[sfenks]

[size=medium]Suni tohumlama nedir?[/size]

Kızgınlıkta olan ineğin üreme organının en uygun yerine bazı aletler kullanılarak tohumun (verimi yüksek boğa sperması) bırakılmasıdır.

[size=medium]Neden suni tohumlama yaptırılmalı ?[/size]

Suni tohumlamada kullanılan tohumlar; kalıtsal özellikleri yüksek, yavru denemeleri yapılmış ve özelliklerini yüksek oranda yavrularına geçirebilen üstün nitelikli sağlıklı boğalardan elde edilmiştir.

Suni tohumlamada kullanılacak tohumlar arasında tercih yapma şansınız vardır. İneğinizi tercihinize göre: etçi, etçi-sütçü veya sütçü ırklardan biriyle tohumlama yaptırabilirsiniz.

Suni tohumlama, çiftçileri boğa besleme külfetinden kurtarmaktadır.

Suni tohumlama, tabii çiftleşme ile çok kolay ve hızlı bir şekilde yayılan üreme hastalıklarını önler.

Suni tohumlama uygulanan bir işletmede dişi hayvanların ne zaman kızgınlık gösterdiği, ne zaman tohumlandığı, gebe kalıp kalmadığı sürekli olarak kontrol edilebilmektedir.

Verimleri düşük yerli ırkların ıslahı, çok az masraf ve daha kısa sürede ancak suni tohumlama ile mümkün olabilmektedir.

[size=medium]İneklere suni tohumlama ne zaman yaptırılmalı ?
[/size]
İnekleri doğumdan enaz 45 gün sonra suni tohumlama yaptırmak gerekir. Tohumlama yapabilmek için inek veya düvelerin kızgınlık döneminde olması gerekir. Kızgınlığı sabah gözlenen inekler öğlenden sonra tohumlanmalıdır. Kızgınlık belirtileri öğlenden sonra fark edilen düve ve inekler ertsi gün sabah tohumlanmalıdır. Ancak ineğin çarası mutlaka temiz olmalıdır. Eğer çara yumurta akı veya cam gibi temiz değilse ineğin rahminde problem vardır. Bu durumda ya haynanın tedavisine başlanır, kendiliğinden iyileşmesi için biraz daha beklenip daha sonraki kızgınlıklarında tohumlatılması gerekir.

[size=medium]İneklerde kızgınlık belirtileri nelerdir?[/size]

İneklerin kızgınlıkları 16-24 gün (ortalama 21 gün)’de bir görülür.

1. Kızgınlığın başlaması ile birlikte inekte geçici bir iştahsızlık görülür.

2. O günkü süt veriminde azalma olur.

3. Kızgınlıktan hemen önce diğer ineklerin üzerine atlama isteği artar.

4. Çevreye karşı aşırı ilgi, temas kurma, diğer inekleri yalama davranışları görülür.

5. Bazı hayvanlar bakıcısına normalin dışında ilgi gösterir.

6. Bel bölgesine masaj yapıldığında hayvan belini çökertir ve kuyruğunu kaldırarak biraz yana yönlendirir.

7. Hayvanda genel huzursuzluk, bağırma ve birşeyler arama davraışları görülür.

8. Ağzı salyalanır, hayvan heyecanlı ve sinirlidir.

Yukarıda sayılan belirtilerin yanında önemli dış belirtilerden biri de müköz kızgınlık akıntısı, halk arasındaki deyimiyle “ÇARA” akıntısıdır. Bu akıntı renksiz, ipliksel karakterdedir. Vulva (ten) dudağından aşağı doğru kopmadan uzayabileceği gibi kuyruk hareketleri ile etrafınada bulaşabilir. Bu akıntı, kısmen kızgınlığın hemen öncesinde kısmen görülür. Kızgınlık döneminde artar. Kızgınlıktan sonra azalır ve keslir.

Bütün bu belirtilerin yanında ineğin kızgınlığının başında, ortasında ve sonunda kendi üzerine diğer hayvanların atlamasına izin vermesi çiftleşmeye hazır olduğunun en önemli delilidir. Kızgınlıktaki ineklerin bu sabır refleksini gösterebilmeleri için ya serbest tip ahırlarda veya merada barındırılmaları gerekir.

Kızgınlıktan birkaç gün sonra görülen kanlı akıntı ineğinizin gebe kalmadığının göstergesi değildir.

İnekler dışında bir çok hayvanda da suni tohumlama uygulamaları yapılabildiği için başlık “İneklerde Suni Tohumlama” olarak değiştirilmiştir. (KUNT)

[vetset07]

teşekkürler

[Hakan ARI]

güzel paylaşım olmuş çok teşekkür ediyorum

[musstii_19]

suni tohumlama ve doğum adına

[veteriner46]

aslında resimlerde eklenseydi içerik daha güzel olabilirdi. elinize sağlık

[wet.113]

teşekkürler

[ericclapton]

güzel paylaşım…..

