Kuduz hakkında önemli bilgiler 26.02.2007

Kuduz hakkında önemli bilgiler:

Köpekler kuduz virüsünün taşıyıcısı değildir. Köpek, bir kuduz hayvan tarafından ısırıldığı zaman kuduza yakalanır. Eğer köpek aşılı ise korunabilir. Isırılınca hemen aşısı yapılır ve yara dezenfekte edilecek olursa, köpek de müşahade altına alınırsa, kurtulabilir.

Sağlam bir köpekte kuduz virüsü kesinlikle bulunmaz.

Kuduz virüsü (köpek kuduz bir hayvan tarafından ısırıldıktan sonra) köpeğin beynine ulaştığı zaman beyin iltihabı gelişir. Ayrıca kuduz virüsü tükürük bezine gelirse salyada da kuduz virüsü bulunur. Bu dönemde köpek insanı ısırırsa, salya ile virüsü ısırık yerine bırakır. Kuduz köpek, ne sahibini ne de yanına yaklaşan kişileri tanır. Saldırgan olur. Köpekte kuduz hastalığının klinik belirtileri köpek gençlik hastalığı ile karıştılır.

Bu nedenle her köpekte kuduz virüsü bulunur, taşıyıcıdır demek yanlıştır.

Isıran köpek kuduz değilse 10 günlük müşahade sonrası serbest bırakılmalıdır, ve ısırılan insana yapılan aşı kesilmelidir. Çünkü kuduza yakalanmış bir köpek 3 günde, en çok 10 günde ölecektir. Ölmez ise kuduz değildir.

İstanbul Veteriner Hekimleri Odası üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmiştir.
Hayvanları yaşatmak toplumsal sorumluluğumuzdur.

Zamanın valisi Hayri Kozakçıoğlu ile görüşmüştür. Bu konuda derhal önlem alınmasını ve tehlikenin büyük olduğunu belirtmiştir.

26 Ocak 1995’te “Sokaktaki Kedi-Köpek ve Toplumsal Sorumluluğumuz” konulu uluslararası sempozyum düzenlemiştir. İl Sağlık Müdürlüğü ve Büyükşehir Sağlık Daire Başkanlığı da sempozyuma katılmıştır. Sonunda çözüm önerileri ilgililere bildirilmiştir.

15 Nisan 1996’da Habitat’a bir proje sunmuştur. Daha sonra 17.5.1996’da ikinci geniş kapsamlı projeyi Habitat’a vermiştir.

“Haydok” Doğa ve Hayvan Koruma Vakfı girişimleri yapmıştır. Bu vakıf bünyesinde kurulacak olan şirket ile sorunu profesyonel yaklaşımla ve çağdaş biçimde çözmek istemiştir.

Bugünkü valimiz Erol Çakır’a da projesi yaklaşık 8 ay önce sunmuş ve konunun önemine değinmiştir.

Kuduz Türkiye’de her zaman vardı. 27 İkinci teşrin 1935 günlü 7 Gün Dergisinin kapak konusu: Kuduz Tehlikesi. Haberi yazan Ensari Bülent Bey, “1890 yılında Şehremini Operatörü Cemil Paşa, İstanbul’da ne kadar köpek var ise Hayırsız Ada’ya sürmüş.
O zamanki Kuduz Hastanesi Başhekimi Bakteriyolog Dr. Zekai Muammer, “Bundan önceki yıllarda İstanbul’da 80.000 köpek olduğu zaman insanlarda 700 vakası vardı. 1923’ten beri 1000 aşağı düşmüyor. 1932’de 2018 kişi, 1934’te 1819 kişi kuduz için başvurmuş. Son on yılda İstanbul’da 17257 kişi tedaviye alınmış, uzaktan gelen tedaviye geç başlayan 94 kişi kudurmuştur.” diyor ve ilave ediyor: “Bu illetten kurtulmak için Japonya ve İngiltere ne yapmış ise biz de onu yapmalıyız.” Ensari Bey, yazının sonunu köpeklere katliam ile bitirmiş.

Yıl 1935, yıl 2000. Katliamın olayı çözmediği ortada. Öyleyse önerilen çağdaş modelleri bugüne kadar uygulamayan sorumlular nerede?

Pendik Vet. Kont. Araş. Ens. raporlarına göre (bu kurum kuduz teşhisinde en önemli ve uzman kuruluştur) 1990’da %82,
1995’te %81,
1997’de 198 şüpheli köpekte %77,
1998’de 194 şüpheli köpekte %82,
1999 şüpheli 300 köpekte %82
oranında kuduz müspet çıkmıştır.

Her yıl İstanbul’da ısırılan insan sayısı 20.000 dolaylarındadır. Geçtiğimiz yıllarda da kuduzdan ihmalkarlık sonucu insan ölümleri olmuştur. Sağlık Bakanlığı verilerine göre son 10 yılda 12 insan kuduzdan ölmüştür. Bu yıl da 3 ölüm olmuştur.

Dünyada kuduz hastalığının durumu nedir?

