[Murat KUTAY]

KOYUNLARIN BAKIM CETVELİ

Ocak-Şubat: Mısır silajı, elma posası silajı, pancar posası gibi su oranı yüksek olan kaba yemler ile yapılan beslemede özellikle ahır tabanı kuru tutulmalı ve altlık miktarı artırılmalıdır.

• Gebe hayvanla fazla miktarda kuru yonca otu ve baklagil samanları verilmemelidir.
• Özellikle doğumu yaklaşan hayvanlara, gebelikten kaynaklanan rahatsızlıkları önlemek amacıyla koyun başına günlük 250 gr. tahıl (Arpa, Yulaf, Mısır danesi karışımı) ile beslemeye başlayın.
• Bu dönemde koçların veya diğer hayvanların koyunları rahatsız etmemesi ve onları kovalamaması için aynı alanda tutmayın.
• Koyunların önlerindeki yemlik yeterli uzunluk ve genişlikte olmalı, yemliklerde yeterli yem bulunmasına ve birbirlerini sıkıştırmamalarına dikkat edin.
• Gebe hayvanlar hendek, eşik ve dar kapılardan geçirmeyin, koyunların kuzulamadan önce atlayacakları, birbirini sıkıştıracakları veya tırmanmak zorunda kalacakları yapı ve materyallerden kaçının ve engelleyin.

Mart-Nisan: Bu dönemde özellikle kuzulu koyunların bakımına önem verilmelidir. İkiz kuzulu olan koyunlara ilave tahıl karmaları verilmelidir.

• Sürü eğer meraya çıkarılacaksa özellikle taze yeşil yemlerden kaynaklanabilecek problemlere karşı dikkatli olunmalı mutlaka enteretoksemi (çelerme) aşısı yaptırılmalıdır
• Meraya çıkan hayvanların bakımına önem verilmeli gerekiyorsa ilave tahıl karmaları ile hayvanlar desteklenmelidir.
• Yoğun kuzu besisi uygulanacak kuzular sütten kesilerek programa alınmalıdır.
• Ağılda beslenen hayvanların altlıkları kuru olmalı havalandırma iyi sağlanmış olmalıdır.
• Bahara çıkışta Ağıl içerisinde badana boya ve dezenfeksiyon işlemleri yapılmalı ve ağıl tabanı temizlenmelidir, paraziter mücadele mutlaka yapılmalıdır.
• Aşılama programı gereğince bu aylarda uygulanacak olan aşılar yaptırılmalıdır.
• Hayvanların tırnak ve boynuz bakımları yapılmalıdır.

Mayıs-Haziran: Bu aylarda tamamen mera otlatılmasına geçilir. Ova yörelerde gece yayılımına geçilir.

• Kırkım hazırlıkları bitirilip, Mayıs ayının sonunda kırkıma başlanır (kırkıma önce kısırlardan başlanılmalı, müteakiben şişek ve toklular, daha sonra da sağmallar kırkılmalıdır.) Kırkımı biten sürü kontrol edilerek, anaç sürünün %20’si ayıklanır. Yerlerine aynı oranda dişi toklu alınarak, sürü sayısı tamamlanır. Anaç koyunlardan, verimleri iyi görülebilenler, gerekirse bir yıl daha sürüde kalabilir.
• Mayıs sonunda bütün koyunlar, dış parazitlere karşı etkin ilaçlarla hazırlanmış banyodan geçirilir.
• Kırkımı yapılmış hayvanlar teker teker elden geçirilerek, kasaplık olanlar damızlıktan çıkarılıp, satılır. Daha önce besiye alınmış kuzular da bu ayda satılır.
• Hayvan sıtması, ayak iltihabı, şap agalaksi (süt kesen)gibi hastalıklar bu ayda görülebileceğinden, tedavileri ve yapılmamış aşıları tamamlanmalıdır.

Temmuz-Ağustos: Mera ihtiyacı tamamını karşılayabilecek durumdadır. Mümkün olduğu takdirde, koyunlar serin ve yükseklerdeki meralara çıkarılır.

