6 yıldır gösteri merkezlerinde tutsak olan iki şişe burunlu yunusun özgürlüğe uzanan öyküsü… Yunuslar için Türk ve yabancı çevreciler el birliği yaptılar…

Tutsak yunuslar için
WWF Türkiye gösteri merkezlerindeki yunuslar için farklı bir eylem başlattı…
Sualtı Araştırmaları Derneği’nden Cem Orkun Kıraç “maviye dönüş”ün hikayesini şöyle anlatıyor:

“SAD-DEMAG (Sualtı Araştırmaları Derneği-Deniz Memelileri Araştırma Grubu) ve Born Free Foundation (BFF), Fethiye’deki Dolphin Angels grubu ve Fethiye’li hukukçu ve doğa korumacı Av. Şule Beder’le birlikte hareket ederek, 6 senedir esaret altında bulunan Tom ve Misha adlı iki şişe burunlu (Tursiops truncatus) yunusun esaretten kurtarılması için Ağustos ayı içinde yoğun çalışma başlattılar.

Proje Türkiye’de esaret altındaki ilk gösteri yunuslarını özgürleştirme projesi olması bakımından önemlidir. Kısa adı “Maviye Dönüş” olan proje tek bir STK’nın değil SAD ve BFF işbirliği yanısıra British Divers Marine Life Rescue grubu ve Fethiye’li Dolphin Angels grubu gibi bazı STK ve doğa korumacıların katkıları ile gerçekleştiriliyor. Öncelikle sahipleri tarafından terk edilen ve bakımları ihmal edilen yunuslar veteriner hekim ve deniz biyologları tarafından gerekli sağlık kontrolleri yapıldıktan Fethiye Hisraönü’ndeki kara havuzundan alındı.

Daha sonra hava yastıkları üzerinde ve vücutları ıslak tutularak Fethiye’den Gökova Çamlı’ya kara yoluyla getirildi. Daha sonra buradan bir tekne transferi ile bakım noktasına ulaştırıldı ve kıyıda ulaşım noktasından birkaç yüz metre açıktaki deniz açık havuzlarına başarıyla aktarıldı.

Gerek taşıma gerekse denizdeki açık havuza aktarılmalarında herhangi bir sorun yaşanmadı. SAD dalgıçları yunusların havuzlara aktarılması sırasında ve hemen sonrasında yunusları sualtında izlemek için havuzların içinde ve etrafında dalış yaparak, yunusların nadir de olsa nefeslerini tutarak intihar etmeleri gibi olası bir aksi duruma müdahale etmek amacıyla hazır bulundular. Tom ve Misha ise deniz suyuna salınmaları ile birlikte hiç bir sorun göstermedi, aksine açık deniz havuz ortamına büyük uyum göstererek hareketli bir şekilde yüzmeye ve dalıp çıkmaya başladılar. Şu anda sağlıkları ve keyifleri yerinde Gökova’daki ağ havuzlarında sorunsuz şekilde bulunmaktalar.

Sualtı Araştırmaları Derneği üyeleri, çalışma ekibi ve SAD Fethiye Temsilcisi bakım bölgesinde yunusların beslenmesini yapmakta ve 2 şişe burunlu yunusu yerinde 24 saat izlemeye, tedaviye ve beslemeye devam etmektedirler.

SAD-DEMAG 16 Ağustos 2010 tarihli yazısında Çevre ve Orman Bakanlığı ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na hitaben sözkonusu yunusların Fethiye’deki kara havuzunda çok kötü koşullarda bakıldığını, havuzun son derece yetersiz, sağlıksız ve küçük olduğunu, 5199 Hayvanları Koruma Kanunu’nun yunusları gösteri yaptıranlar tarafından ihlal edildiğini ve yunuslara el konularak SAD’a rehabilitasyon ve doğaya geri salma amaçlı verilmesi talep edildi.

Her iki Bakanlıktan yunuslara devlet tarafından el konulması konusunda 5 Eylül 2010 tarihinde transfer edilmelerine kadar herhangi bir yanıt alınamayınca yunuslar içinde bulundukları kötü koşullardan konu üzerinde çalışan STK lar ve Fethiye’li gönüllüler tarafından kurtarıldı. Sorunsuz şekilde karadan ve tekne yolu ile yapılan transferden sonra SAD-DEMAG, BFF ve Dolphin Angels adlı gönüllü grubun destekleri ile Akdeniz foku Badem’in bakıldığı aynı bölgede yunuslar rehabilite edilmeye başlandı. Yaklaşık 6 aylık -belki daha fazla sürecek- bir rehabilitasyon ve bakım süreci sonucunda her iki STK’nın uzmanları, deniz biyologları ve veteriner hekimleri tarafından, yunusların doğal ortamda yaşamaya ve balık avlamalarına adapte olduğu kanaatine varılır ise, Gökova’da maviliklere geri bırakılarak bu hassas canlıların geri kalan yaşamlarını özgür tamamlamalarının sağlanması beklenmektedir.

Yunuslar derin dondurulmuş Norveç uskumrusu ve benzer pelajik balıklarla beslenmekte ve gerektiğinde vitamin desteği verilmekte. Fethiye’de bulundukları oldukça kötü koşullardan sonra denizi temiz ve insanlardan uzak yapısı ile doğa harikası Gökova’da keyifleri yerinde. 16 gündür, biri deniz biyoloğu diğeri veteriner hekim 2 tam zamanlı ve 2 yarı zamanlı çalışan ile birçok gönüllü katkısı ve lojistik desteği sayesinde gözetim ve bakım altında olan yunuslar için nihai amaç, yunuslara insan komutundan ve şartlı hareketlerden uzak davranış ve yaşam ortamı sağlamak ve mümkün olan en kısa süre sonunda doğal yoldan avcılıkla kendi başına tekrar balık yakalar hale gelmelerine yardımcı olmak. Bunlar başarılır ise elbette Tom ve Misha adlı yunuslar sonunda doğal habitatlarına mavi denizlere geri salınacak.

SAD Türkiye’de yeni gösteri merkezlerinin açılmaması görüşünde bir STK. Mevcut yunus gösteri merkezlerinin ise ilgili Bakanlıklarca bir geçiş süresinden sonra tamamen kapatılmalarını ancak bu geçiş süresinde yunus bulundurma ve gösterilerde kullanılmasına ilişkin kapsamlı bir yönetmelik çalışması yapılması gerektiği düşünülmektedir. Bu kadar zeki ve hassas canlıların insanların eğlencesi icin ve ticari amaçlarla hapis tutulması ve açlık ve sopayla terbiye edilmesi kabul edilemez. Gösteri merkezlerine para verip gelen insanlar bu hassas canlıların ne kadar zor durumda olduklarını bilseler eminiz tekrar gösterilere gelmeyeceklerdir. Dünyada İngiltere, Brezilya ve Belçika gibi ülkelerde ekolojik, hukuki ve etik nedenlerden dolayı yunus esareti ve yunus gösteri merkezleri tamamen yasaklanmış durumdadır.

Tom ve Misha adlı 2 şişe burunlu yunusun maviye geri dönüşleri için Sualtı Araştırmaları Derneği Türkiye’de, Born Free Vakfı ise İngiltere’de bağış kampanyaları yaparak yunusların transferleri, beslenmeleri, bakımları, rehabilitasyonları, doğaya geri salınmaları ve veteriner hekim, uzman bakıcılar ile gönüllülerin masraflarını karşılayacak giderleri karşılamaya çalışmaktalar. Tom ve Misha adlı yunusların özgürlüğü için duyarlı herkesin desteğine ihtiyacımız var.”