Evcil Hayvanlarda Askarit Enfestasyonları

Morfoloji: Uzunlukları 10-15 cm’den 50-60 cm’ye kadr değişir. ağız kapsülü yoktur. 3 çift dudak vardır. Erkeklerde bursa copulatrix yoktur.

Yerleşim: İnce barsaklar

Biyoloji: Direkt ya da indirekt gelişirler. Ara konak ya da paratenik ara konak kullanırlar. Enfektif dönem yumurta içindeki L2dir. Dışkıyla yumurta atılır. Yumrutadaki embriyo taslağı tek hücreden ibarettir. Koyu kahve-siyah renklidir. 2 tane dış katman vardır. 3.katman olarak, en dışta pürtüklü yapışkan bir tabaka yer alır. Son konaklar gıda ile L2 taşıyan yumurtaları alarak enfeste olur. ara konak L3’ü alarak enfeste olur. Transport konakta ise L2 bulunur.

AİLE: ASCARIDIDAE

Cins: ASCARIS
Tür: Ascaris suum

Transport konak: Yer solucanları, dışkı yiyen böcekler

Biyoloji: L2ler ince barsakta serbest kalır. Kan yolu ile karaciğere giderler (L3). Akciğerde L4,L5 ve daha sonra da erginler gelişir. Buradan trachea ve yutağı takip ederek ince barsaklara giderler.

*Karaciğer-akciğer pasajına tracheal göç denir.

Klinik: Barsak tıkanmasına ve kataral enteritise neden olurlar. Gençleri karaciğer ve akciğerde küçük eosinofilik granülasyon dokuları oluşumuna neden olurlar. 3 mm çaplı bu oluşumlara milk spot da denir.

Teşhis: Dışkı flotasyon metodu ile incelenir.

Tür: Ascaridia galli ®kanatlı

Ascaridia dissimilis ®hindi

Ascaridia columbae ®güvercin

Morfoloji: Yumurtalar diğerlerinden farklı olarak oval, yanlardan basıktır. Yan kenearlar birbirlerine paraleldir. Kabuk düzdür. Embriyo tek blastomerlidir. Yumurta sarısı içini doldurur, kutuplarda hafif bir açıklık vardır.

Ara konak: Yer solucanları paratenik ara konaktır. Enfestasyon bunları yenmesi ile gerçekleşir.

Biyoloji: Tracheal göç yoktur. Gelişim mide ve barsaklarda olur.

Semptom: Asemptomatik seyreder. Ağrı enfestasyonlarda barsak tıkanması ve delinmesi sonucu ölüm şekillenir.

Cins: TOXOCARA
Tür: Toxocara canis

Morfoloji: 10-15 cm uzunluktadır. Yumurtalar oval, pürtüklü kabukludur, tek bir kahve-siyah granül taşır.

Biyoloji: Enfestasyonun iki temel kaynağı vardır. Bunlar yumurtalar ve paratenik konaklardır (kemiriciler, kanatlılar, yer solucanları, debeysel olarak ruminantlar, primatlar ve insan)

Son konaktaki biyoloji konağın yaşına, cinsiyetine ve enfestasyon tpine göre değişir.

š 6 aydan büyük köpeklerde: Yumurta ya da paratenik konaklar enfestasyonun kaynağıdır. Köpekler L2ler ile bulaşmıştır. İnce barsaklarda serbest kalan L2ler kan ile karaciğere giderler. Buradan akciğerlere, kalbe ve en son olarak da somatik dokulara göç ederler. Erkeklerde L2ler 1-2 yıl hipobiyozda kaldıktan sonra ölürler.Dişilerde L2ler hayatları boyunca somatik doku ve organlarda kalır. Gebe dişilerde ise doğumdan önceki 42.günden itibaren somatik dokulardaki L2ler serbest kalır. Bunların bir kısmı uterus’tan yavrunun karaciğerine gider ve doğuma kadar L2 olarak kalırlar. Bir kısmı da annenin akciğerlerinde olgunlaşı L3 olurlar. Buradan meme bezlerine göçerler ve laktasyonun 35 günlük süresi içinde sütle atılırlar ya da midede L4 olduktan sonra ince barsaklarda L5 ve olgun parazit haline gelirler. Dışkıda doğumdan sonraki 25.günden itibaren yumruta görülebilir.

š 0-3 ay arası köpeklerde: Bulaşma 4 şekilde olur:

· prenatal enfestasyon: Transplasental olarak karaciğere gelmiş olan L2ler doğum anında akciğere giderler ve burada L3 olurlar bu tip enfestasyonlar doğumdan sonraki 1 hafta içinde köpeklerde görülen ölümlerin başlıca nedenidir. Ölüm olmazsa L3ler 1 hafta içinde mide ve barsaklar giderler ve burada olgunlaşırlar. Yeni doğan köpeklerde dışkıda yumurta görülmesi doğumdan sonraki 21.günden itibaren olur.

· galaktojen enfestasyon: Meme bezlerindeki L3ler doğumu izleyen 35 gün boyunca sütle atılırlar. Midedeki L4ler ince barsakta olgunlaşır. Doğumdan itibaren 14.günden sonra yavruların dışkısında yumurta görülebilir.

· yumurta: Oral yolla yumurta alınır. İnce barsakta açılır ve L2ler gelişmeye başlar. Tracheal göç vardır. Dışkıda 28.günden itibaren yumurta görülür.

· paratenik konak: Yumurtayla bulaşma ile aynı patogenez vardır.

Doğum yapmış köpeklerde yaklaşık 120 gün boyunca dışkıyla yumurta atılır.

