[Hakan ARI]

.GENEL KURALLAR

1.1 ACELE ETMEYİN

* Gereksiz yere acele etmeyin.

* Koşmayın.

* Yürürken okumayın.

1.2 TIRMANMAYIN

* Hiçbir zaman iskelelerin,tezgahların v.s üzerine çıkmayın; gerektiğinde merdiven kullanın. Gerektiğinden fazla uzanmayın.

1.3 KİŞİSEL BAKIM/GİYİM

* Laboratuvardan çıkınca ellerinizi mutlaka yıkayınız.

* Ellerinizi sık sık özellikle yemeklerden önce yıkayınız.

* Ellerde açık yara,kesik,çatlak v.s varsa çalışmaya başlamadan önce mutlaka bandajla kapatınız ve yapacağınız ise uygun eldiven giyiniz.

* Laboratuarda çalışırken mutlaka önlük ve laboratuar ayakkabısı giyiniz.

* Zararlı, zehirleyici, tahriş edici kimyasallarla çalışırken kişisel koruyucular maske, gözlük, eldiven v.b.) kullanılmalıdır.

* Laboratuarda çalışırken uzun saçlar toplanmalıdır.

* Laboratuarda yüzük,künye,kolye,bilezik gibi eşyalar ile çalışmak tehlikeli olabilir. çalışmaya başlamadan önce çıkarınız.

* Önlük ve pantolon ceplerinde kesici ve batıcı aletler taşımayınız.

1.4 SİGARA İÇMEK

* Laboratuarlarda sigara içmek kesinlikle yasaktır.

* Laboratuvardan sonra, ellerinizin kimyasal maddeler ile kirlenmiş olması ihtimalini düşünerek, ellerinizi yıkamadan (Unutmayın,sigara karbon tetraklorür ya da kloroform gibi klorlu maddelerin zehirlilik düzeyini arttırır) sigara içmeyin.

* Atmadan önce sigaranızı,kibritleri v.s. iyice söndürün.

1.5 YİYECEK VE İÇECEKLER

* Kimyasal maddelerle ilgili işlemlerin yapıldığı alanlarda herhangi bir şey yemek veya içmek çok tehlikelidir.

* Laboratuar tezgahlarının üzerine herhangi bir yiyecek ya da içecek maddesi koymayın.

* Yemekhane ve sigara salonlarına numuneler de dahil olmak üzere hiçbir kimyasal madde sokmayın.

* Kimyasal maddeleri ve numuneleri kişisel çalışma masalarına koymayın.

1.6 ENGELLER

* Yangın söndürme teçhizatlarının,yangın çıkış kapılarının önünü kapatmayın.

* Elektrik düğmelerinin veya izolatörlerinin önünü kapatmayın.

* Yürüyüş alanlarının boş ve temiz olmasını sağlayın.

* Tüm dosya ve tezgah altı dolaplarının kapalı tutulmasını sağlayın.

* Elektrik motorlarının havalandırıldığından emin olun.(Buzdolabı gibi elektrik motoru olan aletlerin uygun şekilde havalandırılmaları gerekir.)

1.7 ŞAKALAŞMALAR

* Bedensel ve el şakaları yapmayın.

1.8 LABORATUAR TEMİZLİĞİ

* Laboratuar1n sürekli güvenli,temiz ve düzenli tutulmasını sağlayın.

* Deney veya mesai sonunda dağınıklıkları toparlamak,atıkları atmak ve temizlik yapmak için vakit ayırın.

* Tertipli,temiz ve düzenli bir işyerinde çalışanların moral düzeyi,yükselir verim artar; kaza riskleri ve yangın zararları azalır.

1.9 YANICI GAZLAR

* Gaz borularının sağlam olmalarını ve fazla ısınmasına yol açmayacak şekilde yerleştirilmelerini sağlayın.

* Kullanılmayan gaz vanalarının tamamen kapatılmasını sağlayın.

* Yanıcı gazlar kullanılıyorken bölgenizi asla terketmeyin.

1.10 YANICI ÇÖZÜCÜLER ( SOLVENTLER )

* Tüm yanıcı çözücüler gerektiği şekilde etiketlenmiş ve kapalı kaplarda saklanmalıdır.

* Bu çözücüler kullanılmadıkları zaman dolaplarında muhafaza edilmelidir.

* Yanıcı çözücüler buzdolabında saklanmalıdır.

* Miktar1 50 litreyi aşan çözücüler döküntülerin birikeceği tepsiler bulunan metal dolaplarda ve özel olarak hazırlanmış ya da bu amaca uygun olarak yeniden düzenlenmiş odalarda saklanmalıdır.

Miktarı 50 litreyi aşan çözücülerin herhangi bir laboratuarda saklanması yasaktır.

* Yanıcı çözücüler ateşleme kaynaklarından uzak tutulmalıdır.

1.11 ELEKTRİK

* Islak ellerle veya ıslak zemin üzerindeyken elektrikli aletlere dokunmayın.

* Elektrikli bir aletin üzerine su döküldüğünde elektrik hattı ile bağlantısını kesin ve gerekli temizliğin yapılmasını sağlayın.Tekrar kullanmadan önce kontrolünü yaptırın.

