IRK ÖZELLİKLERİ

Morfolojik Özellikler

Kangal köpeklerinde vücut iri ve kaslı,tüyler sık ve kısadır.Vücudu örten kılların rengi kirli beyaz,açık sarı ve açık kahverengi arasında değişir.Ağız çevresi,gö çevresi ve kulaklar siyahtır.Bu renkler Kangal köpeğine ait bir ırk özelliği olarak kabul edilmektedir.Gözler kahverengi tonlarındadır.Baş büyük ve yuvarlağa yakın,kulak orta uzunlukta ve yatık,burun nispeten küttür.Göğüs geniş ve derindir.Bel orta uzunlukta,kuyruk yukarı doğru kıvrıktır.Bacaklar yüksek ve kalın,pençeler büyüktür.Parmak sayıları ön ayakta dört,arka ayakta dörttür.

Vücut Yapısı

Kangal köpeği iri yapılı köpek grubunda yer alır.Sürü koruma köpeği olduğu için anatomisi,bu görevi en iyi şekilde yapmasını sağlayacak biçimde oluşmuştur.Mevcut köpek ırklarının çoğu melezleme yoluyla elde edildiğinden, melezleme de kullanılan köpeklerin farklı yapıdaki vucut bölümleri,melez köpekte uyumsu olarak bir araya gelebilmektedir.Dolayısı ile bazı köpek ırkları,tenasübe(vücut uyumluluğuna)aykırı ve vücut bölümleri ile karakterize olmaktadırlar.Kangal köpeğinin yapısında ise ırk özelliği olarak beliren herhangi anormal bir yapı görülmez.Örneğin vücuda göre kafanın büyük olması,bacakların fazla kalın olması veya derinin kıvrımlı,kılların çok uzun veya çok kısa olması gibi.

Kangal köpeği iri yapılı,büyük kafalı,derin ve geniş göğüslü,sağlam ve kuvvetli bacak yapısına sahip olmasına rağmen bu bölümler ile vücudun diğer bölümleri arasındaki uyum mükemmel olduğu için bunların gelişmişliği fark edilmez.Onun bu mükemmel yapısını koruması,yaşamını sürü koruma köpeği olarak devam ettirmesiyle mümkündür.Nitekim İskoç Çoban Köpeği Collie,Kraliçe Victoria’nın teşvikiyle yapılan yetiştirme sonucu uun tüylü bir ev köpeğine dönüştürülmüştür.Düz alınlı Bull Terrier köpekleri,aralarından alnı hafif çıkıntılı bir köpeğin 1950’lerde bir yarış kazanması üzerine,bu yönde yapılan yetiştirilmeye -zamanla- tümsek alınlı bir ırka çevrilmiştir.Newfoundland, St Bernard ve İngiliz Mastifi gibi bazı iri yapılı köpek ırkları daha da iri olmaları için,uzun süren seleksiyon çalışmaları ile devleştirilmiş,sonunda iş yeteneği azalmış,hantal bir ırka haline getirilmişlerdir.Aynı şyler Shar-Pei ve Napoliten Mastifinin derisinin kıvrımlı;İngiliz Bulldogunun iri kafalı ve basık burunlu olması için yapılmıştır ki,bu ırk günümüzde kafanın fazla büyük olmasından kaynaklanan birçok olumsuzlukla karşı karşıyadır.(Göz kapakları ve dudaklarının sarkık olması gibi) Kangal köpeğinin böyle bir durumla karşılaşmaması yetiştiricilerin yetiştiricilerin uygulayacağı metotlara bağlıdır.Kangalın sürü koruma köpeği olarak ırk özelliklerinin korunması,bunun içinde uygun yetiştirme metotlarının uygulanması gerekmektedir.Aksi taktirde dünyada birçok köpek ırkının yaşadığı olumsuz gelişmeler Kangal köpeğinin de başına gelecektir.

Canlı Ağırlık ve Vücut Ölçüleri

Kangal köpeklerine ait canlı ağırlık,vücut ve baş ölçüleri ile ilgili veriler genelde devlet ve üniversite çiftliklerinde yetiştirilen Kangal köpeklerinden elde edilmiştir.Bu çiftliklerde özel yetiştirme metotları ile iyi bakım ve beslenme uygulandığı için elde edilen verilerin köy şartlarında yetiştirilen köpeklere göre genelde yüksek olması beklenir.Başka bir deyişle köy şartlarındaki Kangalların canlı ağırlık ve vücut ölçülerinin bu ortalamalardan düşük olması normaldir.