Patojenite: Karaciğer ve akciğerde göçten dolayı tahribat vadır. Akciğerde kılcallar ve alveoller hasar görür. Şiddetli öksürük, kusma isteği ve hatta ölüm görülür. Erginler ise hafifi diyare, karın şişkinliği, sarkıklığı, nadiren barsak tıkanması ve ölüme yol açabilirler.

İlaçlar: Ergin ve larvalara karşı

1. fenbendazol 50mg/kg 3gün

2. mebendazol 20mg/kg 3-5 gün

3. piperazin 200-250mg/kg tek doz

4. ivermectin 0,2mg/kg (Collie, Alman çoban köpeği,Greyhound’larda toksiktir)

5. selamectin 6mg/kg her ay tek doz

Tür: Toxocara cati

Morfoloji: Yumurtaları T.canis’ninkilere benzer.

Biyoloji: T.canis ile aynıdır.2 yönden farklılık gösterir:

1. intrauterin (prenatal) bulaşma görülmez

2. prepatent süre uzundur (8-10 hafta)

Tür: Toxocara vitulorum

Son konak: Sığır ve manda

Morfoloji: 50-60 cm boyundadır. Yumurtaları diğerlerinkine benzer.

Biyoloji: Diğerlerine benzer ancak paratenik konak bulunmaz. Hayvanlarda 6.aydan itibaren direnç gelişir ve 6-8.aydan itibaren dışkıda yumurta görülmez ama kaslarda inhibe larvalar bulunur. Galaktojen bulaşmada yumurta görülmesi 3-4 hafta sonra olur. Ergin parazitler yaklaşık 40. günden sonra atılır.

Cins: TOXOSCARIS
Tür: Toxascaris leonina

Son konak: Köpek ve kedi

Morfoloji: 10 cm uzunluktadır. Yumurtaları askarid yumurtalarından farklıdır. Embriyo taslağı hafif açık renkli ve granüler yapıdadır. Kabuk daha inca yapıda ve düzdür. Kabuğun iç yüzeyinde sarmal bir oluşum vardır.

Biyoloji: Enfestasyon yumurta ya da ara konak aracılığıyla olur. Hem direk hem de indirekt gelişim vardır. Fareler ara konaktır. Aldıkları L2ler farelerde gelişerek L3’e dönüşür.

Tracheal ya da somatik göç yoktur. Prepatent süre 11 haftadır.

Genel Patojenite: olgunlar®kataral enteritis ve diare

larvalar®akciğer ve karaciğerde harabiyet

Genel Tanı: Dışkıda flotasyon yöntemi ile yumurta aranır. Galaktojen bulaşma olan türlerde sütte larva aranır.

Genel sağaltım:At ve diğer hayvanlarda® Avermectin, Benzimidazol, Piperazin tuzları

Kanatlılarda ® İlaç suya ya da yeme katılır.

Visceral larva migrans:

Bazı nematod yumurtalarının uygun olmayan konakların iç organlarında yaptığı göçtür. En önemli olarak askaridlerde görülür (öz. T.canis&T.cati). bir çeşit somatik göçtür. Özellikle insanlar, primatlar ve kanatlılarda rastlanır. Ama kavram (VLM) insanlar için geliştirilmiştir. İnsanların etkeni büyük oranla toprakla (oyun alanları, parklar, bahçeler) olur. özellikle oyun çağındaki çocuklarda (3-12 yaş) görülen bir durumdur. Larvalar dolaşıma geçtikten sonra akciğer, karaviğer,kalp ve çeşitli kas dokularına gidip orada inhibe halde kalır. Organ/dokularda eosinofilk granülomlar şekillenir. Beyinde kistlenmezler, serbest halde dolaşabilirler. Küçük çocuklarda epilepsi nöbetleri, dikkat toplayamama, durgunlu ve bitkinlik sonrasında ani hareketlenme gibi semptomlar görülür. Gözde eosinofilik granülom oluşabilir bu da körlüğe yol açar. Tanısında serolojik testlere (ELISA, EP, PCR, Western blot), kas biyopsisine başvurulur. Eozinofili tipik ve inatçıdır. Sağaltım açısından inhibe larvalar etkiyen bir ilaç yoktur. Sağaltım ve tanı zor olduğundan korumaya önem verilir. Oyun alanlarına ve parklar kedi-köpek sokulmamalı, dışkı torbaya konulup atılmalıdır. Çocukların oyundan sonra ellerini ağızlarına sürmemesi ve mutlaka yıkaması sağlanmalıdır.

Cins: PARASCARIS

Tür: Parascaris equorum

Morfoloji: 40 cm uzunluktadır. Ergin parazitlerin ağız deliği 3 adet büyük dudakla çevrilidir. Erkeklerin arka ucunda küçük bir kuruk kanadı bulunur.

Biyoloji: Tracheal göç vardır. Enfektif form L2lerdir.

Patogenez: Karaciğer ve akciğerde göç eden larvalar buralarda kanamalar meydana getirirler. Kronik olaylarda akciğerde, ölen larvaların altında nodüller oluşur. Bu nodüller pleura altında kendini gri-yeşil odaklar halinde gösterir. Böbreklere giden larvalar nephritise, MSS’e gidenler ise epileptik nöbetlere yol açarlar. Fazla sayıdaki parazit bazen barsak delinmesine yol açarak septik peritonitis sonucu hayvanın ölümüne neden olur.

Epizootiyoloji: Hastalık tayların sorunudur. Öenmli iki faktör vardır:

1. Dişi parazitler çok sayıda yumurtlar ve enfekte taylar dışkılarıyla her gün milyonlarca yumurta çıkarı.

Yumurtalar dış şartlara oldukça dayanıklıdır. Yıllarca canlı kalabilirler.