[Murat KUTAY]

LENFADENOPATİ İLE SEYREDEN ENFEKSİYONLAR

Prof. Dr. Firdevs Aktaş

Lenf bezleri mikroorganizmaları, kanser hücrelerni ve immün kompleksleri yakalayarak filtre eden organlardır. Ayrıca lenfositler lenf bezlerinde olgunlaşarak farklılaşırlar. Antikor yapan plazma hücreleri bu organlarda olgunlaşır.

Lenfoid sistem erken adölesan dönemde erişkinin iki katı büyüklüktedir. Daha sonra gerilemeye başlar ve erişkin boyutlarına 20-25 yaşlarda ulaşır.Adölesanlarda ve genç erişkinlerde periferik lenfadenopati (LAP) sık bir bulgudur.

Skrofula

Mycobacterium tuberculosis ve atipik Mycobacteria’lerın( M.avium-intracelulare, M. Scrofloceum) neden olduğu servikal lenfadenittir.BCG aşısına bağlı olarak da gelişebilir.Skrofulada genellikle sistemik semptomlar yoktur.Lenf bezleri yavaş olarak büyür.Ağrısızdır. Süpürasyon ve fistül gelişimi görülebilir.AIDS hastalarında atipik Mycobacteria lere bağlı olarak lenfadenit daha sık görülmektedir.

Kedi tırmalaması hastalığı

Kedi tırmalaması veya ısırması ile bulaşır.Etkeni Bartonella henselae dır.İnokulasyon yerinde eritematöz bir papül gelişir.Bölgesel lenfadenopati etkenin giriş yerine göre değişir.En sık servikal, aksiller ve epitroklear bölgededir.Hafif ateş yükselmesi görülebilir. Bazen halsizlik, başağrısı,boğaz ağrısı ve splenomegali gibi sistemik bulgular saptanabilir.Konjunktivit ve preaurikuler lenfadenopati şeklinde okuloglanduler sendrom %10 oranında saptanabilir. LAP birkaç ay içinde kendiliğinden düzelir.

Difteri

Corynebacterium diptheriae hastalık etkenidir. Boğaz, larenks , burun ve deri difterisi şeklinde seyreder. Farenks difterisi; boğaz ağrısı, hafif ateş, boğaz, tonsilla ve yumuşak damakta yaygın eksuda ile karakterize ciddi bir hastalıktır. Servikal ve submental LAP hastalığın sık bir bulgusu olup boyun aşırı ödemlidir. Bu görünüm boğa boynu olarak isimlendirilir. Difteri toksinine bağlı olarak ayrıca kardiak ve nörolojik bulgular saptanır.

Veba

Yersinia pestis hastalık etkeni olup pire ısırması ile bulaşır. Genellikle alt ekstremitelerden pirelerin ısırması nedeniyle inguinal ve femoral LAP görülür( Bubonik veba) Lenf bezleri çok ağrılı olup, süpürasyon gelişimi ile spontan drene olur. Tedavi edilmeyen hastalarda hastalık hızla ilerleyerek sepsis bulguları ortaya çıkar. Akciğer vebasında solunum salgıları ile insandan insana bulaşabilir. Tedavide streptomisin veya tetrasiklin kullanılır.

Tularemi

Francisella tularensis hastalık etkenidir. Enfekte tavşan ve vahşi kemirici teması ile ya da kene ve pire ısırması ile bulaşır.İnokülasyon yerinde ülser ve genellikle aksiller ve epitroklear bölgesel LAP gelişir ( ülseroglanduler sendrom). Giriş bölgesi konjunktiva ise göz bulguları ve LAP görülür ( oküloglanduler sendrom). Sistemik bulgular hastalığa eşlik eder. Enfekte hayvanların kontamine ettiği su ve besin kaynaklı salgınlar yapabilir. Böyle durumlarda farenjit bulguları ve servikal LAP hastaların tipik bulgularıdır. Tedavide streptomisin veya tetrasiklin kullanılır.