Kuduz, dünyanın birçok bölgesinde insanlar için tehlike olmaya devam etmektedir. Her yıl yaklaşık 80 ülkede kuduz nedeniyle 40.000’den fazla insan ölmektedir. Dört milyon kişi şüpheli ısırık nedeniyle tedavi görmektedir. Kuduz hastalığından oluşan ölümlerin çoğu Afrika’nın bazı kesimleri, Asya ve Güney Amerika’da meydana gelmektedir. Avrupa bölgesinde ise sadece Türkiye’de ölümler görülmektedir.

Ülkemiz gibi evcil hayvan kuduzunun tam olarak kontrol edilmediği bölgelerde, bildirilen insan kuduz vakalarının %90’ında köpeklerin sorumlu olduğu bildirilmektedir.
Evcil hayvan kuduzunun kontrol altına alındığı Kanada, Amerika ve birçok Avrupa ülkesinde ise köpeklerin insan kuduzu vakalarının %5’inden sorumlu olduğu görülmüştür.
Diğer evcil hayvanlar kedi, sığır, at ve diğer çiftlik hayvanları, dünyada bildirilen diğer kuduz vakalarının %5-10’undan sorumludur.

Avrupa’da 1998’de Dünya Sağlık Teşkilatı’na 2313 evcil hayvan kuduzu bildirilmiştir. Köpeklerdeki kuduz olayı Rusya Federasyonu’nda 473, Polonya’da 35, Türkiye’de 104, Macaristan’da 23, Hırvatistan’da 15, Slovak Cumhuriyeti’nde 28, Litvanya 11 vd. gibi Avrupa ülkelerinde gözlenmiştir. 1999 yılında ise Rusya 314, Türkiye 66, Polonya 18, Macaristan 12, Slovak Cumhuriyeti 13, Litvanya 3, Moldova 11 vd. şeklindedir.

Görüldüğü gibi daha çok, eski Doğu Bloku ülkelerinde köpek kuduzu olayları gözlenmektedir. Dünya Sağlık Teşkilatı verilerine göre bu ülkeler ile birlikte Almanya’nın da içinde bulunduğu ülkelerde vahşi hayvan kuduzu bildirilmiştir. Türkiye, vahşi hayvan kuduzu yönünde bir bildirimde bulunmamıştır. Ancak Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), köpek kuduz olayının Avrupa ülkelerine bildirimini zorunlu kılmamaktadır. Bu durumun önemli bir faktör olduğunu düşünebiliriz. Yani gelişmiş bu ülkelerde köpek kuduzu çıkıyor olabilir (Bilhassa çoban ve kırsal alan köpeklerinde) ancak bildirilmediğini düşünebiliriz. Yani vahşi hayvan kuduzu var ise kırsal alandaki köpeklerde de olabilir.

Sokak hayvanlarına yönelik projemiz:

Sokak hayvanlarına yönelik proje öncelikle İstanbul ili içinde düşünülmektedir. Daha sonra şubeler ile diğer illerde de uygulanabilecektir.

Öncelikle vakıf senedi hazır olan Hayvan Doğa Koruma Vakfı (Haydok) kurulmalıdır. b) Vakıf bünyesinde işletmeler ve Veteriner Hekim üniteleri (klinik, poliklinik, eğitim merkezleri) kurulacaktır.

Barınaklar geliştirilecektir. (Şehir dışında geniş alanların kullanılması önceliklidir)

Yerel yönetimlerin şu andaki klinik, veteriner hekim hizmetleri, ekipman ve barınaklardan öncelikli olarak yararlanılabilecektir.

Şehir içinde gezici, tam donanımlı ve eğitilmiş toplama ekipleri görev yapacaktır. Bunlar ilk aşamada 14-20 midibüs şeklinde düşünülmektedir.

Sokak köpekleri toplanıp gerekli uygulamalardan geçirildikten sonra sahiplendirilmeye çalışılacak, ondan sonra kısırlaştırma ve aşı programları uygulanacaktır.

Hasta ve güçten düştüğü tespit edilenler, etik kurul kararı ile insancıl bir biçimde uyutulacaktır.

İki yıllık aşı, tasma, deri altı mikroçip uygulamasıyla köpekler koruma altına alınabilecektir.

İlk aşamada yavru (2-3) aylık erkek ve dişiler kısırlaştırılacaktır.

Her yönüyle profesyonel ekiplerle bu sorun en uzun vadeli 5-7 yıl içinde çözümlenebilecektir.

Bu proje bizim elimizde bulunmaktadır.
Haydok Vakfının kurulması için tüm hayvanseverleri yardıma çağırıyoruz.
Çünkü yerel yönetimler bu konuya yeterli kaynak aktarmakta zorluk çekebilirler. Taşın altına elimizi koymalıyız!
Bu projenin gerçekleşmesiyle her yıl 20-40 trilyonluk insan aşısı ithalatı en aza indirilecek ve proje kendi maliyetini böylece çıkarmış olacaktır. En önemlisi insan ölümünün utancından kurtulmuş olunacaktır.

Bu proje Mayıs 1990 tarihinde Cenevre’de sunulan “Guidelines for dog population management”
(Dünya Sağlık Organizasyon, Köpek Nüfus Kontrolü Yöntemi) doğrultusunda yapılmıştır.