Kangal köpeklerinde vücut uzunluğunun cidago (omuz) yüksekliğine oranı 100/85-90’dır.Yani vücudun yandan görünüşü kareye yakın dikdörtgen şeklindedir.Canlı ağırlık ve vücut ölçüleri köpeklerin yetiştirildiği yer (köy,dağ,arazi,çiftlik,bahçe vb) ile bakım ve beslenme şekline bağlı olarak büyük farklılıklar göstermektedir.İyi bir Kangal köpeğinde yüksek canlı ağırlık ve vücut ölçüleriyle birlikte bu ölçülerin birbiri ile uyumluluğu da önemlidir.

Kafa ve Boyun Yapısı

Köpeklerde genelde üç tip kafa yapısı görülmektedir.Bunlar;dar ve uzun kafa yapısı(dolichocephalic),kısa ve geniş kafa yapısı(brachycephalic) ve ikisinin arası kafa yapısı(mesaticephalic) olarak sıralanabilir.Kangal Köpekleri mesaticephalic kafa yapısına sahiptir.Kafa büyük ve bölmeleri arasındaki uyum iyi olduğu için güzel görünümlüdür.Vücudun diğer bölümleriyle orantılıdır.Gözler yuvarlak olup kahverengi tonlarındadır.Halk arasında koyu renk gözeler makbuldür.Gözler arasındaki mesafe normal uzunluktadır.Göz kenarları St Bernard ve Basset Hound ırkı köpeklerde olduğu gibi sarkık değildir.Bu özellik Kangalın tozlu havalardan olumsuz etkilenmesini önler.Dudaklar sıkı ve koyu renkte olup İngiliz Mastifi ve Danoalarda olduğu gibi sarkık değildir.(Sarkık dudaklar fazla salya akmasına sebep olur.) Kulakların arası geniş ve hafif kubbemsidir.Alın çıkıntısı genellikle belirgin değildir.Alın ile burun bölgesi arasında zarif bir eğim vardır.Burun uca doğru olup vücuda sağlam bir şekilde bağlantılıdır.Boynun alt kısmında,çene altından göğüs bölgesine doğru bir oluk yapar şeklinde,iki taraflı olarak uzanan gerdan bulunur. Yavrularda belirgin olarak görünen gerdan erginlerde fazla değildir.

Vücut Bölümleri ve Bacaklar

Uzun yıllar Anadolu’nun zor şartlarında koyun sürülerinin koruyuculuğunu yapmak Kangal köpeğine,kendine özgü bir vücut yapısı ile güçlü bir kas ve iskelet sistemi sağlamıştır.Sürülerle merada uzun mesafeler yürümek ona dayanıklılık,kurdu kovalamak için sürat,uzun sğre koşabilme yeteneği ile kurtla boğuşup üstün gelmesini sağlayacak yapı ve cesareti kazandırmıştır.Kangallarda göğüs derin ve geniştir.Yandan bakıldığında diğer tarafta kalan dizin görülmesi göğüs derinliğinin iyi olduğunun işaretidir.Böylece akciğerin hacmi ve kapasitesi artar ve buda Kangalın daha uzun mesafe koşmasını sağlar.Boynun sırt omurlarına bağlandığı yerde cidago adı verilen hafif bir yükseklik vardır.Cidagodan başlayan sırt çizgisi çok zarif eğimle bel çizgisiyle birleşir.Sağrı çizgisi hafif yukarı doğru çıkarak cidago yüksekliğine yakın bir seviyede hafif bir eğim yapar ve kuyruk sokumuna ulaşır.Göğüsün alt çizgisi ön bacaklar arasından yere paralel ve düz bir şekilde devam eder;son kaburgaya yaklaşırken çok hafif bir eğimle yukarıya doğru yönelir.Karın bölgesinin başladığı noktadan itibaren daha dik bir şekilde yukarı doğru devam eder ve arka bacakla 85-90 derecelik bir açıyla birleşir.Ön bacaklar sağlam yapılı ve birbirine paralel olup yere dik olarak inerler.Ön bacağın üst kol kemiği ile kürek kemiğinin birleştiği açı;ön bacakların hareketliliği ile göğüs kafesinin esnekliğini artırarak hayvanın hızlı koşmasını ve çabuk yorulmamasını sağlar.Bu açının ideal ölçüsü -tazılarda olduğu gibi -60-70 derecedir.İyi bir Kangal daki açı buna yakındır.

