[megaboncuk]

:bravo::laugh:ŞAP
FOOT AND MOUTH DISEASE (FMD)

ŞAP
 Gevişgetirenlerde , Sikluslu,akut,ateşli aft ve erozyonlarla karekteristik viral bir hastalıktır.
 Enfeksiyon , Sığır, Koyun, Keçi, Domuz , Tavşan,Kobay , İnsan ve Yabani Gevişenler
 Genç Hayvanların , Kalp Kasında Dejeneratif Bozukluklar.
 Yüksek Morbidite, Düşük Mortalite
 Ekonomik Öneme Sahip
 Zoonoz bir hastalıktır.
ETİYOLOJİ
 Picorna Aptho
 RNA
 Zarsız
 En Küçük Virus
 Eter ve Kloroforma Dayanıklı
 Antijenik Özellik ; 146S Virion
75S Boş Kapsit
12S Kapsomer
37S Nükleik Asit
 7 Serotipi Vardır ; A, O, C, Sat 1,2,3 , Asia 1
 Virusun Üretilmesi ;
 1- Doku Kültürü ; BHK,Sığır,Domuz,fare,tavuk Fibroblast
2- Deneme Hayvanı ; Fare ( 3-5 Gün ) , Kobay (Arka Ayak T.Derisi)
3- ETY

EPİZOOTİOLOJİ
 Bulaşmada En Önemli rolü Sığırlar Oynar.
 Direkt Virus Nakli;
1-Kontak Enf ; a- Ahır,Mera,H.Pazarı
b- İdrar,Gaita,Salya,Aft
2- Plesental Enf ; Gebe Koyunlarda
3- Tohumlama Enf ; Sperma İle
4- Sağım Enf ; Anne Sütü İle
5- Aşılama Enf ; Aşılama Yolu ile
 Vektörlerle Virus Nakli ;
A-Cansız Vektörler ;
1-Besin Maddeleri ; Süt , Peynir
2-Kesilen Hayvan Ürünleri ; Et, Yağ, Organ
3-Mezbaha Ürünleri ; Boynuz, Tırnak, Kan
4-Hayvansal Ürünler ; Deri, Yün, Kemik Unu
5-Kirli Sular ; Mezbaha Suları
6-Akarsular ; Akarsularda Kadavralar
7-Kirli Yerler
8-Elbise ve Malzemeler
 Canlı Vektörler ;
1- Yardımcı Personel ; Ahır , H.Pazarı , Mandra
2- Diğer Hayvanlar ; Kemiriciler
Yılan
Kaplumbağa
Yabanı Hayvanlar

PATOGENEZ VE PATOLOJİ
 Sikluslu bir hastalık olup , Viremi ile bütün vücuda yayılarak organlarda aft oluşturur.
 Aftlar , Çoğunlukla Deride,Baş Mukozasında, Ayaklarda ve Memede oluşur.
 Gençlerde , Kalp Kasında Kaplan Derisi Manzarası Oluşturan Gri Sarı, Gri Beyaz Lekeler oluşur.

KLİNİK
 İnkubasyon Süresi ; Sığırlarda ; 2-7 gün
Koyunlarda ; 1-6 gün
 İlk Belirti , Yüksek Ateş olup ,
Aft oluşumu ile kaybolur.
 Ağız Mukozası , Dudakların İç Kısmı , Diş Etlerinde , Üst Çenede ve Dilin Arka Kısmında Ceviz ve Yumurta Büyüklüğünde Kesecikler oluşur.
 Ateşli Dönemde Salya İplik Şeklinde akar.
TEŞHİS
 Klinik Belirtiler ve Epizootolojik durum teşhise yardımcı olur.
 Teşhis ;
A- Etken İzalasyonu ; Taze aft kabuğundan ve salyadan Doku Kültürüne ekim yapılır.
B- Serolojik Teşhis ; Komplement Fixsasyon T.
Eliza
AGPT
PCR
AYIRICI TEŞHİS
1-Veziküler Hastalıklar Kompleksi ;
a-Stomatitis Vezikülarıs ; At ve Domuzda da
Görülür.
b-Veziküler Exantem ;Domuzlarda Görülür
c- Veziküler Disease ;Domuzlarda Görülür
2- Mukozal Hastalıklar Kompleksi ;
a- Mukozal Disease ; Keseleşme Vardır
Aft Yoktur.
b- Sığır Vebası ; Keseleşme ve Aft Yoktur.
Yüksek Ateş, Kanlı İsal,
Köpüklü Salya Görülür
c- Coriza G.Bovum ; Bulaşma Lokaldir.
Konjuktivitis, MSS
d- IBR-IPV ; Aft Yoktur
3- Çiçek Hastalığı Kompleksi ;
a- Stomatitis Papüllosa ; Aft Yoktur.
b- Meme Çiçeği ; Püstüller Tipiktir.
c- Vaksinia ; Çiçek Püstülü vardır.
d- Mamilitis ; Memede Vezikül