• Hayvanlar her ne kadar meralarda besleniyorsa da yem yetersizliği bakımından takviye yemleme yapılır. Özellikle kuzular için özel besleme yapılmalıdır. İlkbaharda doğan kuzularda kırkım başlar.
• Koyunlarda kırkım devam eder.
• Gece yayılımı yapılır. Koyunlar gündüzleri kırda, kuzular ise etrafı çevrili (çit, çalı) yerlerde veya çevresi açık ağıllarda yatırılır. (Özellikle, geceleri zehirli otların bulunduğu meralara ve yeşil yoncalıklara, fazla miktarda başak kalmış tarlalara hayvanların bırakılmasından kaçınılmalıdır.)
• Gelişmeyen kuzular satılır.
• Çeşitli hayvan hastalık ve zararlılarına karşı mücadele edilir.

Eylül-Ekim: Meralar kuruduğundan, bu ayda koyunlara ek yem ve yonca verilmelidir. Yonca biçiminden iki-üç gün sonra, kurutularak verilmelidir. Pancar yaprakları yedirilirken dikkat edilmeli aşırı miktarda pancar yaprağı otlatılmamalıdır.

• Ağılların gerekli badana, tamirat v.s. işleri yapılır, hasıl, mısır ve diğer yeşil yemlerin silajı yapılarak kışa hazırlık yapılır. gerekli yem stoku yapılır.
• Koç katım dönemi geldiği için hayvanların bakımına ve beslenmesine dikkat edilir. Koç katımı yapılır.
• İyi olmayan hava şartları ve ek besin verilememesi gibi şartlarda; gelişebilecek gebelikle ilgili hastalıklarda, zaman geçirmeden tedavi yoluna gidilmelidir.

Kasım-Aralık: Gebe hayvanların beslenmesine dikkat edilmeli, yonca kuru otu ve Baklagil samanı gebe hayvanlara verilmemeli.

• Kuzulama tarihi çok yakın olan analar, ağıl yakınlarında otlatılır. İyi ve uygun bir bakım ve beslenme ile, koyunlar doğum sırasında yüksek bir kondisyonda tutulur.
• Gebe ve doğum yapan koyunlara, ilave kesif yem verilir. İyi havalarda, koyunlar meraya çıkarılır. Güneşli ve yağışsız günlerde, yemleme işlemi ağıl dışında yapılır.
• Doğan kuzular, hemen ayrı temiz bir bölmeye alınır; göbek kordonu tentürdiyoda batırılır. Birkaç gün bu işleme devam edilerek, gazlı bez ile bağlı tutulur.
• Belirgin bir kuzu ishali görüldüğünde, derhal koruyucu önlemler alınır. Gerekli görülürse, septisemi serumu uygulanır.
• Doğan kuzular kuzuluklara alınır, günlük zorunlu bakımları yapılan kuzular sabah ve akşam analarını emmeleri sağlanır.
• Hastalıklardan korunmak için, ağılların teknik ve hijyenik koşullara uygun olması sağlanır.
• Mısır silajı, elma posası silajı, pancar posası gibi su oranı yüksek olan kaba yemlerle ile yapılan beslemede özellikle ahır tabanı kuru tutulmalı ve altlık miktarı artırılmalıdır.
• Merada veya anızda otlayan bahar kuzularına ilave tahıl verilmeli ve pancar yaprakları yedirilirken dikkatli olunmalı, fazla miktarda pancar yaprağı verilmemelidir.