* Fırın gibi yüksek voltajlı aletleri çoklu prizlerle kullanmayın.

* Kablo tesisatı sık sık kontrol edilerek karışması ya da düğümlenmesi engellenmelidir.

* Gün sonunda,üzerinde “iş saatleri dışında işletilmektedir.” ibaresi bulunmayan tüm elektrikli aletler kapatılmalıdır.

* Ön ısıtma süresi olmayan aletler kullanıldıktan hemen sonra kapatılmalıdır.

* Ana şebeke ile ilgili veya tehlikeli voltajların söz konusu olduğu elektrik tesisat işleri yetkili bir elektrik teknisyeni tarafından yapılmalıdır.

* Elektrik şalter kutularını kesinlikle açmayınız ve müdahalede bulunmayınız. Elektrikçiye haber veriniz.

2.SAĞLIĞA ZARARLI KİMYASAL MADDELERİN GÜVENLİ KULLANIMI VE KONTROLÜ

2.1 GENEL BİLGİLER

2.1.1 Sizin ya da çalışma arkadaşlarınızın sağlığına zarar verecek ya da vermesi muhtemel maddeleri güvenli bir şekilde kullanmakla yükümlüsünüz.

Özellikle tehlikeli bir çalışma sırasında çevrenizde çalışanları muhtemel risklere karşı uyarmalısınız.

2.1.2 Hammaddeler, katı ve sıvı maddeler, çözücüler ve gazlar da dahil olmak üzere,tehlike ve önlemlerini bilmediğiniz bir kimyasal1 kullanmak zorunda kalırsanız amirinize danışmadan kullanmayın.

***DIKKAT! Tehlikeli olmayan bir madde,diğer bir kimyasal ile karşılaşınca tehlikeli olabilir.

2.1.3 Tehlikeli madde ve bu maddeleri içeren yöntemlerle,yeterince eğitim almadan ve emin olmadan çalışmayınız.Size verilen kişisel koruyucular yetersiz ise amirinize bildiriniz.

2.2 YENİ KİMYASAL MADDELERİN KULLANILMASI

2.2.1 ANA KURALLAR

Kullanmaya başlayacağınız herhangi yeni bir maddenin yanında bir güvenlik bilgi formu bulunmalı ya da söz konusu form daha önceden getirilmelidir.Gönderilen yeni maddelere ait güvenlik bilgileri yoksa ya da söz konusu bilgilerin hemen(örneğin fax ya da telex ile) elde edilmesi mümkün değilse,söz konusu maddeler, ambalajları açılmaksızın hemen satıcısına geri gönderilmelidir.

Maddenin kullanımı sonunda çalışanların karsılaşabilecekleri tehlikeler, güvenlik ile ilgili veriler ve değerlendirmeler, kullanıcı tarafından bir laboratuar defterine ya da başka tür kalıcı bir kayıt sistemine işlenmelidir.

Maddelerin saklandığı tüm kaplar kapsamlı ve doğru olarak etiketlenmelidir.

KİMYASALLAR

Yeni bir kimyasal madde kullanılacağı zaman muhtemel tehlikeleri araştırmalı ve çalışmalara başlamadan önce riskleri kontrol altına almaya yönelik yöntemler belirlenmelidir. Söz konusu kullanım kapsamında mevcut riskler şu şekilde değerlendirilmelidir.

Kullanılacak maddeye ait ” RİSK ” ve ” GÜVENLİK ” ibarelerini belirleyin.

Bunları laboratuar malzemesi satıcılarından alınan kimyasal madde etiketlerinden,kimyasalın güvenlik bilgi formundan veya uygun kitaplardan öğrenebilirsiniz.

* Temas sekli ne olursa olsun RİSK düzeyi AŞIRI TOKSİK olan bir madde söz konusu tehlikeler dikkatle değerlendirilmeden ve güvenlik bölümüne danışılmadan kullanılmamalıdır.

* Kişisel teması engelleyecek kontrol uygulamaları yetkili bir kişi tarafından dikkatle tasarlanmalı,yazılı olarak hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.

* Söz konusu madde yerine daha az tehlikeli bir madde kullanma, hatta uygulamanın tamamen iptal edilmesi üzerinde durulmalıdır.

* Genel kontrol uygulamaları, ağızdan alındıklarında toksik olanlar dışında bu maddeler için geçerli değildir.

* Başka bir yöntem bulunduğu taktirde çok tehlikeli kimyasal maddeleri kullanmayın.

* Hidroflorik ve kromik asit kullanımı yasaktır.

2.3 KONTROL PROSEDÜRLERİ

* Söz konusu kontrol prosedürlerindeki amaç sağlığa zararlı olması muhtemel maddelerin güvenle kullanılmasını sağlamaktır.

* Alışılmış herhangi bir yöntemin bulunmadığı durumlar için hazırlanmıştır.

* Düzenli olarak yapılan ne söz konusu maddelerin kullanımını içeren faaliyetlerin ayrı bir risk değerlendirmesi ve gerektiği şekilde tasarlanmış kontrol prosedürleri olmalıdır.

* Aşağıda belirtilen prosedürler arasından yapılacak uygun bir seçim genellikle yeterli olacaktır.