Ön bilekler arka bileklerden daha kalındır.Çok az öne doğru açılarak pençe ile birleşirler.Pençeler büyüktür ve yere sağlam basar.Kangallarda parmakların arasının ,sıkı olan kedi pençesine benzer olanı makbuldür.Tırnaklar kısa ve pençe rengine yakın renkteolmalıdır.Arka bacaklar güçlü kaslardan oluşur.Hafif dışbükeydir.Arka incik öne göre daha uzun ve incedir.İçe doğru eğimi daha fazladır ve büyük pençelerle sağlam bir şekilde yere basar.Kuyruk kalın olup uca doğru incelir.Uzunluğu aşağıya doğru sarkık durumdayken dirsek seviyesindedir ve genelde ucu kıvrıktır.Yukarı kalktığında sağrı kıvrımlar oluşturur.Kuyruk kıvrımları Kangalın bir simgesi olarak kabul edilmekle birlikte tırpan şeklindeki kuyruk yapısı da görülebilir.

TÜRKİYE’DE ÇOBAN KÖPEKLERİ

AKBAŞ

Bu köpek ırkı, daha çok Sivrihisar,Eskişehir ve Polatlı yörelerinde yetiştirildiği belirtmekle birlikte, Türkiye’nin her yerinde mevcuttur. Gözlemlerimize göre bu ırkın sayısı hızla azalmaktadır. Bunun nedeni ırkın Türkiye’de iyi tanıtılmaması ve son yıllarda Kangalın popüler bir ırk haline gelmesiyle birlikte birçok Akbaş köpeğinin Kangallarla melezlenerek kangala çevrilmesidir. Amerikan Tarım Bakanlığı tarafından yapılan ve Kuzey Amerika’da ki çoban köpeklerinin sürü koruma performanslarını konu alan bir araştırmada Akbaş ırkı birinci olmuştur. Türkiye’de ki gözlemlerimizde bu görüşü teyit etmektedir. Ayrıca Akbaşların Kangallara göre daha şüpheci ve saldırgan oldukları, sürüyü ve bulundukları bölgeyi insanlara karşı çok iyi korudukları bilinmektedir.

Akbaş ırkı köpeklerde vücudu örten kıllar beyaz olup uzun ve kısa olmak üzere iki tipi vardır. Vücut yapısı Kangallar kadar iri değildir. Sürü koruma köpeği olmasının yanında iyi bir bekçi köpeğidir.

KARS KÖPEĞİ

Türkiye’nin kuzey doğu bölgesinde değişik renk ve tonlarda çoban köpekleri vardır. Bu bölgenin ortasında Kars ilinin yer alması nedeniyle bu köpeklere Kars köpeği adı verilmiştir. Amerikalı araştırmacı David Nelson 1983 yılında bölgeyi gezerek gözlemlerini yazmış ve bu köpeklerin muhtemelen Kafkas çoban köpeklerinden türediğini vurgulamıştır. Çünkü Kafkas çoban köpeklerinde olduğu gibi bu köpeklerde de olduğu gibi bu köpeklerde de değişik renk ve tonlar vardır. Ayrıca Kafkas köpekleri gibi bunlar da hem dağ ve ovalarda koyun, sığır sürülerini hem de köy ve kasabalarda evleri korumaktadır.

Kars köpeği denilen bu köpeklerde, siyah, kızıl kahverengi, gri, siyah ve kahverengi karışımı, beyaz, gri parçalı beyaz ve koyu renk üzerinde beyaz nişaneler gibi çok farklı renkler görmek mümkündür.Kısa kuyruklu olduğu söylenmektedir.

Bu köpeklerin bir ırk olup olmadığı, adının ne olması gerektiği, ırk ve davranış özellikleri ile genetik yapıları hakkında bilimsel çalışma yapılması gerekmektedir.

TÜRK MASTİFİ

Türkiye’de çoban köpekleri arasında en çok tanılan ırk Kangal’dır. Akbaş ve Kars çoban köpeği gibi diğer çoban köpekleri, – TSE standartlarında yer almalarına rağmen –fazla tanınmamaktadır. Yabancıların çoğu ise Türkiye’de tek bir çoban köpeği ırkının var olduğunu savunmakta ve buna da Anadolu çoban köpeği demektedir.