Ruam ve melioidoz

Ruam, atların ciddi bir hastalığıdır. Etken hasta hayvanla temas sonucu deri yoluyla alınır. Giriş bölgesinde nodül ve akut lenfanjit gelişir. Ateş, servikal LAP ve papüler döküntü ile seyreder. Müköz membranlarda ülsere granulomatöz lezyonlar saptanabilir. Sepsis ve başta akciğerler olmak üzere organ tutulumları saptanır. Melioidoz atlar dışında başka çiftlik hayvanlarında da görülebilen bir enfeksiyondur.Ruama çok benzeyen bir tabloya yol açar. Kronik süpüratif enfeksiyon tablosu da görülebilir.

Leptospiroz

Leptospira türlerinin yol açtığı hastalık enfekte fare teması ya da kontamine sulardan deri yoluyla bulaşır. Ateş, baş ağrısı, miyalji, konjunktival irritasyon, sarılık , nörolojik semptomlar ve böbrek yetmezliği bulgularına LAP eşlik edebilir.

Listeriyoz

Listeria monocytogenes hastalık etkenidir. Gebe ,yeni doğan ve immünosüpresif hastalarda daha sık görülür. Servikal LAP si tüberkülozla karışabilir.Sepsis, meningoensefalit ve serebrit başlıca hastalık tablolarıdır.

Yersinia Enfeksiyonları

Yersinia enterocolitica ve daha nadir olarak Yersinia pseudotuberculosis mezenterik LAP ye neden olur. Sağ iliak fossada saptanan ağrı nedeniyle apandisitle karıştırılabilir. Y.enterocolitica enfeksiyonlarına kanlı ishal, kusma ve karın ağrısı eşlik eder.

Sifiliz

Cinsel ilişkiden 14-30 gün sonra şankr adı verilen ağrısız, non eksudatif genital ülser gelişir.İnguinal lenf bezleri tek taraflı veya bilateral büyür. Ağrısızdır. Şankr iyileştikten 2-8 hafta sonra sekonder sifiliz bulguları ortaya çıkar. Yaygın LAP , polimorfizm gösteren deri bulguları ve mukoza lezyonları ile tipik bir hastalıktır.

Lenfo Granuloma Venereum ( LGV)

Chlamydia trachomatis in L1, L 2, L3 serovarlarının neden olduğu bu hastalık cinsel ilişki ile bulaşır. Genital lezyon papül, vezikül veya erozyon şeklinde olup ağrısızdır.Lezyondan 1-2 hafta sonra genellikle tek taraflı inguinal LAP ortaya çıkar.Lenf bezleri süpüre olur. Çok sayıda fistül gelişimi ile iltihaplı bezler açılır.

Şankroid

Cinsel yolla bulaşan, Haemophilus ducreyi nin neden olduğu hastalık genital papül ve püstül şeklinde başlar.Daha sonra lezyon ağrılı bir ülsere dönüşür.. Bir hafta sonra tek taraflı, çok ağrılı inguinal LAP gelişir.Bu dönemde genital lezyon devam etmektedir. LAP süpüre olup fistül gelişebilir.

Granuloma inguinale

Hindistan, Brezilya ve Afrika’nın bazı bölgelerinde saptanan bu hastalık cinsel yolla bulaşır. Ülkemizde az görülür. İnokülasyon yerinde ağrısız,eritemli granulamatöz bir ülser ve inguinal LAP saptanır. Elefantiaz görülebilir. Lezyondan yapılan boyalı preparatlarda tipik hücre içi Donovan cisimcikleri saptanarak tanı konulur.

Toksoplazmoz

İmmün sistemi normal olan kişilerde Toxoplasma gondii asemptomatik hastalığa yol açar. Hastaların %10-20 sinde lenfadenopati ile seyreden hastalık görülür.LAP servikal, aksiller ve suboksipital bölgede yer alır Nadiren inguinal LAP görülebilir. Retroperitoneal veya mezenterik LAP de saptanabilir. Bu hastalar karın ağrısından yakınırlar. Ateş,başağrısı ,boğaz ağrısı ve hepatosplenomegali bazen saptanabilir. Atipik lenfositozla seyreden mononukleoz sendromu ile seyreden hastalıklardan biridir. Özgül IgM antikor pozitifliği ile tanı konulur. LAP aylarca sürebilir.

Layşmanyaz

Leishmania tropica nın neden olduğu şark çıbanı na sekonder LAP saptanabilir. Kala- Azar Leishmania donovani nin neden olduğu ateş, splenomegali, hepatomegali ve LAP ile seyreder. Anemi, lökopeni ve hiper gama globulinemi saptanır. Tanı kemik iliği aspirasyonlarında Giemsa ve Wright boyası ile amastigot formlarının görülmesi ile konulur.