[dilara]

[size=medium]Sun’i tohumlamada iyi sonuç almak için nelere dikkat edilmelidir?

1. İyi bir yetiştirici ineğinin her haliyle ilgilenerek kızgınlık belirtilerini takip etmeli, zamanında tohumlatmalıdır.

2. İneği tohumlatmak için görevli kişiye götürürken kızgınlığın ne zaman görüldüğünü kaçıncı defa tohumlanacağını bildirilmelidir. Varsa daha önceki tohumlama belgesini yanında bulundurulmalıdır.

3. Doğumdan sonra 2 kızgınlık devresi (50-60) gün geçtikten sonra ineklerinizi tohumlatmaya götürün. Eğer güç doğum olmuş ise en az 90 gün geçtikten sonra göstereceği ilk kızgınlıkta tohumlattırılır.

4. Düşük yapmış inekler, 2-3 kızgınlık devresi geçtikten sonraki ilk kızgınlıkta tohumlatılmalıdır.

5. Tohumlama yaşına gelen düveler çok iyi beslenmeli; Montofon, Holstein ve Jersey ırkı düveler 18 aylığa gelince, yerli ve yarım kan ırklar iki yaş civarında tohumlanmalıdır.

6. Eğer ineklerinizde dölerme hastalıkları ile ilgili bir problem varsa bir veteriner hekime baş vurulmalıdır.
[/size]

[dilara]

[size=medium]Suni tohumlama uygulaması için en uygun zaman nasıl belirlenir?

1. İneklerde kızgınlık devresi ortalama 18-24 saat arasında değişmektedir. Bu süre 3 bölüme ayrılarak değerlendirilir. İlk 1/3’lük zaman diliminde (ilk 6-8 saatlik kısım):

a)Başka inekleri koklar, başka ineklerin kendisine atlamasına aldırmaz, kendisi başka ineklere atlamaya çalışır.

b)Dölerme organı nemli kırmızımtırak ve şişkindir.

2. Kızgınlık devresinin ikinci 1/3’lük dilimi (8-10 saatlik kısım) suni tohumlama için en uygun dönemdir.

a)Bu dönemde birinci dönemdeki ek olarak iştah azalması, süt azalması görülür. Hayvan heyecanlı ve sinirlidir.

b)Hayvanların dölerme organından yumurta akına benzer ÇARA akıntısı gelir.

3.Kızgınlık devresinin son 1/3’lük devresi (6-8 saatlik kısım)

a)Bu devrede de inekte kızgınlık belirtileri azalarak devam eder.

d)Çara akıntısı gelmez, tohumlama için geç saatlerdir.

[/size]

[dilara]

[size=medium]Suni tohumlamanın yararları nelerdir?

1. Suni tohumlama yolu ile bir erkek damızlıktan tabii tohumlamaya nazaran daha geniş ölçüde faydalanma imkanı vardır. Tabii çiftleşme ile bir boğadan senede 60-100 inek tohumlanabilirken, suni tohumlama ile aynı boğadan 20.000-25.000 inek tohumlana bilmektedir.

2. Erkek damızlıkların tohumları dondurularak yıllarca muhafaza edilebilmesi ve kısa zamanda pek çok yere gönderilebilmesi sayesinde sığırlarda üstün verimli erkek damızlık problemini çözmektedir.

3. Suni tohumlama, yetiştiricileri boğa besleme külfetinden ve boğalarla bulaşan hastalıkların tehlikesinden kurtarmaklardır.

4. Suni tohumlama, tabi çiftleşme yoluyla çok kolay ve hızlı bir şekilde yayılan dölerme hastalıklarını önlemektedir.

5. Verimleri düşük yerli ırkların ıslahı, çok az masraf ve daha kısa sürede; ancak suni tohumlama ile mümkün olmaktadır.[/size]

[dilara]

[size=medium]TÜRKİYE’DE SUNİ TOHUMLAMA

Suni tohumlamanın ülkemizdeki evcil hayvanlarda uygulanması oldukça eskidir, 1926 yılına kadar giden bir geçmişi vardır. Bu yıllarda haralarımızda kısrak, inek ve keçilere uygulanmıştır. Fakat asıl halk hayvanlarında uygulanmasına koyunlarda 1935, kısraklarda 1939 ve ineklerde 1949’da başlanmıştır.

DAMIZLIK HAYVAN NE DEMEKTİR?

