[Hakan ARI]

İneklerde Tespit Edilen İlk Atlama Davranışından
Suni Tohumlama Zamanına Kadar Geçen Sürenin
Gebelik Oranları Üzerine Etkisi

Bu araştırma, ineklerde tespit edilen ilk atlama davranışından suni tohumlama zamanına kadar
geçen sürenin gebelik oranları üzerine etkisini araştırmak amacıyla yapıldı.
Çalışmada, toplam 94 inek kullanıldı. İnekler gözlem yoluyla günde 3 kez östrusun davranışsal
belirtileri yönünden kontrol edildi. Tohumlama anında ineklerin östrusta olup olmadıklarının
doğrulanması için progesteron test kitleri kullanılarak progesteron seviyeleri belirlendi. Östrusta
olduğu belirlenen inekler 3 gruba ayrılarak ilk atlama davranışının görülmesinden sonraki 0 ile 8.
saatler (Grup I), 8 ile 16. saatler (Grup II) ve 16 ile 24. saatler (Grup III) arasında tohumlandı.
Tohumlamayı takip eden 55–60. günlerde rektal palpasyonla gebelikler teşhis edildi.
Bu çalışmada, östrusun davranışsal belirtilerini göstermesine rağmen yüksek progesteron
düzeyine(>1 ng/ml) sahip ineklerin oranı %16,0 olarak kaydedildi. İlk atlama aktivitesinin
belirlenmesinden sonraki 8 saat içerisinde tohumlanan ineklerin gebelik oranının (%42,9) diğer
gruplardaki ineklerinkine göre (%78,1 ve %73,1) önemli derecede (p<0,05) düşük olduğu gözlendi.
Sonuç olarak, ineklerde ilk atlama davranışından suni tohumlama zamanına kadar geçen süre
gebelik oranları açısından önemli bir role sahiptir. Özellikle ineklerin tespit edilen ilk atlama
davranışından sonraki 8 saat içerisinde tohumlanması gebelik oranlarının azalmasına yol açabilir.
Anahtar Kelimeler: İnek, Atlama davranışı, Suni tohumlama, Gebelik oranı, Progesteron düzeyi
The effect of interval from first detected mounting activity to artificial insemination
on conception rates in cows
This study was conducted to investigate the effect of interval from first detected mounting activity to
artificial insemination on conception rates in cows.
A total of 94 cows were used in this study. Cows were visually observed three times a day for
behavioral signs of estrus. Progesterone levels were determined using progesteron test kits to
confirm whether the cows were in estrus at insemination time. They were divided into three groups
according to interval from first mounting activity to artificial insemination. Then, they were
inseminated between 0 h and 8 h (Group I), 8 h and 16 h (Group II), 16 h and 24 h (Group III) after
first detected mount. The conception rates were determined by rectal palpation on 55-60th days
following artificial insemination.
The average rate of cows which showed behavioral signs of estrous but had high concentrations of
progesterone (>1 ng/ml) was recorded as 16.0%in this study. It was observed that the conception
rate was significantly lower in cows which inseminated within 8 h after first detected mount (p<0.05)
than that of cows in other groups (42.9%vs. 78.1%and 73.1%, respectively).
In conclusion, the interval from first mounting activity to artificial insemination has an important role
on conception rates in cows. In particularly, the insemination of cows within 8 h after first detected
mounting activity may cause to reduce conception rates.
Key Words: Cow, Mounting activity, Artificial insemination, Conception rate, Progesterone level
Giriş
Yapılan hayvan ıslahı çalışmalarının başarıya ulaşması uygulanan suni tohumlama
programlarının yaygın, bilinçli ve tekniğine uygun olarak yapılmasına bağlıdır (1).
Ülkemizde saha şartlarında yürütülen suni tohumlama uygulamaları yetiştiriciler
tarafından östrusta oldukları belirlenen hayvanların veteriner hekim ve teknisyenlerce
tohumlanması şeklinde gerçekleştirilmektedir. Bu uygulamalar esnasında gebelik
oranını düşüren faktörlerin başında yetiştiricilerin östrus zamanını doğru tespit
edememesine bağlı olarak tohumlamaların yanlış zamanda yapılması gelmektedir (2).
Östrus, dişi hayvanların bir seri hormonal değişiklikler sonucunda belli fizyolojik ve
psikolojik belirtiler göstererek erkeği kabul ettiği ve onun aşmasına izin verdiği dönem
olup ineklerde süresi ortalama 12–18 saat arasında değişir (3, 4).