Koyun ve Keçilerde Aşı Takvimi

1. KOYUN KEÇİ VEBASI (PPR) Yetişkinlere ilkbaharda ,gençlere sonbaharda ömür boyunca bir kez olmak üzere uygulanır. İlkbahar – Sonbahar
2. ENTEROTOXEMİA (ÇELERME KIRÇAN) Üç haftalıktan büyüklere, yem değişimi(kurudan meraya, meradan kuruya geçişte yapılmadan en az iki hafta önce) İlkbahar – Sonbahar
3. KOYUN KEÇİ ÇİÇEĞİ Hastalık riski tespit edilmediği zaman,45 günden büyükler ve doğumdan en az iki ay önce Yılın her döneminde
4. AGALAKTİA(SÜT KESEN) En az iki aydan büyükler, yetişkinlerin kuru dönemde olmaları gerekmektedir. Erken sonbaharda, gebeliğin son iki ayından önce
5. KEÇİ CİĞER AĞRISI Hastalık riski tespit edilmediği zaman, en az üç haftalık büyükler Sonbaharda
6. MAVİ DİL Hastalık riski tespit edilmediği zaman, her yaşta hayvana uygulanır. İlkbaharda
7. BRUCELLA REV-1 GENÇ 2-5 aylık dişi kuzu ve oğlaklarla damızlık erkekler Yılın her döneminde
8. BRUCELLA REV-1 ERGİN Hastalık riski tespit edilmediği zaman Kuru dönemde
9. ŞAP 2 aydan büyüklere gebelere risk yoktur. İlkbahar – Sonbahar
10. ŞARBON Hastalık mihraklarında hastalık tespitinden sonra en az beş yıl süre ile en az iki aydan büyüklere Yılın her döneminde

[Murat KUTAY]

KÜÇÜKBAŞ HAYVAN TAKVİMİ

OCAK

– Ağılların ısı ve nem oranı kontrol edilir; iyi havalarda koyunlar , ağıl dışına alınarak , ağıldaki yatak yerlerine sap, saman , yaprak gibi yataklık malzemesi serilir. Doğum yapan koyunların ve doğan kuzuların soğuk, nem ve hava akımlarından korunmasına da gereken özen gösterilir.
– Yavrularda , doğumlarını izleyen ilk günler içerisinde görülebilecek ve öldürücü olarak seyreden kuzu ishalinin nedeni saptanarak , teşhis durumuna göre , gerekirse septisemi serumları yapılır; hastalar anaları ile birlikte tecrit edilerek , tedaviye alınır. Ölenler yakılır veya gömülür. Ağıllar permanganat solüsyonu ile yıkanır.
– Kış keneleri ,bit ve uyuza karşı , derhal ilaçlamaya geçilir.
– Doğan kuzulara ektime aşıları veya gerekli görülen serumlar yapılır. Doğumdan hemen sonra kuzuların göbek bağı , anaların arka kısımları ve kuyruk altı ilaçlanır. Uzun kuyruklu kuzuların kuyruklarına , sağrı bölgesinden bir el ayası aşağıda lastik ligatür konularak , zamanla kopması işlemi uygulanır.

ŞUBAT

– Zararlı kış ve kenelerine karşı ağılda ilaçlama yapılarak ,yerlere yataklık serilir. Hayvan uyuzu ve kenelerine karşı , bu mevsimde toz veya pomat halindeki ilaçlar kullanılabilir.
– Koyunlarda zayıflama , çene altlarındaki şişlik , su toplanması görüldüğünde ,kelebek hastalığı (Distomatoz) olabileceği düşünülüp ,laboratuvar teşhisinden sonra, hemen kelebek hapı içirilmeli; yine hayvanlarda öksürük , burun akıntısı, ishal ,zayıflama, iştahsızlık varsa; akciğer, mide ve barsaklarda kıl kurdu yönünden teşhis yaptırılıp, zaman geçirmeden etkin ilaçlar ile tedavisi yapılır.
– Koyunlara bu ayda günde 250 gr. kesif yem verilir. Meraların kapalı olduğu ,silaj bulunmadığı veya kesif yemin çok pahalı olduğu ;yeteri miktarda sağlanamadığı zamanlarda, melas ve üre katılmış kuru ot besisi yapılabilir. Yemlemenin ağıl dışında yapılması tercih edilmelidir.
– Doğan kuzulara ve doğuran analara gerekli özen gösterilir. Kuzular doğum zamanlarına göre ,ayrı gruplara ayrılır. Üç haftalık kuzulara 50 gr.dan başlayarak yulaf kırması verilir. Yulaf miktarı her 15 günde bir arttırılır.
– Gerektiğinde kuzulara çiçek, ektima aşıları ile, septisemi serumları uygulanır.
– Çoban köpeklerine kuduz aşısı yapılır.

