[dilara]

[size=medium]Her yıl dünya nüfusuna 76 milyon insan daha katılıyor. 2050’ de dünya nüfusunun 9.1 milyar olacağı tahmin ediliyor.

Dünya çiftlik hayvanı ürünlerine ilişkin ticaret, küresel tarım ticaretinin 1/6 ‘nı oluşturmaktadır. Bunun sonucunda çiftlik hayvanı ürünlerine olan talebin gittikçe artması olası olduğundan hayvan orijinli hastalıkların küresel olarak hareketliliği kaçınılmaz görülmektedir. Hızlı nüfus artışıyla birlikte yeni, yeniden çıkan enfeksiyonlar doğal hayatı, insan ve hayvanların hayatını oldukça fazla etkileyecektir.

ABD’de bulunan, insan ve veteriner tıbbından hekimlerinin birlikte interdisipliner çalıştığı “Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezi (CDC – Center For Disease Control and Prevention)” nin bugüne kadar yapmış olduğu bilimsel araştırma çalışmaları sonucundaki tespitlere göre tüm dünyadaki insanların sağlığını tehdit eden bulaşıcı patojen toplam mikroorganizma sayısının 1415 olduğu, bunların % 61’ini yani 868’inin ( 165 adeti virüs, 269 adeti bakteri, 113 adeti mantar, 43 adeti protozoa ve 278 adetini helmint ) zoonoz,bu zoonotik patojen mikro organizmaların % 33′ nün insanlara bulaştıktan sonra insandan insana devam eder nitelikte olduğu, yine insan sağlığını tehdit eden yeni ortaya çıkan bulaşıcı patojen toplam mikroorganizmanın (Virüs ve prion, bakteri ve riketsiya, mantar, protozoa ve helmintler) 175 adet olduğu, bunun % 75’nin yani 132 adedinin zoonoz olduğu saptanmış bulunmaktadır.

Avrupa ve Amerika’ da Veteriner Hekimlik mesleğinin hayvanların yanı sıra ozellikle insanları da birçok hastalıktan korumadaki önemi her geçen gün daha da fazla anlaşılmaktadır. Tek Tıp Tek Sağlık Konsepti ( One Medicine One Health Concept )’ yle ilgili ABD’ de önemli kararlar alınmış olup, bu kararlar yeni sağlık politikaların belirlenmesinde tüm dünyanın gündemindedir. Ülkemizde bu alandaki çalışmalar oldukça yetersizdir.

Gerek hayvanlardan insanlara geçebilen, gerekse sağlıklı olmayan hayvansal gıdaları tüketmekle geçebilen zoonoz hastalıklar tüm dünyada gittikçe büyük endişe yaratmakta, milyonlarca insanın sağlığını tehdit ederek, ölüme ve kalıcı hastalıklara sebep olmaktadır. Ülkemizde Avrupa’ daki gibi bağımsız veteriner servislerinin olmaması, bu hayvansal kökenli enfeksiyonlarla mücadeleyi imkansız hale getirmektedir. Bu kapsamda ülkemizde Veteriner Hekimlik,hayvancılık, gıda güvenliği ve veteriner halk sağlığı alanında yapılması gereken bazı önemli işler aşağıda maddeler halinde sunulmuştur:

1- Avrupa Birliği(AB) mevzuatlarına uyum çerçevesinde, bağımsız Veteriner Servisinin merkez ve taşra teşkilatıyla birlikte bir an önce kurulması gerekmektedir. AB uyum çalışmaları çerçevesinde yeni hazırlanmakta olan Veteriner Hizmetleri, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı taslağının adına ve içeriğine Tarım Köyişleri Bakanlığı tarafından “Bitki Sağlığı” nın da eklenmesi AB’ne uyum yasalarınca düzenlenecek ve veteriner hizmetlerinin çerçevesini belirleyecek kanun niteliğinden uzaklaşılmıştır. Bitki Sağlığının (Zirai mücadele) Veteriner Hekimliği ilgilendiren bir kanunun içinde yer alamayacağı aşikardır. 3285 sayılı Hayvan Sağlık Zabıtası Kanununda yerini alacak olan ve veteriner hizmetlerini düzenleyen bu kanundan bitki sağlığı çıkarılmalı ve ayrı bir kanun olarak düzenlenmeli, mümkün olduğunca ” Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu “ uygulamadan kaldırılmadan “ Veteriner Hizmetleri Çerçeve Kanunu ” düzenlenmelidir. Ayrıca AB mevzuatında oldugu gibi Veteriner hizmetleri, gıda, yem ve bitki sağlığının ayrı ayrı kanunlar halinde çıkarılması daha doğru olacaktır.