İMMUNOLOJİ
 Aktif ve Pasif İmmunite sözkonusudur.
 İmmunite tip spesifiktir.
 Virusun Kompleks yapısından dolayı, enfeksiyon sonrası; Nötralizan
Presipitan
Komplementi Fix. Eden
Antikorlar Oluşur.
MÜCADELE
 En Etkili yöntem Karantina , Dezenfeksiyon ve Aşılamadır.
 3 Yöntemle Şap Aşısı Yapılır ;
1-Waltman – Köbe Aşısı ; Sığır Dillerine Kutan Olarak virus verilip , Oluşan lezyonlar toplanarak aşı materyali olarak kullanılır.
2-Frenkel Aşısı ; Sağlıklı Kesilen sığır dilleri toplanıp ,İnce tabaka halinde epitel hücreleri alınır. Burada virus üretilerek aşı hazırlanır.
3-Doku Kültürü Aşısı ; Monolayer veya Suspanse BHK-21 Hücre Kültürlerinde Hazırlanır.
Monovalan , Bivalan ve Trivalan olarak hazırlanır.
Aşı Gerdandan derialtına 5 cc olarak, senede 2 defa uygulanır.

KOYUN VE KEÇİLERDE ŞAP HASTALIĞI

PATOĞENEZ VE PATOLOJİ
 Koyunlarda hastalığın giriş yolu solunum sistemidir.
 İlk Virus üremesi Farenste olup,daha sonra diğer dokulara viremi ile dağılır.
 Virus vücuda girdiği yerde Pirimer Aftlar , Viremi sonrası Sekunder Aftları oluşturur.
 Ağız,dil ve tırnak aralarında aftlar,nekrozlar karektiristiktir.
 Keçilerde ağız lezyonları sığırlara nazaran daha fazla rastlanır.

KLİNİK
 Hastalık sığırlara nazaran daha hafif seyreder.
 Koyunlarda inkubasyon süresi,doğal enfeksiyonlarda 3-8 gün.,Deneysel enfeksiyonlarda 18 saattir.
 Klinik Belirtilerden 12-24 saat önce yüksek ateş (40-41,7) başlar.
 İştahsızlık,halsizlik,aftlar,süt veriminde düşme, ayaklarda piyeten görülür.
 Keçilerde hastalık koyunlara nazaran daha hafif seyrader.

TEŞHİS
 Epizootiolojik durum ve Klinik Bulgular Şap Hastalığından Şüphelendirir.
 Vezikül ve Aftlardan Virus izalasyonu yapılır.
 Serolojik teşhiste;
Serum Nötralizasyon Testi
Komplement Fiksasyon Testi
Agar jel İmmunodifizyon Testi
Elisa – RİA
MÜCADELE
 Kesim ve İmha
 Karantina ve Aşılama
 Sistemik Aşılama

İNSANLARDA ŞAP
HASTALIĞI
 Zoonoz bir hastalıktır.Enfeksiyona İnsanların duyarlılığı azdır.
 Hastalık, hayvanlarla direkt temas ve laboratuvar enfeksiyonları şeklindedir.
 İndirekt olarak ,Sütlerle enfeksiyon bulaşır.
 İnkubasyon süresi 2-6 gündür.
 Ateş,Yorgunluk,Keyifsizlik,Baş,kol ve bacakta Ağrı,Ağız bölgesinde aft ve erozyonlar.
 Prognoz iyidir. 5-10 günde iyileşme olur.
Şap hastalığı
Şap hastalığı ,meydana getirdiği ekonomik kayıplar ve uluslar arası ticarete getirilen kısıtlamalar nedeni ile, ülkemiz hayvancılığının en önemli problemlerinden birisidir.
Şap hastalığının meydana getirdiği başlıca kayıplar

-Süt ve et verimindeki kayıplar,
-Gebe hayvanlarda yavru atma,
-Özellikle genç hayvanlarda görülen oldukça yüksek oranda ölümler,
-Dış ticarete getirilen kısıtlamalardan doğan ekonomik kayıplar.

