Ormancılığın Yakıtsız Traktörleri
Türkiye’de büyükbaş hayvan olarak yetiştirilen mandaların sayısı 1982 yılında 1.002.000 iken, 2006 yılına kadar 104.965’e düşmüştür (DİE,2006). “Aynı dönem içinde İtalya’da 182 binden, 237 bine, Irak’ta ise 115 binden 120 bine çıkmıştır” Bu sayısal düşüş Mandaların orman işlerinde kullanılmasına da yansıdı. 5 yıl önce Sinop Ayancık yöresinde sayıları 150-200 çift olan ormancılıkta kullanılan mandalardan geriye 3 çift kalmıştır. Kastamonu ve Zonguldak bölgelerinde yoğun olarak kullanılan mandaların da sayısı giderek azalmaktadır.
Eskiden üretilen emvallerin sürütmesinde kullanılan manda ve öküzlerin sayısı çok azaldığından, bir zamanlar Orman İşletmesine ait MB Trac sürütücüler bu işlevi yerine getirmiş şimdilerde ise 4×4 Traktörlerin yaygınlaşmasıyla mandaların yerini bu traktörler almıştır. Sinop Ayancık Çangal yöresinde görüştüğümüz halen manda kullanmakta olan üretim işçileri bir traktöre yıllık 12 bin tl mazot parası verdiklerini ancak mandanın kışın 2 bin tl lik ot ve saman ile beslenebildiği yazın ise yem masrafı olamdığını ayrıca sütünden de yararlanabildiklerini ancak bakım zorluğu ve sürütmede kullanılırken fazla iş gücü istemesi sebebiyle mandaları ormanlarda kullanmaktan uzaklaştıklarını 5 yıl önce sürütmede kullanılan 150-200 çift mandadan 3 çift kaldığını belirtiyorlar.
Ayancık İşletmesinde eski dönemlerde ortalama 1-2 km lik mesafelerde yapılan sürütme nakliyatı için ya köylülerin ya da bizzat işletmenin sahip olduğu mandalardan faydalanılmıştır. O dönemlerde işletmeye ait yaklaşık 1.500 çift manda sürütme işlerinde kullanılmaktaydı. Ayrıca mühendis, muhafaza ve ölçü kesim memurlarının işletmeye ait binek atlarını ulaşım için kullandığı, sürütme için kullanılan manda ve atlar için özel ahırların yapıldığı, manda ve atların bakım ve tımarı için seyislerin bulunduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır
Ormanlarda kullanımın azalmasına rağmen Manda diğer sığırlar içerisinde bakımı en kolay ve zahmetsiz olan bir hayvandır. Kolay kolay hastalanmaz. Hastalığa karşı çok dirençlidir. Her türlü otla beslenebilir ve merada olduğu sürece yem falan gerekmez. Sütü, yoğurdu, kaymağı çok güzel olur. Sütü inek sütüne göre daha besleyicidir. Ekonomik değeri inek sütünün 3- 4 katı kadardır. Etinden yapılan sucuğu, sütünden yapılan yoğurdu çok güzel olur. Mandanın etine, sütüne karşı büyük talep oluşmuştur. Bu sebeple Sakarya, Afyon ve Kırklareli gibi bazı illeri pilot bölge seçerek manda sayısının artmasına yönelik bir proje Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından başlatıldı.
Videoyu İndirmek İçin :
http://web.ogm.gov.tr/Haber%20Resimleri/Sinop/manda/Ayancık_mandalar.wmv
resimler :
http://web.ogm.gov.tr/Haberler/HaberGoruntule.aspx?List=b5227992-7788-41c4-8a38-24e745c3108e&ID=8386
tarafından güncellenmiştir.
