durumları bilinmiyorsa :

i-HBV aşısı İM olarak ve 1 ay ve 6 ay sonra aynı dozda tekrarlanmalıdır.(0, 1, 2 ve 12. Ay şeklinde de yapılabilir)
ii- İlk 48 – 72 saat içinde serolojik verilerin sonucuna göre değerlendirme yapılır.

 Anti HBs ve/veya anti HBc Ab (+) ya da HBs Ag (+) sağlık personeline temas sonrası aşı ya da HBIg uygulanmasına gerek yoktur
 Üç doz aşı sonrası 10 mIU/mI’nin Ab 9 ay koruyucu
 Bu sürenin sonunda veya Ab titresinin 10 mIU/mI’nin altına düştüğünde tek doz rapel aşı önerilir.

 HCV antikoru taşıyan bir kişinin kanıyla temas eden sağlık personeline lokal bakım önerilmelidir.
 Yaralanmayı takiben ve 6 – 9 ay sonra HCV’ye karşı Ab araştırılması önerilmelidir
 Ig uygulamasının yararsız olduğu gösterilmiştir.
 HIV taşıyıcısı olan bir hastanın kanı ile temas sonrası lokal bakım önerilmelidir
 Bu tür bir yaralanmaya maruz kalan sağlık personelinin anti-HIV Ab taşıyıp taşımadığı hemen belirlenmelidir
 Aynı test yaralanmadan 6 hafta, 12 hafta ve 6 ay sonra tekrarlanmalıdır

Kimyasallarla çalışma prensipleri
 Reaktiflik, bozunma hızı, yangın veya sağlık tehlikesi ya da toksik etkilere göre sınıflandırma yapılmalıdır
 Yeni bir kimyasal alındıgında beraberinde muhakkak Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS) de temin edilmelidir
 Tehlike isaretlerine ve Malzeme Güvenlik Bilgi formlarında verilen bilgi ve ikazlara muhakkak uyulmalıdır

Kimyasalların Depolanması
 Sadece belirlenen alanlarda ve dolap içinde
maddeleri saklanmalı
 Kimyasalların saklandığı buzdolaplarında ASLA yiyecek içecek saklanmamalı
 Zeminde ve kabinlerin tepesinde saklanmamalı
 Dolap içinde olsa bile koridorlarda bırakılmamalı
 Dolapların içinde maddeleri saklamak için bölmeleri kullanılmalı
 Maddeleri etiketleri okunacak şekilde raflara yerleştirilmeli
 Tüm kimyasal kap ve şişeleri kullanım haricinde kapalı tutulmalıdır.
 Şişmis, akıtan veya şüpheli kimyasal kapları, şişeleri kullanılmamalı veya açılmamalıdır.
 Kırılabilecek şişelerdeki kimyasalları taşırken muhakkak uygun bir taşıma sistemi, örneğin taşıma sepeti, kullanılmalıdır.
 Birbiriyle reaksiyona girebilecek kimyasallar beraber taşınmamalıdır.
 Tehlikeli kimyasalları kullanmadan önce risk değerlendirmesi yapılmalıdır
 Toksik, yüksek buhar basınçlı , korozif ,uçucu ve kokulu maddelerle çalışırken çeker ocak kullanılmalıdır
 Asit veya bazlar, küçük kaplara dolum için damacanalardan doğrudan akıtılmamalı, daima sifonlanma yapılmalıdır
 Asitlerin ve katı kostiklerin üzerine hiçbir zaman su dökülmemelidir
 Çeker ocak volantil maddeleri saklamak için kullanılmıyor ise asla kimyasalları çeker ocakta saklanmamalı
 Özellikle yanıcılar için özel olarak tasarlanmış buzdolapları kullanılmalı
 Reaktifi orijinal şişesinden ikinci bir şişeye transfer ederken ; etiketin üstüne
• Adı (kısaltmasız)
• Tehlike sınıfı
• Zarar vereceği hedef organ
• Tarihi (eğer perokside olabilen bir materyel ise)
yazılmalı
 Düzenli olarak maddelerin son kullanım tarihlerini kontrol edilmeli
 Günü geçen kimyasallar imha edilmeli