Mücadeleyi zorlaştıran faktörler
 Şap virusunun 7 alt tipi arasında çapraz bağışıklık yoktur.
 Çok sayıdaki antijenik varyantlar arasındaki bağışıklık değişkendir.
 Aşılama yılda en az iki defa yapılmalıdır.
 Aşılama sonrası oluşan bağışıklık kısa sürelidir.
 Türkiye için ekzotik olan viruslar doğu ve güneydoğu komşularında mevcuttur.
Şap hastalığı ile mücadelede karşılaşılan temel sorunlar
(Ulusal Şap Hastalığı Komisyonu Raporu, Türkiye’de Şap Hastalığı, Mevcut Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Kasım/1999)

 Ülkemizde uzun vadeli bir şap hastalığı kontrol politikası ve programı olmaması,

 Hayvan hareketlerinin kontrol edilememesi,
 Hastalık bildirim ve takibinin gerektiği gibi yapılamaması,
 Eğitim ve yayım çalışmalarının yetersizliği,
 Yetersiz bütçe,

Epidemiyoloji
 Sığır, koyun, keçi, domuz gibi evcil hayvanlarla vahşi ruminantla nadirende insanlar hastalığa duyarlıdırlar.

*Serolojik testlerle saptanmış olan, antijenik olarak birbirinden farklı7 serotipi (A, 0, C, SAT 1, SAT 2, SAT 3 ve Asia 1) ve bunların da 65-80 kadar alt tipi vardır. En yüksek antijenik varyasyon oranı A tipindedir.
*Farklı serotipler birbirlerine karşı bağışıklık oluşturmaz.
*Aynı serotipin antijenik varyantları organizmada birbirlerine karşı farklı düzeylerde bağışıklık oluşturur.

Çeşitli pH değerlerinde şap virusunun dayanıklılık süreleri

PH SÜRE
2,2 <15 saniye
4 <15 saniye
6 2 dak.
7 birkaç hafta
9 bir hafta
10 14 saat
12,5 <15

Hastalığın bulaşması
Hastalığın Bulaşması:
 Direk temasla bulaşma
 Hava yolu ile bulaşma
 İndirek bulaşma
1-Direk temasla bulaşma
 % 95
 Aeresol bulaşma ( En önemli yol )
 Hayvan hareketleri bu yolla bulaşmada önemli rol oynar.

2-Hava yolu ile bulaşma
Uygun koşullarda
 -Rüzgarın hızı ve yönü
 -Hava sıcaklığı ( 21- 27 ºC )
 -Nem oranı ( % 60 ve üzeri )
*-Virus 100 km. uzağa taşınabilir ve 10 virus partikülü enfeksiyona sebep olabilir.

3-İndirek bulaşma
 İnsan ve konakçı olmayan hayvanlar vasıtasıyla bulaşma ( Kuşlar, fareler vs.. )
 Kontamine materyaller ( Yem, ot, su vs..) ve nakil araçları ile bulaşma
 Et ve et ürünleri ile bulaşma
 Süt ve süt ürünleri ile bulaşma
 Suni tohumlama ve embriyo transferi ile bulaşma

Klinik Tablo
İnkubasyon süresi
1-14 gün
Semptomlar:
-Yüksek ateş, depresyon, solunum güçlüğü, ağız ve ayakta veziküller
-Sağımdaki hayvanlarda belirgin olarak süt veriminde düşme
-Dil üzerinde, damakta ve dudaklarda içi saman rengi sıvı ile dolu veziküller
-Salya akıntısı
– Bir kaç saat içinde veziküllerde açılma ve açık kırmızı renkli ülserler
– Genellikle ayaktaki rupturlarda enfeksiyon

Morbidite % 100’e kadar varabilir,
Mortalite genç hayvanlarda % 100’ e yakın, erginlerde % 5’ den düşüktür.

İmmun Reaksiyon

– Enfeksiyondan 4 gün sonra kan serumunda antikorlar tespit edilebilir. Antikor seviyesi 14-21. günlerde en yüksek seviyeye çıkar.
– İnaktif aşılar ile aşılamadan sonra oluşan bağışıklığın süresi 6 aydır.( Kullanılan adjuvanta, aşının potensine ve hayvan türüne bağlı olarak değişir )