2.3.1 GENEL KONTROL PROSEDÜRLERİ

* Tehlikeli maddeler ile asla tek başına çalışmayın.Yanınızda kaza anında size yardımcı olacak biri bulunmalıdır.

* Tehlikeli bir kimyasal madde kullanacağınız zaman önceden çevrenizdekileri uyarın.

PİPET KULLANIMI

* Herhangi bir sıvıyı ölçmek ya da aktarmak amacıyla pipet kullanacağınız zaman pipettor kullanınız.Sıvının tamamen zararsız olduğunu düşündüğünüz durumlarda bile hiçbir zaman ağzınızla çekmeyiniz.

KİMYASAL MADDELERİN TAŞINMASI

* Kimyasal madde şişelerini uygun taşıyıcılarla taşıyınız.

* Kimyasal madde içeren şişeler hiçbir şekilde boyun kısımlarından tutularak taşınmamalıdır.

* Kimyasal maddeleri kantine,sigara içilen bölümlere götürmeyiniz ve çalışma masalarının üzerine asla koymayınız.

KİMYASAL MADDELERİN YENİ KAPLARA AKTARILMASI

* Herhangi bir kimyasal maddenin kendi kabından başka bir yere aktarılması durumunda yeni kabın üzerine kimyasal maddenin adını açık ve net bir şekilde belirten bir etiket yapıştırınız.

* Etiket üzerine YANICI, KOROZİF, TAHRİŞ EDİCİ v.b. gibi tehlike düzeyini belirten bir ibareyi mutlaka koyunuz.

* Tehlikeli maddelerle hazırlanan çözeltiler için de aynı işlemi yapınız.

ÇEKER OCAKLAR

* Çeker ocaktaki hava sirkülasyon hızı 0.5m/sn olacak şekilde ayarlanmalıdır

* Korozif maddelerle çalışırken çeker ocak kapağı çalışanın yüzünü koruyacak şekilde kapalı tutulmalıdır.

2.3.2 KOROZIF MADDELERE AİT PROSEDÜRLER

RİSK: YANIKLAR VE CİDDİ YANIKLAR

* Prosedürlerde aşağıda yazılı maddeler kullanılmıştır.Ancak söz konusu prosedürler tüm korozif maddeler için geçerlidir.

ASİTLER: Bunların kuvvetli mineral asitleri ya konsantre halde ya da sulandırılmışlarsa güvenlik koşullarını öğrenmek için bilgi alınya da korozif olduklarını varsayın.Diğer asitlerden bazıları da koroziftir.

ÖRNEĞİN:

Sülfürik asit

Hidroklorik asit Aynı zamanda buhar tehlikesi

Nitrik asit de söz konusudur

Asetik asit

Ortofosforik asit

ALKALİLER:Sodyum hidroksit,potasyum hidroksit çözeltileri,amonyak ve diğer kuvvetli alkaliler korozif olabilir.Bulaşık makinesi deterjanları (meta silikatlı) ve amonyak buharları da korosiftir.

DİĞER SIVILAR: %10’luk ve üstü hidrojen peroksit çözeltileri,krezoller, siklohekzilamin,fenol ve %1’den daha kuvvetli sodyum hipoklorit çözeltileri koroziftir.

KOROZIF KATI MADDELER:Potasyum hidrojen sülfat ve demir(3)klorür katı halde veya yoğun çözelti halinde koroziftir.

NOT:Korozif maddeler suda eritildiğinde ya da sulandırıldığında genellikle ısı verirler .Dolayısıyla ,sıcak korozif sıvının sıçrama tehlikesi vardır.

Bu kuvvetli asitler özellikle de sülfirik asit için söz konusudur.

**** Her zaman asidi suya ekleyin. Hiçbir zaman tersini yapmayın.*************

UYGULAMALAR:

* Korozif maddeleri baş hizasından yukarda tutmayın.

* Uygun koruyucu giysiler giyin.Güvenlik gözlükleri takın.

* Fazla miktarda madde ile ya da korumasız sistemlerde çalıştığınızda kuvvetli asitleri kaynatırken yüzünüzün tamamını kaplayan koruyucular takın ve özel koruyucu bir önlük giyin.Kapağını asgari yükseklikte tutacağınız çeker ocakta çalışın.

* Kullandığınız kimyasal maddelere dayanıklı olan koruyucu eldivenler takın.

Bazı eldivenler (dakikalar ya da saatler sonra) kimyasal maddelerden zarar görebilir.Tehlikeli bir hale gelmeden önce söz konusu eldivenleri ortadan kaldırın.

* Kirlenmenin söz konusu olduğu ya da olabileceği durumlarda, eldiven giymiş bile olsanız, işiniz biter bitmez ellerinizi sabun ve suyla iyice yıkayın.

* Gerektiğinden fazla miktarlarla çalışmayın. Örneğin,kuvvetli asitlerle çalışırken, 2,5 litrelik büyük şişe yerine 500ml’lik şişe kullanın

* Çoğu korozif maddenin aşırı derecede reaktif olduğunu ve diğer maddelerle birleştiğinde yeni tehlikeler doğurabileceğini unutmayın. özellikle,klor gazını dikkate alarak,asitleri hiçbir zaman hipoklorit çözeltilerle doğrudan karıştırmayın.

