İPEKBÖCEKLERİNDE ÜRÜN HASADI
3.1. Askı
3.2. Askı Döneminde Sıcaklık ve Nem
3.3. Kozaların Askıdan Alımı
3.4. Kozaların Boğulması
3.1. Askı
İpekböcekleri 5. yaş sonunda yem yemeyi keserek koza örecekleri uygun yerler aramaya başlarlar. Böylece ipekböcekleri olgunlaşmış olur. İpekböcekleri olgunlaşmadan önce ipekböceklerinin üzerlerinde koza örecekleri askı hazırlanması lazımdır. İyi bir askıda aranacak özellikler şunlardır :
a. Geniş yüzeyli olmalıdır.
b. Askı içersinde hava serbest dolaşabilmeli ve nem kolayca yok edilmelidir.
c. Maliyeti düşük olmalı uzun ömürlü olmalıdır.
Askılar Bitkisel ve Plastik askılar olmak üzere ikiye ayrılır.
1. Bitkisel Askılar: Ülkemizde genelde hardal, katır tırnağı, pırnar ve püren gibi bitkiler kullanılmaktadır. Askı olarak kullanılacak bitkiler askıdan en az 10-15 gün önceden toplanarak kurutulmalıdır. Bir kutu için 250-300 adet askı lazımdır.
2. Plastik Askılar: Uzun yıllar kullanılabilen, temizlik ve dezenfeksiyonları kolay olan askı çeşitidir. Koza kalitesi yükselir ve işçilikten tasarruf sağlar. 60×100 cm boylarında olan bu askılardan bir kutuluk üretim için 40-45 tane gereklidir. Bu tip askılarda olgunlaşan ipekböcekleri elle toplanıp askı üzerine konulmalıdır.
3.2. Askı Döneminde Sıcaklık Nem
Bu dönemdeki sıcaklık ve nem koza kalitesini etkileyen en önemli unsurlardır. Özellikle kozanın örüldüğü ilk üç dört günlük sürede sıcaklık 23-24 °C, nem ise %70 in altında olması istenmektedir. 20 °C nin altındaki sıcaklıkta koza örme tamamen durmaktadır.
3.3. Kozaların Askıdan Alımı
Hasat en uygun zaman askı başlangıcından itibaren 8. ve 9. günlerdir. Hasattan sonra kozaların pazarlanması 10-11 günü geçmemelidir. Aksi takdirde kozalar ağırlık kaybedeceklerdir. Koza hasadına başlamadan önce askı üzerinde varsa ölmüş hayvanların temizlenmesi gerekmektedir. Daha kozalar askıdan sökülmelidir. Kozalar askıdan söküldükten sonra yapılacak ilk iş kozalar üzerindeki koza pamuğu adını verdiğimiz gevşek örgülü kısmın tamamen alınması ve hatalı kozaların ayrılması işlemidir.
Kozalar ayrılırken en az üç sınıfta değerlendirmeye alınmalıdır.
a. Lekeli kozalar, zayıf yani kolayca ezilebilen kozalar, sallandığında içinden krizalit sesi gelmeyen sağır kozalar, uç kısımları sivri ve yumuşak olan kozalar ile anormal şekilli kozalar bir grup
b. Çifte kozalar
c. Ala kozalar
Tasnif işi bittikten sonra fazla bekletilmeden pazarlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki askı başlangıcında 15-18 gün sonra koza içindeki krizalit kelebek olur ve kozayı delerek dışarı çıkar. Böylece kozaların değeri düşmüş olur. Bu sebepten kozalar derhal boğularak kurutulmalıdır.
3.4. Kozaların Boğulması
Koza içindeki krizaliti öldürmek için yapılan bir işlemdir. Mihnak adı verilen buhar odalarında yapılır. Bu odada 75-80 °C de 30-40 dakika kalan kozaların içindeki krizalitler ölür ve kozalar kerevetlerde kurutulur.
tarafından güncellenmiştir.
