[Murat KUTAY]

Sığır Yetiştiriciliğinde Kalsiyumun Önemi

Kalsiyum ( Ca ) Emilimi ve Metabolizması
Kalsiyum büyük oranda ince bağırsakların üst bölümünden emilir. Emilimi vücudun kalsiyum gereksinimine yemin özelliğine ve alınan kalsiyum miktarına göre değişiklik gösterir. Alınan kalsiyum miktarını belirleyen ve yöneten başlıca faktör vücudun kalsiyuma duyduğu gereksinimdir.

Fonksiyonları
Kalsiyumun en belirgin fonksiyonu kemik ve dişlerin oluşumunda görev almasıdır. Diğer görevleri şunlardır:
Kan koagülasyonunda,

Enzimlerin aktivasyonunda,
Sinir uyarımlarında,
Hücre duvarı geçirgenliğinde,
Çeşitli hormonların salgılanmasında,
Süt üretimi ve yumurta kabuğu yapımında görevler yerine getirir.
Eksiklik Belirtileri
Doğumu takiben birkaç gün içinde süt ineklerinde görülür. Özellikle süt verimi yüksek hayvanlarda daha fazla görülür. Başlangıçta iştah kesilir, hayvan titrer, arka bacaklarını bükemez sallantılı yürür. Büyüme yavaşlar, zayıf kemik ve diş oluşumu, kemik deformasyonu – Raşitizm ( rikets ), Erginlerde Osteomalasi görülür. Süt üretiminde azalma olur. İkinci aşamada hayvan bilincini yitirir, inleme görülür, boyun kaslarında kasılma olur, beden ısısı normalin altına düşer, nabız yükselir, hayvan göğüs ve karın üzerine yatar ve bütün bunların sonucunda komaya girer. Bu tablo “Doğum Sonrası Süt Humması (Tetany )” olarak adlandırılır.
Nedenleri

Süt veriminin artması sonucu metabolik ihtiyaçların karşılanamaması,
Kurdaki yetersiz beslenme,
Yavru atma,
Kurudaki inekler beslenirken yemlerle fazla miktarda kalsiyum verilmesi kalsiyum metabolizmasının tembelleşmesine neden olur ve doğumdan sonraki kalsiyum ihtiyacı karşılanamaz.
Tedavi: Acilen bir veteriner hekime başvurulmalıdır.

I-Kalsiyum Dengesinde Temel Rol Oynayan Hormonlar
1.1. Paratiroid Hormon (PTH)

PTH kemik metabolizmasını düzenleyen önemli bir hormondur. PTH’un, kemiğin şekillenme hızını uyarmak, kontrol etmek ve plazma kalsiyum düzeyini kontrol eden mekanizmaları etkilemek gibi iki önemli fonksiyonu vardır. Hücre dışı sıvıda kalsiyum iyonu azalırsa PTH salınımı artar. Bunun aksine, hücre dışı sıvıda kalsiyum iyonu artarsa PTH salınımı azalır.
PTH, kemik ve böbrekler üzerinde doğrudan, bağırsaklar üzerinde ise dolaylı olarak etkili olmaktadır. Kemik oluşumunun azalması ile osteoblastik aktivite azalmaktadır. Serum kalsiyum düzeyi düştüğü zaman PTH salınımı artarak osteosit ve osteoklastların aktivitelerinde bir artış görülür. Bu hücreler, kemiklerden kalsiyum mobilizasyonuyla oluşan kemik rezorbsiyonuna yardımcı olurlar. PTH’un osteoblastlar üzerinde baskılayıcı bir etkisi olduğu için mobilize olan iyonize kalsiyumun hücresel metabolizma tarafından kullanımına uygun hale gelir. PTH böbreklerde kalsiyumun geri emilimini sağlar. PTH, vitamin D bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırmaktadır.

1.2. Kalsitonin
Kalsitonin, tiroid bezinin parafolliküler C hücreleri tarafından sentezlenir. Serum kalsiyum düzeyi arttığı zaman veya hiperkalsemi vakalarında, kalsitonin salınımı uyarılır. Bunun aksine, serum kalsiyum düzeyi düştüğü zaman veya hipokalsemi vakalarında, kalsitonin salınımı baskılanır. Kalsitonin, kemik dokudan kalsiyumun serbest bırakılmasını baskılar ve bu fonksiyonu direkt olarak kemik üzerinde yürüten tek hormondur. Gebelik ve laktasyon dönemlerinde iskeletten kalsiyum kaybının önlenmesi gerekir ve bunu da gerçekleştiren kalsitonindir. Başka bir deyişle kemiğin yapısının korunmasına katkı yapar.
II-Kalsiyum Dengesinde Sekonder Etkisi Olan Hormonlar
2.1. Tiroid Hormonları
Tiroid hormonları, kıkırdak dokunun büyümesi ve osteoklastik aktivitenin uyarılmasında direkt olarak etkili olmaktadırlar.
2.2 Glikokortikoidler
Glikokortikoidlerin kemik dokudan kalsiyum rezorbsiyonu üzerine doğrudan etkisi olduğu birçok çalışma ile ortaya konmuştur. Glikokortikoid tedavisi sırasında farmakolojik dozda verilen Vit D3, kalsiyum emilimini artırarak ilacın kalsiyum taşınması üzerindeki baskılayıcı etkisini ortadan kaldırır.
2.3 Büyüme Hormonu (GH)
Büyüme hormonu, bağırsaklardan kalsiyum emilimini ve Vit. D3 sentezini artırdığı bilinmektedir.
2.4 Prostaglandinler
Prostaglandinlerden özellikle prostaglandin E2 (PGE2) kemik rezorbsiyonunun lokal düzenlenmesinde rol oynamaktadırlar PGE2’nin osteoklastlar üzerine ilk etkisi baskılayıcı olmasına rağmen, daha sonra osteoklast oluşumunu artırdığı gösterilmiştir.
Kaynaklar:
1.Batmaz H (1997). Sığır İç Hastalıkları. Bursa
2.Aytekin Ö (2005). Klinik Hasta Kayıtları.AyVet-Informatic MS Access Data Base
3.Goff JP, Horst RL, Jardon PW, Borelli C and Wedam J(1996). Field triels of an oral calcium propionate paste as an aid to prevent milk fever in periparturient dairy cows. J dairy Sci. 79(3),378-83
4.Shappel NW, Herbein JH, Deftos LJ and Aiello RJ(1987). Effects of dietary calcium and age on parathyroid hormone, calcitonin and serum and milk minerals in the periparturient dairy cow, J.Nutr.11, 201-207.
5.Raisz LG, Martin TJ (1983). Prostaglandins in bone and mineral metabolism, Bone Miner.Res., 2, 286-310.

vetlab.gen.tr

[okan77]

teşekkürler

[ilyas yavuncu]

YEM KATKI MADDELERİ YETERLİ ORANDA KARŞILAR DİYE BİLİYORUM

[hsekerci79]

teşekkürler

[Yazar]

Yazılar