*Korozif maddeleri tezgah üzerinde bıraktığınızda birinin bunları kontrol etmesini sağlayın.

*Çalışmalarınız sonunda söz konusu maddeleri mutlaka güvenli bir depolama alanına yerleştirin.

*Korozif maddeleri şişeden boşaltırken, madde şişenin dışına bulaşarak onu kirletebilir. Her kullanımdan sonra şişeyi suyla ıslatılmış kağıt havlu ile silerek temizleyin.Kağıt havluyu suyla iyice çalkaladıktan ve plastik bir torbaya koyduktan sonra çöpe atabilirsiniz.

2.3.3 TEHLİKELİ BUHAR ÇIKARAN MADDELERE AİT PROSEDÜRLER

Tehlikeli buhar çıkaran maddelerin sayısı oldukça fazladır.Bunlar saf kimyasal maddeler olabileceği gibi diğer maddeler ile temasa geçmeleri sonucunda da tehlikeli buhar çıkartıyor olabilirler.Zararlı,toksik veya aşırı toksik gibi RISK ibareleri taşıyan malzemeler ile çalışırken aşağıdaki konuları dikkate almalısınız.

***Tehlikeli Olarak Nitelendirilen Kimyasal Maddelerden Bazı Örnekler***

Hidroklorik asit (Aynı zamanda korozif)

Nitrik asit (Aynı zamanda korozif)

Asetik asit (aynı zamanda korozif)

Bütoksietanol

Karbontetraklorür

Klor (Hipoklrit asit reaksiyonundan)

Kloroform

Diklormetan

Formalin

Karl Fischer reaktifleri

Civa

Azot oksitler

Benzol

UYGULAMALAR:

Tehlikeli buhar çıkartması muhtemel tüm maddelerle, ya çalışanların maruz kalma riski olmayan kapalı veya yarı kapalı bir sistem içinde ya da havalandırma tertibatı olan bir alanda çalşılmalıdır. Tek istisna, temasın çok az ve uzun aralıklarla olduğu durumlardır. Örneğin,daktilo hatalarını düzelten sıvılar, solvent bazlı keçeli kalemler gibi.

Yarı kapalı sisteme bir örnek olarak otomatik titrasyonu veya sıvı kromatografi aletini verebiliriz. Bu sistemlerde buhar ancak reaktiflerin doldurulması sırasında çıkar. Doldurma süresi kısa ise ve hemen sıkıca kapatılırsa normal şartlar altında başka herhangi bir önlem almak gereksizdir. Yarı kapalı sisteme başka bir örnek sık açılmayan bir şişe olabilir.

Havalandırma tertibatına sahip bir mekanı şöyle tanımlayabiliriz: Dışarı açılan havalandırma deliğine bağlı, iyi bir hava akımı olan ve gerektiği şekilde çalışan bir çeker ocak.

2.3.4 TOZDAN KAYNAKLANAN TEHLİKELERE AİT UYGULAMALAR

Küçük ya da ince parçalar içeren veya bu tür parçaların oluşmasına neden olan tüm maddeler, uçuşan tozların ve bunların doğuracağı tehlikelerin kaynağı olabilir.Söz konusu tehlikeler iki türlüdür.

Rahatsız edici tozlar yüksek yoğunluk nedeniyle solunum sisteminde aşırı yüklenmelere neden olabilirler.Burada söz konusu olan ince parçalara ayrılmış ve atmosfere yayılmış herhangi bir madde olabilir.

Zararlı tozlar(diğer bir deyişle aşırı toksik,zararlı,tahriş edici,korozif,alerjik v.s.) ise enzimler ve enzim içeren tozlardır.

Her iki tür tehlike de tek bir uygulama ile kontrol altına alınabilir.

Böylece operatörlerin solunum yoluyla herhangi bir toza (diğer bir deyişle) çapı 10 mikrondan daha küçük olup solunum yoluna ya da akciğerlere girebilen tozlara) maruz kalması engellenmiş olur.

UYGULAMALAR:

* Toz deterjanların numunelendirilmesi ya iyi havalandırılan bir odada veya çeker ocak içinde yapılmalıdır.

* Çok az miktarda toz deterjanla çalışma taktirinde yukarıdaki önleme gerek yoktur.Toz maskesi kullanılması yeterlidir.

* Fosfat ya da silikat gibi hammaddeler içeren toz deterjanlar,cilt üzerindeki muhtemel tahriş edici etkisi nedeniyle tehlikeli sayıldığından koruyucu plastik eldiven giymelisiniz. Bu önlem muhtemel tehlikeleri belli olmayan tüm diğer toz deterjanlar için de geçerlidir.

* Özellikle çok tehlikeli olan tozlar (enzimler dahil) için aşağıdaki iki yöntemden biri seçilir.

– Tekrarlanan ve uzun süren testlerde, operatörü maddeden tamamen tecrit eden bir eldivenli kapalı kutu ya da benzeri bir sistem kullanılmalıdır.

