[Murat KUTAY]

Toksoplazma (Toxoplasmosis) nasıl bir hastalıktır?

Toksoplazma ancak mikroskop ile görülebilen bir parazit olan Toxoplasma gondii tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur.

A.B.D.’de 60 milyon insanın toxoplasma taşıyıcısı olduğu bilinmektedir.

Toksoplazma, anne karnında enfeksiyon geçiren (gebelik sırasında ilk defa enfeksiyon geçiren anne) bebekler için ve bağışıklık sistemi çökmüş bireyler için oldukça tehlikelidir.

Toksoplazma’nın yayılmasında kedilerin oynadığı rol nedir?
Kediler toxoplasma ile enfekte olmuş fare, kuş veya diğer avlayabildikleri ufak hayvanları yiyerek veya diğer enfekte bir kedinin dışkısı ile temas ederek toxoplasma enfeksiyonunu kaparlar. Enfeksiyonun alınmasından sonra iki haftaya kadar dışkı ile parazit dış ortama dışkı ile bırakılmaya başlanır. Dış ortama çıkan parazit yumurtasının insanlar için tehlike oluşturması için 1-5 günlük bir süre gereklidir.

Enfeksiyon yeteneği kazanmış olan parazit ise aylarca canlı kalarak toprak, su, çimen, kum havuzları sebze ve meyvelere bulaşmış olarak bekleyebilir.

Toksoplazma ile enfeksiyon nasıl oluşur?
İnsanlar birçok yolla toxoplasmosisle enfekte olurlar:
Enfekte kedi dışkısı ile bulaşık olan su ve gıdaların alınması ile enfeksiyon kapılır.
Gıda olarak iyi pişmemiş veya çiğ et yiyerek enfeksiyon alınabilir.
Gebelik sırasında anne eğer enfekte olursa bebek de direkt olarak enfeksiyona yakalanır.

Toksoplazma’da hastalık nasıl belirti gösterir?
Sağlıklı bir bağışıklık sistemi olan insanlarda:
Sağlıklı bireylerin çoğu hastalığı kaptığını anlamaz ve herhangi bir şikayeti olmaz. Yine de hastalık oluşursa genellikle orta derecede seyreder. İnsanlarda “grip” benzeri şikayetler oluşur. Örneğin;
Lenf yumruları şişer, kas ağrısı olabilir. Belirtiler uzun süre devam edebilir nadiren gözler de enfeksiyondan etkilenebilir.

Bağışıklık sistemi çalışmayan/bozuk insanlarda:
Bağışıklık sistemi zayıf olan insanlarda ise enfeksiyon ciddi belirtilere yol açar. HIV (AİDS) taşıyıcısı olan bireylerde veya kemoterapi gören hastalarda en sık görülen belirti baş ağrısı, kafa karışıklığı ve ateşdir. Ayrıca epilepsi, koordinasyon bozukluğu, bazen mide bulantısı – kusma da tabloya eşlik edebilir.

Anne karnında enfekte olan bebekler:
Anne karnında enfekte olan bu şekilde doğan bebeklerin bir çoğunda herhangi bir belirti görülmezken, bazen ilerleyen yıllarda görüş kaybı, mental gerilik ve epilepsi şekillenebilir.

Kendimizi Toksoplazma’ya karşı nasıl korumalıyız?
Kendimizi ve başkalarını korumak için alınması gereken önlemler:
Kedimizin tuvaletini her gün değiştirmek. Toxoplasmanın enfeksiyon yeteneğinin oluşabilmesi için etkenin dışkı içerisinde uzun süre kalması gerekmektedir. Dış ortamda uygun ısı ve nem olmadan, insanları hasta edebilecek seviyeye erişemez.
Eğer hamile iseniz veya bağışıklık sisteminiz iyi çalışmıyorsa başka bir insandan tuvalet temizliği için yardım isteyiniz. Eğer bu mümkün değilse tuvalet kabı değiştirirken eldiven giyiniz ve işlem sonrası ellerinizi sabunla yıkayınız.
Dış ortamlardaki kum havuzlarının (çocuklar için oyun havuzu) üstünün kedilerin kaka yapmasını engellemek için kullanılmadıkları zamanlarda kapalı olmasını sağlayınız.
Yavru sokak kedilerini eve aldığınız zaman mutlaka veteriner hekim kontrolüne özen gösteriniz. Yavru kedilerin toxoplasma ile enfekte olma ihtimalleri yüksektir.
İyi pişmemiş çiğ et yemeyiniz.
Çiğ etle temas etmiş tüm mutfak aletlerini iyice yıkayınız.
Eğer zayıf bir bağışıklık sisteminiz varsa doktorunuzdan size toxoplasma testi yapmasını isteyebilirsiniz.

Kedimin Toksoplazma kapmasını nasıl engelleyebilirim?
Kedinizin toksoplazma kapmasını engellemek sizin de enfeksiyondan korunmanıza yardım eder.
Kediniz kuru veya konserve kedi mamaları ile besleyiniz.
Kedinizin asla çiğ et yemesine izin vermeyiniz.
Kedinizi evde besleyiniz. Dışarıya girip çıkmasına izin vermeyiniz.

Kedimden sırf bu yüzden kurtulmayı düşünmeli miyim?
Hayır. Kedinizden vazgeçmek için hiçbir sebep yoktur. Kedi sahibi olmak sizin toxoplasma ile enfekte olacağınız anlamına gelmez. Hastalığı kediniz taşısa bile onun tüylerine dokunarak enfeksiyonu almazsınız. Tüylerde bu parazit barınamaz. Ayrıca kedinizi dış ortama salmayarak (avlanma ve çiğ et yeme ihtimali) ve çiğ beslemeyerek de zaten enfekisyonu kapma ihtimalini de ortadan kaldırmış oluyorsunuz.

Ancak hamile kalmayı planlıyorsanız, hamileliğiniz veya düşük bağışıklık sisteminiz varsa kendinizi korumak için bahsedilen önlemleri almalısınız.

Toksoplazma tedavi edilebilir mi?
Evet. Toksoplazma tedavi edilebilmektedir. Sağlıklı bir insanda normal şartlarda herhangi bir belirti ve tedavi gerekmezken (göz bulaşması hariç) hamileliği sırasında toxoplasma kapan bir anne adayı ve bebek yakından takip edilip tedavi edilmelidir.

Bu konu hakkında daha fazla ayrıntı ve bilgiyi lütfen uzman kişiler aracılığı ile alınız.

[Yazar]

Yazılar