MART

– Yüksek rakımlı yerlerde koyunların doğum işleri takip edilir. Ağıl yemlemesine devam edilir. Doğan kuzular soğuk hava şartlarında iyi korunmalıdır. Ova veya yakınlarındaki bölgelerde , kuzuları başlamalı, erkek ve dişi kuzular şimdilik bir arada otlatılmalıdır.(Kuzu ve toklulara temiz mera ayrılmalı , anaç koyunlar ayrı meralandırılmalıdır.)
– Şarbon, Enf, Hepatit Nekrozan (Kara Hastalığı), Keçi ciğer ağrısı hastalığı ile ektima gibi belirli yer ve zamanlarda çıkan hastalıklara karşı, koruyucu aşılamalar yapılır.
– Çoban köpeklerine şerit ilacı verilir.

NİSAN

– Dişi kuzulardan sonra, erkek kuzular da analarından kesin olarak ayrılıp; erkek ve dişi kuzular ayrı ayrı sürüler halinde , bakım ve beslenmeye tabi tutulur.
– Damızlık kadro fazlası kuzular besiye alınarak, damızlıkların numaralama ve kuyruk kesme işleri tamamlanır.
– Yüksek yörelerde kuzu doğumları takip edilir, doğan kuzuların bakım , besleme , aşı serum ve numarataj işleri ve kuyruk kesme işlemleri titizlikle izlenir. Bu işlemler kayıt defter veya kartlarına günü gününe işlenir.
– Ayak iltihabı , şap çiçek şarbon gibi hastalıklar bu ayda görülebileceğinden , gerekli tedavi ve aşılar yapılır.
– Kuzulara şerit dökmeleri için ilaç içirilir.
– Ova bölgelerde , ay sonuna doğru kırkım hazırlıklarına başlanır.

MAYIS

– Kırkım hazırlıkları bitirilip, ayın en uygun bir haftasında kırkıma başlanır (kırkıma önce kısırlardan başlanılmalı, müteakiben şişek ve toklular, daha sonra da sağmallar kırkılmalıdır.)
– Ay sonunda bütün koyun materyali , dış parazitlere karşı etkin ilaçlarla hazırlanmış banyodan geçirilir.
– Kırkımı yapılmış hayvanlar teker teker elden geçirilerek, kasaplık olanlar damızlık kadrodan çıkarılıp, satılır. Daha önce besiye alınmış kuzular da bu ayda satılır.
– Hayvan sıtması, ayak iltahabı, şap agalaksi (sütkesen) gibi hastalıklar bu ayda görülebileceğinden, tedavileri ve yapılmamış aşıları tamamlanmalıdır.

HAZİRAN

– Kırkım işlemi tamamlanır. Kırkımı biten sürü kontrol edilerek , anaç sürünün %20’si ayıklanır. Yerlerine aynı oranda dişi toklu alınarak , kadro tamamlanır. Anaç koyunlardan , verimleri iyi görülebilenler, gerekirse bir yıl daha kadroda kalabilir.
– Damızlık koyunların tohumlanmasına başlanır. Koçlar aşım süresince , uygun bir rasyon ile beslenir. Tohumlamada baba koçların daha rahat kullanılabilmesi için, yoklu koçlar ile takviye etmek yerinde olur.
– Koyun materyaline entero-toksemie aşısı uygulanır.
– Bu ayda tamamen mera otlatılmasına geçilir. Ova yörelerde gece yayılımına geçilir.

TEMMUZ

– Ova arazilerde koyunların tohumlamasına devam edilir.
– Gece yayılımı yapılır. Koyunlar gündüzleri kırda, kuzular ise çalmaralarda veya çevresi açık ağıllarda yatırılır. (Özellikle, geceleri zehirli otların bulunduğu meralara ve yeşil yoncalıklara, fazla miktarda başak kalmış tarlalara hayvanların bırakılmasından kaçınılmalıdır.)
– Gelişmeyen kuzular satılır.
– Dişi kuzulara Rev-I aşısı uygulanır.