– Sulandırılmış enzim standartları hazırlamak gibi kısa süreli çalışmalarda ise doktor tarafından, operatörlerin enzimlere karşı hassasiyetinin olmadığının belirlenmesi yeterlidir.

2.3.5 TAHRİŞ EDİCİ MADDELERE AİT PROSEDÜRLER

RİSK ibareleri içeren (gözleri ya da cildi tahriş edici) maddeler tahriş edici olarak tanımlanır.

PROSEDÜRLER:

* Normal Şartlar altında, örneğin, söz konusu maddeleri dökerken ya da tartarken ,dikkat ve hijyen açısından yüksek standartlara uymak dışında herhangi özel bir önlem almak gereksizdir.

* Göze ve cilde temasından kaçının. Sıvıların sıçraması veya katı maddelerle temas riski ya da maddenin ısıtılması söz konusu olduğunda koruyucu eldiven ve güvenlik gözlüklerini takın.

2.3.6 ZEHİRLERE AİT PROSEDÜRLER

* Belirli zararları olan ve toksik maddeler ZEHİRLİ olarak tanımlanır ve farklı bir Şekilde muamele edilirler.

* Bunların solunması,yutulması veya deriye temas etmesi halinde zehirlenmeye sebep olacak reaktiflerdir.

* Bazı maddeler ağızdan alındıklarında tehlikelidir ancak uyarı niteliğinde herhangi rahatsız edici bir koku ya da tatları yoktur.Dolayısıyla bu tür maddeler dikkatsiz davranıldığı taktirde tehlike arz ederler. “Kilit altında tutun” ibaresi içeren tüm maddeler zehirli olarak kabul edilirler.

* Baryumklorür ve çözeltileri,siyanürler,oksalatlar ve arsenik bileşikleri ile yetkili kişiler tarafından belirlenen diğer maddeler zehirli madde sayılır.

PROSEDÜRLER:

* Zehirli maddeler kullanılmadıklarında kilitli bir dolapta saklanmalı,her çalışma sonunda şişeler yeniden dolaba yerleştirilmelidir. Dolabın anahtarı sadece gerekli eğitimi görmüş yetkili personele verilmelidir.

* Elinizde kesik veya çizik varsa zehirli maddelerle çalışmayınız.

* Bu maddelerin kullanıldığı yerlerde yakıcı kaynak bulundurulmamalıdır.

* Absorblama ile zehirleyici olan reaktiflerde (isopropanol,metanol ve toluen v.b.) koruyucu eldiven kullanılmalı, çeker ocak altında ve çeker ocağın kapağı uygun şekilde kapalı durumda çalışılmalıdır.

* Solunması çok sakıncalı olan hekzan, heptan, propanol ve metanol gibi çözücülerle çalışırken kesinlikle çeker ocak altında ve çeker ocağın kapağı uygun şekilde kapalı durumda çalışılmalıdır.

2.3.7 ORGANİK ÇÖZÜCÜLERE AİT PROSEDÜRLER

* Yakıcı kaynaklar çözücülerin bulunduğu yerlerden uzak tutulmalı, ısıtma için su veya buhar banyosu kullanılmalıdır.

* Çözücüler ısıdan, direkt güneş ışığından ve kuvvetli oksitleyicilerden (konsantre perklorik asit,nitrik asit v.b.) uzakta saklanmalıdır.

* Sıçrama ve patlama olasılığına karşı koruyucu gözlük ve eldiven kullanılmalıdır.

* Özellikle dietil eter ve dioksan ile kuruluğa kadar buharlaştırma yapılmamalıdır.

* Mümkün olduğu kadar çeker ocak altında çalışmalıdır.

* Aseton ve kloroform artıkları birbirinden ayrı saklanmalıdır.

2.3.8 OKSİTLEYİCİ REAKTİFLERE AİT PROSEDÜRLER

* Bunlar konsantre perklorik asit,persülfirik asit,nitrik asit,sodyum nitrat, gümüş nitrat,potasyum dikromat ve potasyum permanganat gibi kimyasallardır.

* İndirgen maddelerden ve parlayıcı maddelerden uzak tutulmalıdır.

* Bu tip kimyasallarla çalışırken koruyucu gözlük ve eldiven kullanılmalıdır.

2.4 TEHLİKELİ MADDELERİN DÖKÜLMESİ

2.4.1 ACİL DURUMLAR

Toksik ya da aşırı toksik buhar çıkaran bir maddenin fazla miktarda dökülmesi acil durum olarak kabul edilmeli aşağıdaki işlem yapılmalıdır.

YAPILMASI GEREKENLER

* Hemen odayı boşaltın ve buhara maruz kalmış olabilecek herkesi uyarın.

* Mümkünse yönetimi olaydan haberdar edin, ancak yapılması gerekenleri geciktirmeyin.

* Yetkili bir kişi, aşağıdakiler doğrultusunda döküntü konusunda neler yapılacağına karar vermelidir.

* Emniyet bölümüne haber verin ve gerekiyorsa verecekleri önerilerden yararlanın.

* Buhardan koruyan bir filtreye sahip tam yüz maskesi ya da temiz hava veren bir maske takın.

* Koruyucu eldiven,koruyucu önlük ve güvenlik ayakkabıları giyin.

