Kronik Karaciğer Yetmezliği
Atlarda genellikle bu hastalık; kilo kaybı ve hepatik yetmezliğin başlangıcı dönemlerindeki belirtilerle kendini gösterir. Karaciğer yetmezliği, hepatositlerin dejenerasyon oranının fonksiyonel rezerv kapasitesini aşmasından dolayı şekillenir.
Kronik karaciğer yetmezliğinin en yaygın nedenlerinden biri, özellikle pyrrolizidine alkoloidleri içeren hepatotoksik bitkilerin yenmesidir. Bu toksinler, meralardaki toksik bitkilerin yenmesi ile ya da samanın bu toksin kaynaklan ile kontamine olması ile alınır. Yapılan çalışmalarda bu hastalığın ortaya çıkması için, vücut ağırlığı “kg” başına 200 mg alkaloidden fazlasının alınması gerektiğini göstermiştir. Kronik karaciğer yetmezliği kolangitis, karaciğer apseleşmesi ya da safra kanalı obstrüksiyonu sonucu şekillenebilir.
KLİNİK BULGULAR VE TANI
Kronik karaciğer yetmezliğinin en önemli bulgusu kilo kaybıdır. İştahsızlık/anoreksi yaygındır. Bazı olgularda kafanın öne düşmesi, esneme, uyuklama, disfaji, disfoni ve ataksi gibi davranış, bozuklukları görülebilir. Bazı olgularda bağırsak seslerinde azalma, kolik ve sulu dışkı görülebilir. Plazma protein konsantrasyonundaki düşmeye bağlı olarak ödem şekillenebilir. Bununla birlikte total plazma protein miktarında düşme görülür. Deri lezyonları (fotosensitizasyon, pruritus) görülebilir. Bazı atlarda poliüri, polidipsi görülebilir. Kronik karaciğer yetmezliğinde şiddetli ikterus olması gerekmez, ancak değişen derecelerde ikterus görülebilir. Tanı, akut karaciğer yetmezliğindeki prensiplere dayanır.
Serum biyokimyasal parametrelerde en yaygın değişimler; AST, GGT, L-iDH (SDH), AP, LDH enzim düzeylerinde ve bilirubin ile safra asitleri konsantrasyonundaki artışlardır. Buna rağmen kronik karaciğer hastalıklarında karaciğer enzimleri normal seyreder.
Hipoproteinemi (hipoalbuminemi) ve kan üre nitrojen düzeyinin düşük olması, kronik karaciğer yetmezliği için spesifik kriter olarak kabul edilir. Karaciğer biyopsisi pyrrolizidine alkoloidleri toksikasyonunu doğrular. Patognomonik histopatolojik değişiklikler hepato-megalositosis ve safra kanallarında hiperplazidir. Tedaviye yanıtın ve prognozun belirlenmesindeki en önemli unsurlar, enzim aktiviteleri ve safra asitlerindeki düşüştür.
TEDAVİ
Belirlenecek stratejiler akut karaciğer yetmezliği tedavisi ilebenzerlik gösterir. Plazma proteinlerini ve onkotik basınç artırmak amacıyla, plazma transfüzyonu (6-10 mL/kg/IV) uygulanabilir. Kronik karaciğer yetmezliği olan atların prognozu oldukça kötüdür ve laboratuvar sonuçlarını beklemeden destekleyici tedavi yapılır, ancak tedaviden fazla yanıt alınamaz.