Filariaz

Yüksek ateş, lenfadenit ve lenfanjitle seyreden yineleyen ataklara yol açar. Bu ataklar kendiliğinden düzelir. Lenf bezleri büyük ve ağrılıdır.En sık inguinal LAP saptanır. Alt ekstremitelerde lenfödem ve elefantiyaza yol açar. En sık Wuchereria bancrofti etken olarak dikkati çeker.

Enfeksiyöz mononukleoz

Ateş, tonsillofarenjit, LAP, splenomegali ve atipik lenfositozla seyreder. Çocuk ve genç erişkinlerde sıktır. LAP genellikle yaygındır. Servikal bölgede en sık olmak üzere bölgesel olabilir. Meningoensefalit, konvülziyon, dalak rüptürü, hava yolları obstrüksiyonu, hepatit ve interstisyel pnömoni komplikasyonları görülebilir. Kesin tanı Epstein- Barr virus ( EBV) özgül Ig M antikorlarının saptanması ile konulur.

HIV enfeksiyonu

Akut retroviral sendrom tipik bir mononukleoz sendromudur. Ateş, LAP, farenjit, artralji ve döküntü tipiktir. Trombositopeni, lökopeni, atipik lenfositoz ve Karaciğer enzimlerinde yükselmeler saptanır. HIV enfeksiyonunun seyri sırasında persistan granulomatöz LAP ve AIDS döneminde lenfoma , Kaposi sarkomu ve Mycobacteria enfeksiyonlarına bağlı olarak yaygın LAP saptanır.

CMV mononukleozu

İmmün sistemi normal kişilerde görülür. Virüs kan transfüzyonu, cinsel ilişki ve yakın temasla alınır. Ateş, LAP, splenomegali, atipik lenfositoz, karaciğer enzim yüksekliği ile seyreder.. Nadiren hepatit, interstisyel pnömoni, meningoensefalit, Guillain Barre sendromu, miyokardit, hemolitik anemi ve trombositopeniye yol açabilir. Tanı özgül CMV Ig M antikorlarının saptanması ile konulur.

Adenovirus enfeksiyonları

Adenoviruslar, LAP ile seyreden iki hastalık tablosuna yol açarlar.

Faringokonjunktival ateş; ateş, konjunktivit, rinit, farenjit ve servikal LAP ile seyreden bir hastalık tablosudur. Yurt ,kışla gibi toplu yaşanan yerlerde küçük salgınlar şeklinde görülür.

Epidemik keratokonjunktivit; bilateral konjunktivit, keratit ve preaurikuler LAP ile karakterize olup yüzme havuzu konjunktiviti olarak da adlandırılır.

Herpes virus enfeksiyonları

Genital herpeste genital organlarda tipik ağrılı veziküler lezyonlar ve inguinal ağrılı LAP saptanır. İmmün sistemi baskılanmış hastalarda mukokutanöz lezyon görülmeden yaygın , yineleyen LAP saptanabilir.

Primer herpes virus gingivo stomatitinde oral mukoza lezyonlarına servikal LAP eşlik eder.

Diğer LAP ile seyreden enfeksiyonlar

Bruselloz ve sistemik salmonelloz genellikle yaygın LAP ile seyredebilir. Ancak her iki hastalığın da tanımlayıcı bulgusu değildir.

Kızıl ve TSS da yaygın LAP saptanabilir.

Deri şarbonunda malign püstüle genellikle bölgesel LAP eşlik eder.

Kızamık, suçiçeği ve zona zoster hastalıklarında tanımlayıcı bulgu olmamakla birlikte bölgesel veya yaygın LAP görülebilir.

Kuzey Amerika mantar enfeksiyonları LAP ile seyreden enfeksiyonlara yol açmakla birlikte bu bölgeler dışında görülmediğinden ülkemizde ayırıcı tanıda özel koşullar dışında düşünülmemelidir.

İmmünosüpresif hastada Candida ve Aspergillus türlerine bağlı LAP görülebilir.

http://www.med.gazi.edu.tr/egitim/donem5/enfeksiyon/lenfadenopatiinf.2008faktas.htm

[Yazar]

Yazılar