* Emici madde ile yapılacak işlemler aşağıda açıklanmıştır.

* Emici maddeyi döküntünün üzerine serpin.

* Civa söz konusu olduğunda büyük kürecikleri almak için civa emici ped kullanın. Geriye kalan döküntünün üzerine çinko tozu serpin.

* Emiciyi süpürün ve kapaklı polipropilen bir varile koyup üzerini kapatın.

* Kirlenmiş emici maddenin de tehlikeli olduğunu unutmaksızın güvenle ortadan kaldırılması için gereken düzenlemeleri yapın.

* Söz konusu maddenin kalıntıları varsa uygulamayı tekrarlayın ve alanı yıkayın.

2.4.2 KOROZİF MADDE DÖKÜNTÜLERİ

* Koruyucu eldiven ve güvenlik gözlüklerini takın. şayet döküntü çok fazla ise emici granüller kullanın.

* çok küçük döküntüler (10ml’den az) suyla ıslatılmış kağıt havlu yardımıyla silinebilir.

* Kağıt havluyu suyla iyice çalkaladıktan sonra iyice sıkın ve normal atık gibi ortadan kaldırın.

* Alanı iyice yıkayarak hiçbir iz kalmamasını sağlayın.

2.4.3 TOKSİK VEYA ZEHİRLİ MADDE DÖKÜNTÜLERİ

* Koruyucu eldiven, güvenlik gözlükleri ve toz filtreli maske takın.

* Madde katı ise süpürün ve kapaklı cam ya da polipropilen bir kaba aktarın.

* Eğer madde sıvı ise emici granüller kullanın. Maddenin güvenli bir şekilde ortadan kaldırılması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlayın.

* Alanı iyice yıkayın ve tüm kalıntıların ortadan kaldırılmasını sağlayın.

3. ÇEVRE

3.1 GENEL BİLGİLER

Çevre denince sadece içinde bulunduğumuz ortam değil, tüm evreni düşünmeliyiz. Evrende bulunan canlı/cansız her varlık çevrenin bir parçasıdır ve çevreye olumlu veya olumsuz katkıda bulunur.Biz insanlar çevreyi en fazla etkileyen, değiştiren varlıklar olarak daha duyarlı ve temkinli olmalıyız. Çünkü, evrenin kaynakları sınırlıdır ve insanlığın geleceği bunlara bağlıdır. O halde, her birey çevresine gereken özeni göstermeli ve üzerine düşeni yapmalıdır.

ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN TÜRLERİ

* Hava kirliliği

* Su kirliliği

* Toprak kirliliği

* Küresel çevre kirliliği, v.b.

NELER YAPMALIYIZ :

* Yere dökülen her türlü kimyasal maddeyi hemen toplamalı ve temizlemeliyiz.

* Etrafa rast gele herhangi bir şey atmamalı ve atanları uyarmalıyız.

* Her türlü çöpün gereken mahalde toplanması için yardımcı olmalıyız.

* Kağıtları diğer çöplerden ayırmalı, kağıt israfı yapmamalıyız.

* Yemek israfı yapmamalıyız.

* Çevreyi kirletebileceğini veya kirlettiğini düşündüğümüz her türlü faaliyetin üzerine gitmeli ve önlemlerini düşünmeliyiz.

4. YANGIN

4.1 YANGIN SÖNDÜRÜCÜLER

Bina içindeki yangın söndürme cihazları çeşitli cins, ebat ve kapasitelerde olup, bunların her biri bütün yangın başlangıçlarında kullanılmakla birlikte, en çok etkili oldukları yangın türleri aşağıda belirtilmektedir:

YANGIN TÜRLERİ

A SINIFI : Ahşap malzeme

B SINIFI : Yanıcı sıvılar;akaryakıtlar

C SINIFI : Gazlar

D SINIFI : Metaller ve bazı özel söndürücü gerektiren maddeler

E SINIFI : Elektrik sistemleri

SÖNDÜRÜCÜLERİN YANGIN SINIFLARINA GÖRE ETKİLERİ

AZ

ORTA

İYİ

ÇOK İYİ

Karbondioksitli

A

B, E

C

Kuru kimyevi

A, B, C

Kuru kimyevi tozlu

A

B, C, E

Halonlu

A

B, C, E

Köpüklü

A

B

Su

B

A

4.2 YANGIN

* Binanın tüm kullanıcıları çalışma alanlarına en yakın kaçış yolunu iyice tanımalıdır.

* En yakın yangın söndürme cihazı, kovası ve yangın battaniyesinin yerini bildiğinize emin olun.

YANGIN HALİNDE

* Yangının kontrolden çıkma ihtimali varsa yangın alarmı çalınız.

* Yangına eldeki yangın söndürme ekipmanı ile karşı koyunuz. Asla risk almayınız. Yangın lisans laboratuarlarında ise görevli asistan ve hocadan yardım isteyiniz.

* Tüm kapı ve pencereleri kapatınız.

* Eğer yangın eldeki tüplerle sönmeyecek kadar büyükse yangın alarmını kullanınız ve acil durum telefonunu çeviriniz.

BOŞALTMA

Alarm sesi duyulunca binayı hemen boşaltınız.

