Kars Kafkas Üniversitesi (KAÜ) Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zati Vatansever, keneler üzerine yaptığı açıklamada, “Keneler en önemli hastalık taşıyıcılarıdır. 866 tanımlanmış tür var. 200’den fazla hastalık taşırlar” dedi.

[size=medium]Kars Kafkas Üniversitesi (KAÜ) Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zati Vatansever, keneler üzerine yaptığı açıklamada, “Keneler en önemli hastalık taşıyıcılarıdır. 866 tanımlanmış tür var. 200’den fazla hastalık taşırlar” dedi.

Kenelerin böcek olmadığını söyleyen Prof. Dr. Zati Vatansever, kenelerin kan emerek, tükürük salgısı ile temasla ezilmesi durumunda hastalık bulaştırdıklarını belirterek, “İlaçlama kene sayısını arttırdı diyenlere sesleniyorum: Bilimsel verilerini var mı? Kaç köye gitmişler?

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi’nin (KKKA) görüldüğü bin 500 köyün hiçbirinde çevre ilaçlaması yapılmadığını biliyorlar mı?

Büyük şehirlerde yerel yönetimler toplumsal baskılardan dolayı ve biraz da rant amaçlı ilaçlamalar yapıyor. Bunun resmi KKKA önlemleri ile ilgisi yok. Resmi uygulama sadece çiftlik hayvanlarının ilaçlanması ile ilgilidir. Bunun kene predatörlerini nasıl yok ettiğini açıklasınlar” diye konuştu.

Konak hayvan popülasyonuna da değinen Vatansever, “Popülasyonu artan tavşan, domuz veya yerden beslenen kuşların avlanması radikal bir yaklaşım, ancak; kene popülasyonunun azaltılmasında yararlı olabilir” şeklinde konuştu.

Vatansever ayrıca, Türkiye’de; 2002-2008 yılları arasında bin 500 köyde 3 bin 135 olguya rastlandığını, 155’inin ölümle noktalandığı vurgulayarak, 2008 yılında sağlık kuruluşlarına 287 bin kene tutması başvurusu yapıldığını kaydetti.

Kenelerle İlgili Bilinmesi Gerekenler
Hastalık belirtileri
-Ateş
-Üşüme
-Titreme
-Kas ağrıları
-Baş ağrısı
-Baş dönmesi
-Boyun ağrısı
-Bel ağrısı
-Yaygın karın ağrısı
-Göz dibinde ağrı
-Bulantı, kusma, ishal.
-Birkaç gün sonra; şuur bulanıklığı, huzursuzluk
-Bir iki gün içinde; uyuma hali, çöküntü hali, bezginlik, karında sağ üst kadran ağrısı
-Muayene bulguları; yüzde-gövdede kızarıklık, kanama olayları, solunum yetmezliği
-Klinik gidiş: İyileşme; 9-10. günlerde başlar, 9-20. günler arasında ateş düşer, kanama durur, iyileşme uzayabilir.
-4 hafta veya üzeri; Sıklıkla yaygın kanama veya kalp durması sonucu ölüm.

Virüsün Kenede Gelişimi
-Keneler virüsün asıl rezervuarıdır
-Bütün organlarda çoğalır
-Kenenin yaşamı boyunca enfektivitesini korur
-1 yıldan fazla; kışı kenede geçirir
-Memelilerde ise en fazla 2 hafta enfektiftir

İnsanlara Buluşma
-Kene aracılığı
-Kene tutunması
-Larva ve nimf aşamasını küçük yabani hayvanlar üzerinde geçirmiş, aç erişkin keneler
-Kenelerin ezilmesi
-Evcil hayvanlar üzerinden toplanan kan emen erişkin keneler
-Viremik hayvanların kanı ile temas
-Taze karkas teması
-Virus dış ortamda çok dayanıksız
-Hasta kişilerin vücut sıvıları ile temas

Keneler Açısından Yüksek Riskli Alanlar
-Olgular kene varlığı ve parçalı arazi yapısı ile yakından ilişkili orman içi açıklıklar
-Orman kenarındaki tarım arazileri

Hastalık Odakları
-Vadi sistemleri; Çoruh, Kelkit, Tozanlı, Çekerek, Yeşilırmak
-Çalılık-ormanlık bitki örtüsü; meşelikler, parçalı arazi yapısı
-Bol miktarda yaban hayvanı; Domuz, Tavşan
-Yerden beslenen kuşlar
-Sosyo-ekonomik yapı; köyden göç, avlanma yasağı, yayla yasağı