2- Hayvansal gıdalarda çiftlikten sofraya kadar sağlıklı beslenme, Veteriner Hekimlerin denetimin de olmasıyla mümkündür. Buralarda görev alan Veteriner Hekimler maaşlarını çalıştıkları yerden değil devletten almalı ve Veteriner Servisleri tarafından tam yetkilendirilmelidirler. Bu olmazsa olmaz bir yapılanma gereksinimidir.

3- Ülkemizdeki mevcut hayvan sayıları, tedavi ve aşılanan hayvan sayilari tam olarak tespit edilemiyor ve/veya sağlıklı güncellenemiyor. Sadece hayvan sayıları değil mevcut Veteriner Hekim sayımızı bile tam olarak bilemiyoruz. Kayıtların tutulamaması ülke çapında yapılan araştırmalarda ve çalışmalarda aksaklık yaratmakta, çözüm noktasında yetersiz kalmamamıza sebep olmaktadır. Bu kayıtların sağlıklı tutulamamasının ana sebebi, yine bağımsız veteriner servisimizin olmamasıdır.

4- Avrupa Birliği’nde ki gibi Veteriner Hekimliğin iki önemli çalışma kolu olmalıdır. Bu da Kamu Veteriner Hekimliği ve Serbest Veteriner Hekimliktir. Kamu Veteriner Hekimliği; veteriner servislerinde görev alan yetkili ve bağımsız idarelerdir. İnsanlar tarafından tüketilen hayvansal gıdalarda, hayvan sağlığında ve insan sağlığında tehdit oluşturabilen hastalıkların çıkabileceği birimleri ve kurumları denetleyebilirler. Serbest Veteriner Hekimlik ise; bu servisler tarafından yetkilendirilmiş veya ruhsatlandırılmış kamu sağlığı hizmeti gören serbest meslek Veteriner Hekimleridir. Veteriner Hekimlerin, AB’ de kamuda ve özel sektörde yönetici olarak çalıştığını biliyoruz. Ülkemizdeki Veteriner Hekimlerin çağdaş düzeyde iyi birer yönetici olabilmesi için gerekli eğitimin fakültelerimizde verilmesi, müfredatın bu yönde oluşturulması, sağlanamaması halinde mezuniyet sonrasında TVHB’ nin organizasyonunda mezuniyet sonrası eğitim adı altında eğitim verilmesi sağlanmalıdır.

5- Veteriner hekimlik mesleğinin en dinamik grubu olan Serbest Veteriner Hekimler çalışma alanlarıyla ilgili bir çok ağır sorun yaşamaktadırlar. Değişen hayvancılık sektörü ve Veteriner hizmetleri anlayışına uygun olarak gerekli yasal ve etik düzenlemeler yapılmalıdır. Veteriner Hekim Odalarının serbest veteriner hekimlik hizmetlerinin organizasyonu ve denetimi konusunda etkinliği sağlanmalıdır.