* Tüm araştırıcılar deneyleri durdurup çalışan cihazları kapattıktan sonra binayı terketmelidir.

* Tüm lisans öğrencileri – zaman varsa – bunzen beklerini, su banyolarını ve ısıtıcıları kapattıktan sonra binayı terketmelidir.

* Lisans laboratuarlarındaki asistan ve hocalar, laboratuardaki herkesin binayı terkettiğinden emin olduktan sonra binayı terketmelidir.Teknik elemanlar çalışan hiçbir cihaz kalmadığını kontrol ettikten sonra binayı terketmelidir.

* Toplanma noktasında toplanınız. Alarmı çalan kontrol noktasına rapor verecektir.

* Laboratuarda olup da toplanma yerinde olmayan kişileri hemen bina emniyet sorumlusuna rapor ediniz.

* Servis yollarını açık tutunuz; kapatmayınız.

* Yangın alarmı çaldığında asla asansörleri kullanmayınız.

* Teknik elemanlar acil durumda girişleri kontrol edecekler,acil durum kalkıncaya kadar binaya girişe izin vermeyeceklerdir.

* Alarm duyulduktan sonra üniversite kurtarma birimi ,teknik elemanlar, kapıcılar, itfaiye gelinceye kadar gerekli önlemleri alırlar. itfaiye geldikten sonra yangınla ilgilenme sorumluluğu itfaiyeye geçer. Fakat fakül

te üyeleri, teknik elemanlar ve yangını haber veren ya da çıkartan kişi veya kişiler bilgi vermek üzere kontrol noktasında olmalıdırlar.

*** Yangın kontrol noktası YENİ AÇILAN KAPIDIR ***

*** çalıştığınız yerdeki yangın riskini inceleyerek önlem alınız.***

* Farklı yangınlara farklı söndürücüler uygundur :

KARBONDİOKSİT : Yanan tahta,kağıt ve kimyasallara uygulanır.

KÖPÜK : Çözücüler için özellikle kimyasal depolarında kullanılır.

KURU KÖPÜK : Metaller, N , K, organo metaliklerden çıkan yangınlarda kullanılır.

YANGIN BATTANİYELERİ : Sadece sınırlı küçük bir alandaki yangınlarda kullanılırlar. Yanan elbiseler gibi…

KUM VE SU KOVALARI : Genel kullanım içindir. Fakat asla aletlere ve elektronik parçalara uygulanmamalıdır.

YANGIN TATBİKATI

Her akademik yılda iki kez yapılmalıdır. Kış yarı yılında çalışmaya yeni başlayanların boşaltma prosedürlerini öğrenmeleri için Ekim ayının sonuna doğru yapılmalıdır.

ÜNİVERSİTE KURTARMA BİRİMİ

Üniversitenin eğitim gürmüş bir kurtarma birimi vardır. Sadece kurtarma biriminin üyeleri özel giysilerini giyebilir ve aletleri kullanabilirler.Yangın alarmı durumunda yangın yeri hemen kurtarma birimine bildirilecektir.

5. FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ KULLANICILARINA :

Dikkatsiz ya da kötü tasarlanmış bir çalışma çeşitli şekillerde vahim bir duruma yol açabilir. Bu kitapçıkta yapılacak ya da yapılmayacak herşey yoktur. Ancak bu kurallar olumlu ve güvenli bir yaklaşım için gereklidir.

Laboratuarda,odanızda ya da ordan geçiyor olun, her durum potansiyel bir tehlike içerir. Güvenlik, risklerden haberdar olmak ve kontrol için olumlu bir yaklaşım demektir. Bu da :

* Tehlikeyi tanımlamak,

* Riski değerlendirmek,

* Kontrol imkanlarına sahip olmak,

* Eylemin etkinliğini değerlendirmektir.

5.1 ÇALIŞMA SAATLERİ VE ACİL HİZMETLER

* Her zaman acil durumda acil durum telefonu aranacaktır.

* Bina hafta içi her gün 8.00-18.00 saatleri arası açıktır. Diğer zamanlarda ” normal iş saatleri dışı mesai kuralları ” geçerlidir.

Danışman yapılan çalışmanın türüne bağlı olarak direkt bir sorumluluk taşır. Projenin güvenli bir şekilde tasarlanmış olmasından sorumludur.

Tehlikeleri yazılı olarak nitelendirilip emin bir çalışma yöntemi belirler. İlgili araştırıcılarla sürekli iletişim içinde olmak bu sürecin ayrılmaz bir parçasıdır.

Sorumluluk en fazla tek tek araştırıcılarda,lisans üstü ve doktora sonrası çalışmaları yapanlardadır. Fakültedeki her bir araştırıcının güvenli çalışma konusunda tam profesyonel bir yaklaşım içinde olmasını gerektirir.

Alınan tüm güvenlik önlemlerinin ve yaratılan güvenli çalışma koşullarının, araştırmacı düşüncesizce davranıyor ise hiçbir anlamı kalmaz. Araştırmacılar her an dikkatli ve güvenli çalışmalıdırlar. Her hangi bir tereddüt halinde proje yöneticinize danışınız.