Biyotik Faktörler
-Sığır, Kene popülasyonunun en büyük destekçisi
-Büyük yaban hayvanları; Domuz, virüs dolaşımındaki rolü henüz belirsiz, virüsün kış aylarında dolaşımını destekleyebilir
-Küçük yaban hayvanları; Tavşan, kene artışını ve virüs dolaşımını destekliyor. KKKA odaklarının en önemli hayvanı
-Yerden beslenen kuşlar. Kene popülasyonunu desteklemede önemli. Kene tüketmiyorlar.

Anti Biyotik Faktörler
-Küresel ısınma.
-Rusların iddiasına göre, ılık geçen kışlar etkili
-20 derecenin altında kene popülasyonu azalır
-Ekolojik rejenerasyon; orman ve çalılık alanların artışı, ormanlaştırma, tarım arazilerinin terk edilmesi, yaban hayvanı artışı

Sosyoekonomik Faktörler
-Rusya (1945); terk edilen tarım alanlarına geri dönüş (Kırım)
-Doğal alanların tarıma açılması (Rostov ve Bulgaristan)
-Doğaya tavşan salınması (Doğu Avrupa)
-Su taşkınlarının önlenmesi (Astrakhan)
-Türkiye (2008); köyden kente göç, av yasağı, yayla yasağı.

Kenelerle Mücadelede Amaç
-Artan kene popülasyonunu kabul edilebilir düzeye indirmek
-Evcil hayvanların akarisitler ile ilaçlanması
-Yaban hayvanı ve çevre ilaçlaması
-Konak hayvan sayısının azaltılması
-Kenelerin yaşam alanlarının değiştirilmesi
-Kene Aşıları
-Biyolojik Kontrol

Evcil Hayvanların İlaçlanması
-Periyodik ilaçlamalar, yapılabilecek en etkili uygulamalardır, kene popülasyonunu azalttır
-İlaçlama stratejileri
-Yoğun kene mücadelesi
-Stratejik kene kontrolü (Entegre kene kontrolü)
-Minimal kene kontrolü
-Uygulama şekli, sığırlarda işgücü gerektirmeyen, uzun etkili pour-on ilaçlar, et ve sütte kalıntı bırakmamalı, koyunlarda toplu banyo uygulamaları

Çevre Ve Yaban Hayvan İlaçlaması
-Yaban hayvanı ilaçlaması; Geyiklerde umut verici, Tavşan, kuş, Domuz
-Çevre ilaçlaması (Yerleşkelerde yapılabilir)
-Toplumsal baskı; doğada olanaksız ve zararlı

Kenelerin Yaşam Alanlarının Değiştirilmesi
-Herbisidal ilaç kullanımı
-Arazi (anız) yakma
-Arazinin sürülmesi

Kenelerin Aşıları
-Rekombinant kene antijenlerine dayalı aşılar; BM86 (Gavac ve TickGARD) ticari aşılardır. Boophilus annulatus’a karşı etkili, Hyalomma türlerine etkisi çok sınırlı, Subolesin ve diğer antijenlerde ise çalışmalar devam ediyor

Kişisel Önlemler
-Uygun giyim
-Sık aralıklarla kene kontrolü
-Her akşam soyunarak kontrol
-Hayvanlar üzerindeki keneler el ile alınmamalı

Kenelerle Bulaşan Hastalıklar
-Kenelerle birlikte yaşamayı öğrenmeliyiz
-Toplumsal bilincin geliştirilmesi
-Kişisel korunma yöntemleri yaşam tarzı haline gelmeli
-Kenelerle mücadele
-Evcil hayvanların ilaçlanması
-Çevre ilaçlaması yapılmamalı
-Buzdağının görünmeyen yüzü yaban hayatının izlenmesi
-Risk haritalarının oluşturulması
-Model ve senaryoların oluşturulması erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi

Kenelerin Doğal Düşmanları
-Kanatlılar (keklik vb)
-Tek başlarına kene popülasyonunu kontrol edemezler
-Bir çok kene türü için iyi bir çoğaltıcı konaktırlar
-Bazı yaban arıları
-Örümcek/çekirge
-Bakteriler
-İrradiye keneler.
[/size]