Türkiye gibi geniş bir coğrafyaya sahip bir ülkede tek bir ırk çoban köpeğinin bulunması mantıklı değildir. Nitekim ülkenin değişik yörelerine özgü çoban köpeklerinin var olduğu bilinmektedir. Bunların en çok ilgi çekeni ise özellikle Aksaray. Koçhisar, Nevşehir yörelerinde bulunan ve – benzerlikleri ile Kangal köpeği ile karıştırılan mastif tipi köpeklerdir. Bu köpeklerin çok eskiden beri var olduğu ve dövüş ile koruma amaçlı kullanıldıkları yöre halkı tarafından belirtilmektedir. Yaptığımız gözlemler, bu köpeklerin Kangal ırkına göre iri yapıda, mastif tipi kafaya sahip. Kısa kıllı, Kangalınki kadar kıvrık olmayan kuyruk yapısına sahip, insan ve diğer köpeklere karşı daha saldırgan köpekler oldukları şeklindedir. Renk olarak ta mastif ırklarında görülen karabaşlılık, çaparlık ve alalık görülmektedir. Ayrıca bu köpekler dudaklarının fazla sarkık olması ile dikkat çekmekte ve yörede ‘’Malaklı’’ olarak ta bilinmektedir.Türkiye’de kayıtlı köpek yetiştiriciliği yapılmadığından, bu köpeklerin kangal ve diğer çoban köpekleri ile çiftleştirilmesi sonucu değişik tip ve renkte köpeklere rastlamak da mümkündür.

Bize göre bu köpekler, Mezopotamya uygarlıkları tarafından kullanılan savaş ve koruma köpeklerinin günümüze ulaşmış temsilcileridir. Bizce bu köpeklere ‘’Türk Mastifi’’ denmesi doğru olur. Çünkü aralarında belirgin farklar bulunan Kangal köpeği ile karıştırılması, der iki ırkın dejenere olmasına neden olabilir.

Türkiye’nin değişik yörelerinde hiç araştırılmamış köpekler bulunmaktadır. Bunların morfolojik, fizyolojik ve genetik düzeyde araştırılması gerekmektedir. Böylece Türk Mastifi de dahil olmak üzere Türkiye köpek ırkları tespit edilerek ırk standartları belirlenebilecektir. Bu güne kadar Türkiye’de var olan köpek ırkları hep yabancılar tarafından adlandırılmış sonra bu adlar bize kabul ettirilmeye çalışılmıştır. Umarız Türk Mastifi bu açıdan bir ilk olur ve yakın gelecekte farklı bir ırk olarak dünya literatüründeki yerini alır. Çoban köpeklerini Koruma Derneği olarak bu konu ile ilgili araştırmalarımız devam etmektedir.

YÖRÜK KÖPEKLERİ

Türkiye’nin bir çok yerinde, koyunculuğun yoğun olduğu bölgelerde görülürler. Değişik renk ve tonlarda; uzun. Orta veya kısa kıllı olabilirler. Genel olarak Yörük veya Çoban köpekleri olarak adlandırılırlar. Bu köpeklerin MS 1000 yıllarında Yörükler ( Türkmen Göçebeler ) tarafından Orta Asya’dan Anadolu’ya getirildikleri bilinmektedir. Ayrıca Yörük köpeklerinin, bugün Türkmenistan’da yaşayan ve değişik renk tonlarında olabilen Alabai’ların uzantısı oldukları iddia edilmektedir. Asırlardır sürü koruma köpeği olarak yetiştirildikleri için bu görevi en az Kangal ve Akbaş köpekleri kadar iyi yapmaktadırlar. Vücut yapısı olarak da Kangal ve Akbaşlara benzerler. Bu konu ile ilgili daha derin araştırmalara ihtiyaç vardır.

kangal egitimi

Komutlar nasıl ogretılır;
O yavru kangalınızın sevk ve boyun tasmasına alıstırılırması dogru ve ıyı sosyallesmesının ardından ogrenecgı ılk komut otur dur.egıtım seanslar halınde olmalıdır.seanslar 10 dakıkayı asmamalıdır.gunde max 3 seans calısılmalıdır.her seans arasında seans suresı kadar oyun ve mola verılmeldır.
Bu komutu ogretmek ıcın ılk olarak onunla bebek kangal solunuzda olacak sekılde yuruyuse baslamalısınız.10 dakıka surecek bu yuruyus esnasında onunla sakın ve talepkar bır tonda konusmalısız.dıkkat edecegınız ılk ve onemlı nokta onun kesınlıkle solunuzda yurumesıdır.
Bebek kangal solunuzda yurumeyı beceremeyebılır.asla kızmayın cunkı o bebek.tasması ıle solunuzda yurumesıne yardımcı olun ve tenha yerde calıstıgınız ıcın tek dıkkat edecegı ılgı duyacagı sey sız olacaksınız.onun ıcın gozunuzu ondan ayırmadan onunla ılgılenerek yurumelısınız.