Kimyasal Atıkların uzaklaştırılması
 Kuru kimyasal maddeler toprak veya seramik kaplarda toplanmalıdır
 Ağır metallerin veya diğer toksik maddelerin sulu çözeltileri şişelerde toplanmalıdır
 Kuvvetli asitler ve bazlar nötrleştirme işleminden sonra açık musluk alında lavaboya dökülmelidir.
 Her bir kimyasal atık kabı etiketlenmeli,kimyasalı ve miktarı belirtilmelidir
 Atık kabında birbiri ile uyumlu kimyasalların bulunmasına dikkat edilmelidir.
 Madde ekleme ve çıkarılması dışında bu kapların her zaman kapalı tutulmalıdır.
Gaz silindirlerin güvenliği
 Gaz silindirleri her zaman zincir ile sabitlenmeli ve kullanılmadığı zaman kapakları kapatılmalıdır
 Silindirler ısı kaynaklarından uzakta muhafaza edilmelidirler

Kimyasallarla çalışma prensipleri
 Etrafa saçılan veya dökülen bütün kimyasallar
derhal temizlenmelidir.
 Asit dökülmeleri sodyum bikarbonatla nötralize edilmelidir.
 Bazik dökülmeler borik asit veya seyreltik asetik asitle nötralize edilmeli veya kum dökülmelidir.
 Bütün kimyasal dökülmeleri, laboratuardan sorumlu kişiye derhal haber verilmelidir.
 Eğer;uçucu, yanıcı veya toksik maddeler dökülürse alev alma halinde hemen söndürülmeli ve kıvılcım oluşturabilecek cihazlar kapatılmalıdır.

Kimyasalların insan vücuduna etkileri

 Karsinojen etki olabilir (Glutaraldehit,naftilamin ,anilin vs.)
 Toksik etki olabilir (Formaldehit vs.)
 Geç olarak ortaya çıkabilen uyuşukluk, koordinasyon bozukluğu gibi belirtiler olabilir (HCN vs.)
 Tahriş edici ,aşındırıcı etki olabilir ( Organik çözücüler, amonyak)
 Reprodüktif etki olbilir (Glutaraldehit, Formaldehit, Akrilamid ,Kloroform)

Kimyasallara maruz kalındığında ilk yaradım

 Eğer hava yolu ile etki eden bir ajana maruz kalmışşanız ;
Temiz havaya çıkılır
Tüm kontamine olmuş kıyafetler çıkarılır
Su ile hemen yıkanılır
Temiz kıyafetler giyilir.
 Kuvvetli asitler ile yanmalarda
Yara yeri önce su ile bolca yıkanır.
Sodyum bikarbonat (%5) veya amonyum hidroksit (%5)
solüsyonu ile pansuman edilir.
 Kuvvetli alkaliler ile yanmalarda,
Yara yeri su ile bolca yıkanır.
Yara yerine %5 borik asit veya %1 asetik asit ile pansuman
yapılır.

Laboratuvar güvenlik araçları
 Göz banyoları
 Boy dusları
 Laboratuar giris, çıkıs ve kaçıs ve güvenlik isaretleri
 Yangın alarmları
 Yangın söndürücüler
 Yangın battaniyeleri
 Acil bosaltma planları ve toplanma yerleri
 Acil kapatma vana ve anahtarları (gaz, elektrik
 ve çeker ocaklar için)
 En yakın ilk yardım çantası ve ilk yardım sorumlusu

Yangın güvenliği : Yangın üçgeni
• Hava
• Ateş
• Yakıt
Laboratuar yangın nedenleri
• Bunzen bekleri
• Kontrolsüz kimyasalların reaksiyonları
• Elektrikli ısıtıcılar yangınları
• Arızalı cihazlar
• Elektriksel devrelere aşırı yüklenme
Önlemler
 Acil yangın çıkışları
 Yangın söndürücülerinin yerleri ve nasıl kullanıldıkları
 Birincil ve ikincil öncelikli tahliye rotaları
 Alarmların nerelerde bulunduğu bilinmelidir.[hr]
Resimleri ekleyemedim:(

[Yazar]

Yazılar