[Murat KUTAY]

Erkek Köpeklerde Kısırlık

Doğmasal, edinsel ve çevresel çeşitli faktörlerin etkisiyle erkek köpeklerin dölleme yeteneğinin olmaması durumuna kısırlık denilir.

Erkek köpeklerde kısırlığın oluşum nedenleri

Genetik nedenler
Hastalıklar
Anomaliler
Beslenme ve yaş

Genetik nedenler

Erkeklerde infertilite sebepleri arasında önemli bir yere sahiptir. Genetik nedenler arasında sayabileceğimiz faktörler

Erkek köpeklerde çiftleşme isteğinin olmaması
Erkek köpeklerde çiftleşme yeteneğinin olmaması
Spermin dölleme yeteneğinin olmaması

Erkek köpeklerde çiftleşme isteğinin olmaması

Çok çeşitli nedenlere bağlı olarak şekillenebilir. Örneğin genital bölgedeki bir yara nedeniyle duyulan ağrı gibi fiziksel bir nedene bağlı olabileceği gibi kötü şartlar veya alışık olmadığı bir ortamda bulunması gibi psikolojik nedenlere bağlı olarakda şekillenebilir. Ayrıca çok genç hayvanlarda erişkinliğe geçmemiş olması ve acemilik gibi nedenlerle de isteksizlik görülebileceği gibi bazen de sadece o dişiyi kabul etmemesi gibi bir nedenle isteksizlik görülebilir. Seksüel isteksizliğin nedenleri genel olarak fiziki ve psikolojiktir. Bu nedenle olumsuz şartlar düzeltildiğinde ve hormon tedavileri ile kolaylıkla giderilebilir ve kalıcı bir infertilite şekillenmez.

Erkek köpeklerde çiftleşme yeteneğinin olmaması

Çiftleşme yeteneğinin olmamasının nedenleri de genellikle edinsel nedenlerdir ve kalıcı bir infertilite söz konusu değildir. Erkek de çiftleşme isteği olmasına karşın ağrıya neden olan; penis yarası, aşırı kilo, eklemlerde ağrı gibi nedenlere bağlı olarak çiftleşmekten sakınabilir. Sebepler giderildiğinde yavru alınabilir.

Spermin dölleme yeteneğinin olmaması

İnfertilite nedenleri arasında tespiti en güç olan faktördür. Çünkü erkekte çiftleşme isteği ve çiftleşme var olduğu halde spermin dölleme yeteneğinin olmaması, az sperm üretimi veya hiç sperm üretilmemesi gibi bir nedenden dolayı bir kısırlık söz konusu olabilir. Bu nedenlerin oluşumunda erkek genital organlarında özellikle de testislerde kalıcı da olabilen fonksiyonel bozukluklar söz konusu olduğundan oluşan kısırlığın giderilmesi mümkün olmayabilir.

Hastalıklar

Genellikle libido düşüklüğüne neden olan ve erkek üreme organlarını etkileyen tümörler, penisin kırılması, hemorajileri, lenf hiperplazileri, prostat yangısı, testis yangısı , prepisyum darlığı gibi nedenlerle infertilite şekillenebileceği gibi aşırı zayıflamaya neden olan kronik ve akut hastalıkların seyri sırasında da geçici bir infertilite gelişebilir.

Penis ve prepisyumda ki yapışmalar, daralmalar, tümörler, penisin felci gibi hastalıklarda tedavi sırasında penis amputasyonu gerekebilir. Böyle bir durumda kalıcı bir infertilite söz konusudur. Penisin Transmisible Veneral Tümörlerinde (TVT) penis amputasyonu yapılmaz ancak bulaşıcı olması nedeniyle çifleştirmeden sakınılması gerekir ki, bu durum da infertiliteye neden olur. Bazende sonda uygulamaları sırasında şekillenen yangılar, yaralanmalar sonucu oluşan hematomlar nedeniyle geçici bir kısırlık görülebilir. Hipotiroidism veya hipofiz bezinin yetersizliği nedeniyle testesteron ve gonadotropik hormon salgısının yetersizliğine bağlı olarak da seksüel isteksizlik gelişebilir ve kısırlığa neden olabilir. Artritis, tendinitis ve omurlarda deformasyon gibi hareket yeteneğini kısıtlayan veya sinirlerin yıkımlanmasına bağlı olarak hareket yeteneğinin kaybı nedeniyle de kısırlık görülebilir.

Anomaliler

Erkeklerde kalıcı kısırlığın şekillenmesinde en etkin olan nedenlerdir. Çoğunlukla doğmasal olarak şekillenirler ve hemen hemen geri dönüşümleri imkansızdır. Kriptorşidizm anomali olarak şekillenir ve ancak tek taraflı şekillendiği durumlarda yavru alınabilir.

Ancak testislerin hiç olmaması, gelişmemesi veya sonradan atrofiye olması, doğuştan tek testis olması, kanalların yapışık veya dar olması, sperm üretiminin olmaması gibi doğmasal veya edinsel nedenlere bağlı olarak gelişen anomaliler de genellikle yavru almak mümkün değildir.

Ayrıca ender olarak görülmekle beraber hermaphroditismus (çift cinsiyet) olaylarında kalıcı bir infertilite şekillenebilir. Anomalilerde genellikle çiftleşme isteği ve çiftleşme vardır ancak yavru almak pek mümkün değildir.

Beslenme ve yaş

Yetersiz beslenme ve buna bağlı olarak gelişen zayıflık gibi bir metabolik yetersizlik libidonun düşük olmasına neden olur. Ayrıca beslenmenin sperm üretimi ve miktarı üzerine direk etkisi vardır. Özellikle protein ve fosfor yönünden zayıf gıdalarla beslenen erkeklerde sperm üretimi düşüktür. A vitamini ve minerallerin düşük alımıda metabolik faaliyetlerin zayıflamasına neden olabileceğinden libidoyu olumsuz etkiler. Yaşlanma ile vücudun genel olarak tüm fonksiyonlarında görülen azalma üreme yeteneğinde de düşmeye neden olur. Endokrin bezlerin faliyetindeki azalmalar, testesteron salgılanmasındaki azalmalar ve yaşlanma ile artan eklem hastalıkları da fertilitenin azalmasına neden olabilir.

[rek35]

ELLERINIZE SAGLIK..

[Yazar]

Yazılar