Hastalıkla Mücadele
 Şap hastalığının kontrolü metotları:
 . Karantina,
 . Karantina ve aşılama,
 . Kesim-imha ile beraber aşılama,
 . Kesim – imha,
 Uygulanacak strateji hastalığın epidemiyolojisine ve ülkelerin sosyo-ekonomik durumuna göre farklılık gösterir.
 Türkiye’de şap hastalığının kontrolü için karantina tedbirleri ile birlikte aşılama 1962 yılından beri uygulanmaktadır.
1967-1968 yılları arasında İngiltere’de çıkan şap salgınında hastalığın eradikasyonu için yaklaşık 400.000 baş hayvan itlaf edilmiştir. İngiltere bu hastalığın eradikasyonu için yaklaşık 150 milyon sterlin harcamıştır. Bu miktar bugün 2-3 milyar ABD dolarına eşdeğerdir.
Amerika’nın şap hastalığı eradikasyon programı 25 yıl sürmüş, bu süre içerisinde 109.000 baş evcil hayvanla 25.000 yabani ruminant itlaf edilmiştir. Amerika’nın hastalıkla mücadele için harcadığı para 500 milyon ABD dolarından fazladır.

ŞAP AŞISININ ÖZELLİKLERİ
Üretim: Aşı virusunun üretminde BHK-21 C 13 cellline kültürleri kullanılmaktadır.
Şap aşısı BEI ve ısı ile inaktive edilmiş, alüminyum hidroksit jeline adsorbe ve saponinadjuvantlı bir aşıdır.
Kontrolü ve Emniyeti: Üretilen şap aşıları sahaya gönderilmeden önce sterilite, zararsızlık ve bağışıklık verme gücü yönünden kontrol edilmektedir.
Aşı Muhafazası:
1-Şap aşısı kullanıncaya kadar mutlaka +2 C ile +8 C arasında saklanmalıdır.
2-Aşı katiyetle dondurulmamalıdır. Donan aşının koruyucu etkisi derhal kaybolur.
3- +8 C’nin üzerindeki ısı derecelerinde saklanan aşıların bağışıklık gücü azalır.

SIĞIRLARIN ENTEROVİRUS
ENFEKSİYONLARI
• Enteritise ve Respiratorik semptomlara sebep olan bir enfeksiyondur.
• Hasta ve Sağlıklı sığırlardan virus izalasyonu yapımıştır.

ETİYOLOJİ
• Picorna

---

Entero
• RNA
• Zarsız, Eter ve Kloroformdan Etkilenmez
• HA özelliğine sahiptir.
• DK(Kuzu-İnsan-Maymun-Tavşan Böbrek) ETY , Civciv Fibroblast ,DH (Kobay)
• 10 serotipi vardır.
• Nötralizasyon ve Komplement Fiksasyon Testi ile iki Serotip tesbit edilmiştir.
• Bazı ECBO viruslar Fareler için Patojendir.
•
EPİZOOTİOLOJİ
• BEV-1 Evcil Sığır,Su Bufalosu,Koyun, Keci,Köpek,Afrika Bufalosu,ve İnsanda
• BEV-2 yalnızca Evcil Sığırlarda görülür.
• Virus, Phrangeal Swap ve Dışkıdan izole edilmiştir.
• Enfeksiyon Enfekte hayvan ürünleriyle yayılır.
KLİNİK
• Buzağı ve Sığırlarda Subklinik Seyreder.
• Klinik Olarak, Diyare,Respiratorik Semptomlar ender olarak da vajinitis ve balanopostitise neden olurlar.
• İnfertilite , Abort ve Ölü doğumlara neden olurlar .

PATOGENEZ
• Virus Oral yolla Vucuda girer ve Solunum kanalına ulasır.
• Sindirim kanalına yerleştikten sonra enfeksiyonu başlatır.
• Subklinik olarak seyreder.

TEŞHİS
• Virus sağlıklı ve enfekte sığırların Gaita , Akciğer , Burun Akıntısı , Testisler , Sperma , Genital Organlar ve Fotustan izole edilebilir.
• Serolojik Olarak , Nötralizasyon ve Komplement Fiksasyon testi kullanılır.

İMMUNİTE
• Sığır Fotus Kanında, genellikle IgG antikorları oluşur.
• Pozitif Antikorlar sığır plaesentasından geçmediğinden Fötal antikorların tesbiti İntrauterin Enfeksiyon olduğunu gösterir.

[mehmet230023]

iiiii paylaşım eline sağlık

[Malevolance]

saoll eline saglık ctrl+c ctrl+v

[okan118]

cok tesekkurler

[mihsan73]

eline emeğine sağlık teşekkürler

[mehmet cimen]

çok teşekkür ederim

[alperen100]

teşekkürler

[Yazar]

Yazılar