Güvenlik konusunda dikkat ve itina profesyonel bilim insanı için temel bir koşuldur. Tüm personel için laboratuar çalışmasının en önemli kısmını oluşturur.

UNUTMAYIN !

* Emniyet gözlükleri ve diğer koruma cihazları ( eldiven,önlük,maske v.s. ) laboratuar çalışmasında her an kullanılmalıdır.

* Her acil durumda acil telefonunu arayınız.

* Laboratuarda tek başına deneysel çalışma yapılamaz.

* Laboratuarda yemek,içmek kesinlikle yasaktır.

*Gece çalışılacak deneyler için alınacak özel araştırma izninde proje yürütücüsü ile laboratuar sorumlusunun imzası olmalıdır.

6. BİNANIN KULLANILMASI

Fen-Edebiyat Fakültesi her gün 08:00-18:00 saatleri arasında açıktır.

Bunlar normal çalışma saatleridir. Bina cumartesi-pazar günleri kapalı olacaktır. Normal çalışma saatleri dışında binaya ancak özel çalışma izni olanlar girebilirler. Bunlar kapıdaki giriş-çıkış çizelgesini imzalayacaklardır. Binada normal çalışma saatleri dışında çalışacak olanlar aşağıdaki kurallara uymalıdır :

* Binaya giren herkes giriş-çıkış çizelgesini imzalamalıdır.

* Laboratuarda deneysel çalışma ancak aynı laboratuarda başka bir araştırıcı varsa yapılabilir. Laboratuarda tek başına çalışmak son derece tehlikeli ve yasaktır.

* Yapılacak olan deneysel çalışmalar özellikle zararsız olmalı ve de çalışan kişi evvelce aynı işe alışkın olmalıdır. Cumartesi-pazar günleri yeni çalışma başlatılmamalıdır.

* Her bir araştırıcı laboratuardan ayrılırken aletleri kapatmalıdır. Gaz, elektrik,su vanaları ve pencereler açık unutulmamalı, gereksiz ışıklar söndürülmelidir.

7. GÖZLERİN KORUNMASI

Emniyet gözlükleri bütün laboratuarlarda ve işaretli bölgelerde takılmalıdır.

7.1 GÖZ KORUNMASININ GEREKLİ OLDUĞU BÖLGELER

Bütün araştırma laboratuvarları ve öğrenci laboratuarlarıdır.

UV-IR gibi spektrofotometrik aletlerle çalışılan bölgelerde, tehlikeli bir durum olmayacağından emin olduğunuz yerlerde gözlük takılmayabilir.

Sıçrama, patlama v.s. risk içeren deneylerde bütün yüzü koruyacak şekilde tasarlanmış yüz koruma levhaları ve başlıklar kullanılmalıdır. Alelade emniyet gözlüklerinin kullanımı, ancak küçük sıçramalara karşı bölgeden geçen kişilerin korunmasını amaçlar. Risk taşıyan deneyleri yapacak olanlar duruma uyan emniyet başlığı ve tertibatlarını öğrenerek ve edinerek deneylerine başlamalıdırlar.

7.2 KONTAKT LENSLER

Laboratuarda kontakt lens takılmaz. Bilindiği gibi lens kullanımı gözün kendi refleksini ortadan kaldırır.

Kontakt lens kullanan birine ilk yardım yapmaya çalışırken lensleri çıkarmaya çalışmayın. Bu ancak bir doktor tarafından yapılabilir. Gözler steril tuz çözeltisi ile ya da musluk suyu ile sulanır. Fakat bu işlemi lavabo üzerinde yapmayınız. Bu durumda lensler kaybolur.

8. KİMYASAL ÇALIŞMALARDA EMNİYET KURALLARI

Kimya laboratuarlarında daima bir tehlike kaynağı bulunabilir. Emniyet kuralları tehlikeyi azaltmaya çalışır. Fakat bu kuralların izlenmesi emniyeti garanti etmez. Özellikle araştırma laboratuarlarında rutin prosedürler takip edilmez. Yapılan iş yeni bir maddenin keşfi ya da incelenmesi olduğu için bir kurallar dizisi önceden verilemez. Ancak temel kurallara kesinlikle uyulmalıdır. Tüm laboratuar çalışanları unutmamalıdır ki yapılacak bir hata kendilerine kadar diğer insanlara da zarar verecektir.

** LABORATUARDA HER ŞEYİ EN BAŞTA DÜŞÜNÜN ! **

Herhangi bir deneye başlamadan neyin yanlış gidebileceğine karar vermeye çalışın. Çalışmanın gidişatını düşünün. Olabilecek acil bir durumda gerekecek panzehir ve emniyet malzemelerinin varlığından emin olun. Setin,potansiyel zararlı olabilecek maddelerden temizlenmiş olduğuna emin olun.

Bir kaza olursa setin üstündeki hangi maddenin yanıcı ya da herhangi bir tehlike oluşturabileceğini ,hangisinin tehlike arz etmeyeceğini düşünmeye başlamak çok geç olacaktır. En yakın yangın söndürücünün, ilk yardım kutusunun, göz yıkama şişesinin ve emniyet duşunun yerlerini öğrenin.

Bir sürü kaza düşünmemekten kaynaklanır !

[Yazar]

Yazılar