İneklerde diğer evcil hayvanlara göre östrusun daha
kısa sürmesi yetiştiriciler tarafından tespit edilmesini
zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte doğru tespit edilmesi
halinde ise kontrollü suni tohumlama uygulamaları ile
yüksek gebelik oranı elde edilmesi bakımından oldukça
büyük bir avantaj sağlamaktadır (5).
Östrusun belirlenmesinde yetiştiriciler tarafından
kullanılan en yaygın yöntem gözlem yöntemidir. Bu
yöntemle östrusun doğru tespit edilme oranı başta gün
içerisinde yapılan gözlem sıklığı ve süresi olmak üzere
hayvanların bakım koşulları, beslenme şartları ve çevre
sıcaklığı gibi birçok faktöre bağlı olarak değişebilir (6, 7).
Östrusun kesin olarak tespit edilebilmesi için 24 saat
boyunca hayvanların sürekli olarak gözlenmesi oldukça
zordur. Bununla birlikte günde 3 kez 30’ar dakikalık
süreyle yapılan gözlemlerde östruslar %90’a yakın bir
oranda tespit edilebilir. Ancak gözlemin günde 2 kez
yapılması halinde bu oran %60’lara kadar düşmektedir
(. İneklerde östrusun gözlem yöntemiyle belirlenebilen
en önemli dış belirtisi bir boğanın veya başka bir ineğin
kendi üzerine atlamasına izin vermesi ve bu süre
içerisinde hareketsiz durmasıdır. Ancak birçok işletmede
arama boğalarının bulundurulamaması ve hayvanların
serbest salınım imkânlarının kısıtlı olması nedeniyle bu
belirti her zaman tespit edilemeyebilir. Bu yüzden diğer
hayvanlara atlama, çara akıntısı, vulvanın hiperemik ve
nemli olması, huzursuzluk ve bağırma gibi diğer östrus
belirtilerinin de araştırılması gerekir (4, 9).
Östrustaki ineklerin östrojen hormonunun etkisiyle
sürü içerisindeki diğer hayvanlara veya yemleme-sağım
sırasında kendi bakıcılarına sıçramaya çalışması en sık
gözlenen davranışsal belirtilerden birisi olup uygun suni
tohumlama zamanının saptanmasında kullanılabilir (10).
Yapılan bir çalışmada (11), ineklerde atlama davranışının
siklusun östrus safhasında arttığı ve östrusun bitiminden
hemen sonra ise önemli derecede bir azalma gösterdiği
belirlenmiştir. Ancak atlama davranışı östrusun yanı sıra
özellikle proöstrus döneminde de tespit edilebilmektedir.
Bunun yanı sıra, bu davranışının gözlenebilmesi için
özellikle sürü içerisindeki aktif hayvanların gebe veya
luteal dönemde olan hayvanlara göre fazla sayıda olması
gerektiği bildirilmiştir (12). Tespit edilen ilk atlama
davranışı sonrası en uygun tohumlama zamanının
saptanması hem spermatozoonların hem de ovumun
fertil yaşamlarının sınırlı olmasından dolayı elde edilecek
gebelik oranları açısından kritik bir önem taşımaktadır
(13, 14). Bu çalışma, tespit edilen ilk atlama davranışından
suni tohumlama zamanına kadar geçen sürenin
ineklerde östrusun doğru belirlenmesi ve yapılan
tohumlamalar sonucu elde edilen gebelik oranları üzerine
etkisini araştırmak amacıyla yapılmıştır

daha fazla bilgi için eklentiyi indiriniz

[Yazar]

Yazılar