AĞUSTOS

– Mera ihtiyacı tamamını karşılayabilecek durumdadır. Mümkün olduğu takdirde, koyunlar serin ve yükseklerdeki meralara çıkarılır.
– Koyunların tohumlaması bu ayda bitirilir. Düşük rakımlı yerlerde yapılan bu tohumlama sezonunda, gebe kalmıyan koyunlara, istenildiği takdirde hormon tatbikatı yapılarak, tohum almaları sağlanır. Her şeye rağmen, iki yıl üst üste gebe kalmayan koyunlar elden çıkarılır.
– Koyunların kışlık ihtiyaçlarını tamamen karşılayabilecek miktarda yem sağlanır.
– Aylık verim ve sağlık kontrolleri yapılarak, kayıt defter veya kartlarına işlenir.

EYLÜL

– Meralar kuruduğundan, bu ayda koyunlara ek yem ve yonca verilmelidir. Yonca biçiminden iki-üç gün sonra, kurutularak verilmelidir. Sulama olanağı varsa, meralar sulanarak bir süre daha yararlanılabilecek duruma getirilir. Ağıl yakınlarındaki ekilecek hasıl tarlalarının hazırlanmasına başlanır.
– İyi olmayan hava şartları ve ek besin verilememesi gibi şartlarda; gelişebilecek gebelik toksemesi gibi hastalıklarda, zaman geçirmeden tedavi yoluna gidilmelidir.
– Koyunlara çiçek ve septisemi aşıları uygulanır.
– Pazarlama durumuna göre, kadro fazlası kasaplık niteliğindeki koyunların satışı yapılır.

EKİM

– Doğum için gereken hazırlıklar tamamlanır.
– İleri gebe koyunlara, meradan yeteri kadar faydalanamadıkları takdirde, yem takviyesi yapılır.
– Yavru atımı görüldüğünde, bu koyunlar derhal tecrit edilir. Atılan yavru ve anadan alınan marazi maddelerin laboratuvarda yapılacak muayeneleri sonucunda, salgın bir hastalık tesbit edilmişse; bu hastalık türüne göre, gerekli işlemler uygulanır.

KASIM

– Bu ayda düşük rakımlı yörelerde, koyunların doğumları başlar. Kuzulama tarihi çok yakın olan analar, ağıl yakınlarında meralandırılır. İyi ve uygun bir bakım ve beslenme ile, koyunlar doğum sırasında yüksek bir kondisyonda tutulur.
– Doğan kuzular, hemen ayrı temiz bir bölmeye alınır; göbek kordonu tentürdiyota batırılır. Birkaç gün bu işleme devam edilerek, gazlı bez ile bağlı tutulur.
– Belirgin bir kuzu ishali görüldüğünde, derhal koruyucu önlemler alınır. Gerekli görülürse, septisemi serumu uygulanır.
– Hastalıklardan korunmak için, ağılların teknik ve hijyenik koşullara uygun olması sağlanır.

ARALIK

– Doğum devam eder. Doğan kuzular kuzuluklara alınır, günlük zorunlu bakımları yapılan kuzular sabah ve akşam analarına emzirilir.
– Doğan kuzuların, gerekirse ektima aşıları ile septisemi serumları uygulanır. Numaralama ve kuyruk kesme işlemleri tamamlanır.
– Gebe ve doğum yapan koyunlara, ilave kesif yem verilir. İyi havalarda, koyunlar meraya çıkarılır. Güneşli ve yağışsız günlerde, yemleme işlemi ağıl dışında yapılır.
– Damızlık kadro içinde yeniden bir tarama yapılarak, kasaplık koyun materyali ayrılıp, satışa götürülür.
– Ay sonunda, o yılı içeren mali hesaplar çıkarılır. Buna göre, yeni program yapılır.

[ysn0618]

çok teşekkürler paylaşımınız için

[heavy131]

çok teşekkürler hersey için site çok güzel..

[Yazar]

Yazılar