Yetiştirildiği ülkede veya yörede ırkına veya tipine özgü özellikleri gösteren yüksek verimli, hastalıklardan ari, damızlık veya saf ırk belgesi bulunan hayvan demektir.

SPERMA ALMAK NE ANLAMA GELİR?

Sperma almak ile o boğanın yavrularına aktaracağı genetik özelliklerini satın almış oluruz. Yani boğanın ana ve babasına ait özelliklerini taşıyan genlerini satın almış oluruz. Bu özellikler vücut yapısı gelişme özellikleri, hastalıklara karşı dayanıklılığı, meme yapısı, süt verimi gibi özelliklerini yavrusuna aktarmasını sağlamış oluruz. O yüzden tohumlamada kullanılacak boğanın seçimi çok önemlidir. Çünkü bu özellikleri spermanın içinde saklıdır ve yavrularına aktarır.

DOĞUMDAN SONRA İNEKLERİMİ NE ZAMAN TOHUMLATMALIYIM?

Doğumdan sonra inekleri en erken 45 gün sonra tohumlatmak gerekir. Ancak ineğin çarasının mutlaka temiz olması gerekir. Eğer çara yumurta akı gibi veya cam gibi temiz değilse ya ineğin rahmi hastadır tedavi edilmesi gerekir ya da kendi kendini tedavi etmesini sağlamak için biraz daha beklenip daha sonraki kızgınlıklarında tohumlatılması gerekir.[/size]

[dilara]

[size=medium]TOHUMLAMA SONUCUNDA İNEĞİMİN GEBE KALMA ŞANSI KAÇTIR?

İneklerin her tohumlamada gebe kalma şansı % 60′ dır.
Ancak bu oran sağlıklı inekler için geçerlidir.

Birinci toh.100 inek %60 = 60*
İkinci toh. 40 inek %60 = 24*
Üçüncü toh. 16 inek %60 = 10
Gebe kalan inek %94

Yani toplam 100 inek tohumlandığında üç tohumlama sonucunda bunlardan 94 tanesi gebe kalır, altı tanesi gebe kalmaz ve dördüncü tohumlamayı gerektirir. Geriye kalan bu ineklerden bir kısmı hiç gebe kalmaz . bu oranda % 5 kadardır. Yani sürünün devamlılığı için döl tutmama problemi nedeniyle sürüye en az 5 tane yeni düve katılmalıdır. Diğer hastalıklar ( topallık, mastitis, ölüm vs) nedeniyle bu oran % 20 kadardır. Toplam 100 ineklik bir sürüyü sabit tutabilmek için sürüye 20 tane yeni düve katılmalıdır.[/size]

[dilara]

[size=medium]İNEKLER KIZGINLILARINI GÜNÜN HANGİ SAATLERİNDE DAHA ÇOK BELLİ EDER?

100 ineklik bir sürüde ineklerin:

Saat 06.00- 12.00 % 22
Saat 12.00- 18.00 % 10
Saat 18.00- 24.00 % 25
Saat 24.00- 06.00 % 43

Yukarıdaki tablodan anlaşılacağı gibi ineklerin yarısına yakını kızgınlıklarını gece 12 ile sabah 6 arasında göstermektedirler. Bu yüzden gece yatmadan önce mutlaka inekler kızgınlık yönünden mutlaka kontrol edilmelidir.[/size]

[dilara]

[size=medium]TÜRKİYEDEKİ İNEK SAYISI NE KADARDIR?

Devlet istatistik enstitüsünün verilerine göre Türkiye’deki inek sayısı aşağıdaki tabloda verilmiştir. 1998 yılı sonuçlarına göre:

SIĞIR TOPLAM: 11.031.000

Sığır kültür: 1.109.528

Sığır melez: 3.001.633

Sığır yerli: 3.051.208

Dana kültür: 623.472

Dana melez: 1.693.367

Dana yerli: 1.551.792[/size]

[dilara]

[size=medium]DÜNYADAKİ İNEK SAYISI NE KADARDIR?

Dünyada toplam inek sayısının 1milyar 300 milyon baş olduğu tahmin edilmektedir.

Dünyanın % 70’ni kapsayan gelişmekte olan ülkelerde 4.7 kişiye bir sığır düşerken, dünyanın % 30’nu kapsayan gelişmiş ülkelerde bu oran 3.3 kişiye bir inek düşmektedir. Tabii bu arada ineklerin verim düzeyi farklılıkları da göz ardı edilmemelidir. Gelişmiş ülkelerdeki ineklerin verim düzeylerinin daha yüksek olduğu diğer bölümlerdeki tablolarda verilmiştir.

Dünyada 70 milyon baş siyah-alaca (holştayn) inek olduğu tahmin edilmektedir..[/size]

[Yazar]

Yazılar