6- Ülkemizde, Devletimizin ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın tüm dünyadaki gelişmiş ülkelere benzer ulusal/milli veterinerlik politikası olmadığından kamu Veteriner Hekimlerinin “Tarım ve Köyişleri Bakanlığı”,”Sağlık Bakanlığı”, İçişleri Bakanlığı ( Yerel idareler bünyesinde) ”,”Milli Savunma Bakanlığı (TSK Bünyesinde)” ve “Çevre ve Orman Bakanlığı” da yeterince istihdam edilememesi sonucunda, sayıca azlığı kamunun denetim işlevinin ve veteriner hizmetlerinin yeterince yerine getirememesine sebep olmaktadır. Ayrıca maaş ve özlük haklarıyla ilgili iyileştirilmeler bir an önce yapılmalıdır. Bazı kamu Veteriner Hekimlerinin dışarıda çalışmak zorunda kalması denetimlerin ve ilgili hizmetlerinin sağlıklı yürütülmesine engel olmaktadır.

7- Yerel yönetimlerde Belediyelerin Veteriner Müdürlükleri ana birim olarak muhafaza edilmeli; gıda kontrolü, halk sağlığı, sokak hayvanları rehabilitasyonu ve sağlığı gibi önemli Veteriner hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi sağlanmalıdır. Büyükşehir, İlçe ve İlk kademe belediyelerinde müdürlük veya daha ufak birimler halinde bulunan Veteriner birimleri Norm Kadro Yönetmeliği ve diğer mevzuat düzenlemeleri ileri sürülerek tasfiye edilmek istenmektedir. Bu birimlerde Veteriner hekimler yerine AB mevzuatına aykırı olmasına rağmen başka meslek mensubları veya birimleri istihdam edilmeye çalışılmaktadır. Merkezi yönetimler gıda güvenliğinde koordinasyon, strateji belirleme, mevzuat oluşturma ve kontol edeni denetleme gibi görevlerini yapması, yerel yönetimlere ise ruhsat ve denetim konularında yetki verilmesi daha doğru olacaktır.

8- Veteriner Fakültelerimizdeki eğitimin kalitesi artırılmalıdır. Bunun için öncelikle Türkiye’ nin ihtiyacından fazla açılan Veteriner Fakültelerinden yetersiz olan bazilari en kısa zamanda kapatılmalı, açılması gündemde olan yeni Veteriner Fakültelerinin açılması durdurulmalıdır. Veteriner Fakültelerine girişte daha kaliteli örgenci seçecek düzenlemeler getirilmelidir. Bununla ilgili olarak özellikle bazı fakültelerin kapatılması eğitime devam edenlerin ise niteliğinin artırılmasına yönelik gereken idari ve hukuki çalışmalar bir an önce yapılmalıdır.

9- Dünya’da ki ileri gelişmiş ülkelerde Veteriner Fakültelerinde kurumsal ve eğitime yönelik yaşanan değişimlere uygun olarak yapılanmaya gidilmelidir. Bunun için öncelikli olarak ABD’de olduğu gibi fakültelerimizde “Halk Sağlığı” veya “Çevre ve Halk Sağlığı” Anabilim Dalları en kısa zamanda kurularak Tıp Fakülteleriyle Veteriner Fakülteleri arasında ortak bir halk sağlığı eğitimine gidilerek her iki fakültede hekimlik eğitimi yapan öğrencilere eğitimleri sırasında MPH ( Master Public Health ) eğitimi verilerek bu alanda eğitim alan her iki mesleğin hekimleri ilgili bakanlıklarda halk sağlığı alanında istihdam edilerek koruyucu sağlık hizmetleri ön plana çıkarılmalıdır. Yine “Su Hayvanları Hekimliği“ ve “ Laboratuvar Hayvanları Hekimliği” ve “Arı Hastalıkları Hekimligi“ ve “Yaban Hayat Hekimliği“ dersleri Veteriner Fakültelerimizin mevcut ders programlarına ilave edilmeli ve bu eğitim dallarıyla ilgili kurumsal yapılanmaya gidilmelidir. Veteriner hekimlik uygulama alanlarına giren “Su Ürünleri” ile ilgili olarak “Su Hayvanları” tanımı kullanılmalıdır. Fakültelerimiz bu konularda daha fazla uzman yetiştirmelidir.