Gunde 2 seans olarak 4 gun bu sekılde calısarak bebek kangalınızın solunuzda yuruyusu ogrenmesını saglamalısınız.ve kesınlıkle cok sabırlık olmasınız.

5 gun yıne ılk seans ta solda yuruyus ıle baslanmalıdır.3 dakıkalık bır yuruyusten sonra hızınızı bebegın zorlanmayacagı kadar arttırın.bır kac adım sonra da normal hızınızdan daha yavas yuruyun.ardınan DURUN!bu sırada bebegın solunuzda durmasını tasmasından tutarak saglayın.onu oturtmak ıcın tasmasını sag elinıze alarak havaya kaldırın.sol elınızle de poposuna hafıfce bastırarak oturtun.oturdugunda ona kocaman aferın verın.
Ardından yuruyuse tekrar gecın.5 adım da bır otur komutunu uygulayın.eger kopek sıkılırsa 15 adım atarak dınlenmesını saglayın.
Bu ders esnasında asla otur komutundan baksa komut kullanmayın.
Bır kac gun bu sekılde calıstıktan sonra amacınız tasmasını cekmeden elınızı koymadan otur denıldıgınde oturması olmalıdır.derslerı her zaman aynı yerde yapmaya dıkkat edın.
Ders sonunda her zaman ona oyuncak yada kocaman sevgı ıle odul verın.eger bebek kangalınız yıyecege duskunse onu kucuk peynır parcaları ıle yada kucuk sosıs parcaları ıle odullendırebılırsınız.ancak ders esnasında kesınlkle yıyecek vermemelısınız.

Topuk komutu;
Otur komutu birkaç ders calıstıktan sonra (bır kac gun),yavruyu sol yanınızda oturtun.ancak onun komut ıle oturmasını beklemeyın.onu sız oturtun.ardından sol elınız ıle sol bacagınıza vurarak onun dıkkatını kendınıze cekerek sol ayak ıle buyuk bır adım atarak yuruyuse baslayın.
Yavru sızınle bırlıkte yurumeye baslayacak ancak kısa zaman sonra ılgısı baska yone dagılacaktır.sızın onunuze gecmek ıstedıgınde tasmasından hafıfce cekerek topuk! Dıyerek onu uyarın.eger hızlı sekılde onunuze gecmeye kalkarsa tam aksı yone onu cagırarak yavasca ve uyararak donun.
Ardından yuruyuse her adımda topuk! Dıyerek devam edın.
Buradakı amacımız kopegın bu topuk komutunu aldıktan sonra devamlı sızı kontrol ederek yurumesını saglamak olmalı.

4-5 defa 7 şer dakıkalık seanslar sonrasında yavrunuz yanınızda sızın temponuzu ızlemeye calısarak aynı hızda yurumeye dıkkat edecektır.

Bu sevıyeye geldıkten sonra ;

Yavrunuzu sol yanınızda topuk komutunu uygulamaya hazır hale getırın.onu sevın oksayın oynayın.
Ardından sol bacagınıza vurararak orta yukseklıkte ses tonu ıle komutu vererek yuruyuse gecın.yavru sıze baktıgında sızınle ılgılendıgınde afferın OGLUM/KIZIM gıbı odullendırıcı sozlerle tesvık edın.egılerek ve arada onu sol elınızle cene altından oksayarak yuruyun.ancak bakısı baska yone kaydıgında hayır!topuk dıyerek hızınızı artırın.bırkac adım sonra tekrar normal temponuza donun.

7-8 seans sonra yavrunuz yanınızda sızınle duzgun sekılde yurumeye baslamalıdır.

Bu seans her zaman 2. seans olarak calısılmalı.oncesınde kesınlıkle 10 dakıka oyun ardından 10 dakıka otur komutu dersı 10 dakıka dınlenme olmalıdır