10- Fakültelerimizde bilimsel araştırmalara ayrılan bütçeler arttırılmalıdır. Ayrıca fakültelerimiz yönetimleri ve öğretim görevlilerinin meslek odalarıyla ilişkileri ve birlikte çalışmaları sağlanmalı, yine öğretim görevlilerinin maaş ve özlük haklarının iyileştirilmesiyle ilgili çalışmalar birlikte gerçekleştirilmelidir. Bazı öğretim üyelerinin fakülteler dışında, ticari kaygılarla hasta bakmaları, fakültelerimizin bilimsel ve eğitim kalitelerini düşürdüğünden, AB mevzuatına uyum ve akreditasyon süreçlerini de etkileyeceğinden, bu durumu düzeltmek için gereken yapılmaldır.

11- Dünyayı vuran ekonomik kriz ülkemizi de oldukça fazla etkilemiştir. Süt fiyatlarının düşmesinin aksine yem fiyatlarının artışı, ikisinin arasındaki paritenin yetiştiricinin aleyhine bozulması yetiştiricinin damızlık değere sahip hayvanlarının kesime sevk edilmesine neden olmakta ve süt üretimini bitirmektedir. Süt fiyatlarının arttırılması gibi süt hayvancılığını ilgilendiren sorunları çözmesi amacıyla çıkarılan süt konseyi yönetmeliği çok yetersizdir. Üretimin yetersiz seviyelere düşme tehlikesine karşı süt ile yem arasındaki parite korunacak şekilde taban fiyat belirlenerek üreticinin korunması sağlanmalıdır. Süt tozu ithalatının buzağı maması adı altında yapıldığı sektörde tartışılan konular arasındadır. Bu konuda gerekenler bir an önce yapılmalı ve sektörün sorunları beklenmeden çözülmelidir. Ülke insanımızın sağlıklı beslenmesinde hayati öneme sahip olan süt ve diğer hayvansal ürünlerin piyasa ekonomisinin insafına terk edilmemeli, sosyal devlet anlayışı içinde tüm kesimlerin sürdürülebilir yaşam için sağlıklı beslenme ihtiyaçlarının karşılanması sağlanmalıdır.

12- 4B’ li tarım danışmanları adı altında sözleşme imzalanan Veteriner Hekimlerin, bu şekilde çalışmasının AB mevzuatında ve ülkemiz mevzuatında bir tanımı ve karşılığı yoktur. Sözleşmeli statüde kendilerine bağlı köylerde çalışan Veteriner Hekimlerin sahada yasal olmayan, ruhsatlandırılmış serbest veteriner hekimlik alanına giren sağlık uygulamaları yapmaları engellenmelidir. Bu durum Veteriner Hekimlik mesleğinin disiplininin, hizmet anlayışının bozulmasına ve vergi geliri kayıplarına sebep olmaktadır. Sözleşmeli olarak çalıştırılan bu veteriner hekimlerin bir an önce kamuya kadrolu olarak atanması gerekmektedir. Hizmette ve genel sağlıkta yaşanan kargaşa, mağduriyet ve hak kayıpları böylece ortadan kaldırılmalıdır.

13- Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında yer alan bir takım maddelerin AB mevzualarına aykırı ya da ülkemizde uygulanmasının olanaksız olduğu geçen süreçte görülmüştür. Kanunda tehlikeli ırklara ilişkin maddede de açıkca görüldüğü üzere bilimsel alt yapısı ve uygulanma zemini kurulmamış ifadeler yer almaktadır.

14- Avrupa’ da 2007-2013 yılları için belirlenen yeni hayvan sağlığı stratejisi “Koruma Sağaltımdan (tedaviden) iyidir.” anlayışıdır. Ülkemizde bu konuda çalışma yapılabilmesi ve politikaların oluşturulabilmesi için ulusal/milli veteriner hizmetleri politikasına ihtiyaç vardır.
[/size]

[Yazar]

Yazılar