[Murat KUTAY]

YENİ DOĞAN YAVRULARIN TEKRAR HAYATA KAZANDIRILMASI

Yardımla yaptırılan doğumlar genellikle ılımlıdan şiddetliye varan fetal bir strese neden olurlar. Tehlike içerisindeki fetusun yaşaması için destek bakıma derhal başlan arak kolaylaştırılır. Gerekli malzeme ve ekipmanı içeren acil bir çantanın önceden hazır bulundurulması müdahaleyi hızla kolaylaştırır. Fetal stres sık sık mekonyumun sonradan aspirasyonuyla ve geçişiyle birlikte seyreder. Bunu ertelemek için doğumdan sonra 30 sn kadar buzağı başaşağı pozisyonda tutulması aspire edilen sıvının boşalmasına yardım eder. Mevcutsa bir emme cihazı ile hava yolunun temizlenmesi faydalıdır fakat tedbirli kullanılmalı çünkü farengeal ve trakeal aspirasyonun uzaması vagal kaynaklı bradikardiye sebep olur. Bacak üzerindeki deriye sertçe sürtüldüğünde ovalandığında somatik solunum reflexi uyarılır ve respirasyon çabasının başlamasına yardım edebilir. Vücut ısısının düzenlenmesi önemlidir çünkü asidozdan iyileşme hipotermi tarafından geciktirilir. Soğuk stresi artan metabolik ihtiyaçlara öncülük eder ve hipoksi, hiperkarpi, metabolik asidoz ve hipoglisemik metabolik düzensizlik oluşmasına neden olur. Tekrar canlandırma işleminde hipoglisemik metabolik anormalliğin düzeltilmesi amaç edinilir. Zayıf fetuslar sıklıkla güçlü kalp vurumları ile birlikte doğan fakat akciğerleri açmak için yeterli inspirasyon çabalarını başlatmada zorluklara sahiptir. Pozitif basınçlı havalandırmaya akciğer dokusunun elastik geri çekilimi ve alveollerdeki yüzey tansiyonunun üstesinden gelmesi için ihtiyaç duyulur. 40 cm H2O’yu aşan intratorasik basınç alveoler epitelyumun hasar görme riskini arttırır.0 Göğüs duvarının hareketlerini gözlemesi bir manometreden elde edilen basınç sonuçlarına daha güvenilir bir uygun şişkinlik basınçlarının belirtisidir. 0 Oksijenin burun yoluyla (verilmesi) üflenmesi akciğer sıvısının emilimini kolaylaştırmaz ve oldukça etkisizdir.
Şayet endotrakel tüp ve laryngoskop varsa bunlar fetusa uygulanmalıdır. İçerisine sert mil yerleştirilmiş endotrakel tüp yavru ğöğüs pozisyonunda baş ve boyun uzatılarak kolayca yerleştirilir. Buzağılar ayrıca körlemeye larenks palpe edilerek intube edilebilir. %100 O2 ile asfeksili yeni doğmuş yavrulara hava sağlanması genellikle tavsiye edilir fakat yeni doğmuş domuzlarda deneysel çalışma ve insanlardaki bir çalışma oda havasının etkili olabileceğini göstermiştir. Akciğer canlandırma maskesi havalandırma 42 cm H2O’da basınç oluşturma kapak set ile elde olmayan aşırı yangıyı önler. Endotrakeal tüp veya larengoskop mevcut değilse pozitif basınçlı havalandırma bir özefagial besleme sondası ile sağlanabilir. Sağ yeni doğmuş ve lateral pozisyondaki bir yavruda sonda özefagus içerisine gönderilir sondanın distal ucu boynun yaklaşık alt üçte birine yerleştirilir. Bir elle sondanın sonunda alttan özefagusa basınç uygulanır (trakeayı zorlamamaya dikkat edilmeli) ve diğer elle merme sıkıca tutularak burun delikleri kapatılır. Operatör daha sonra özefagus ve mermeyi iyice kapatarak tüpe üfler hava akciğere yayılır. Direkt ağızdan ağıza uygulanan canlandırma hijyenik değildir ve hava daha çok abomazuma dağılır. Solunum uyarıcı ilaçlar (analeptikler) ör: doxapram hidroklorür neonatlarda (yeni doğanlarda) solunumu uyarmada kullanılabilir fakat akıllıca kullanılmalıdır çünkü ilaçların uyarma işlemi seçici değildir. Doz tekrarında konvülsiyonlar gözlenebilir buda henüz yeni doğmuş hipoksili bir yavruda O2’ne olan ihtiyacı arttırır. Analeptik etkili ilaçlar havalandırmayı destekleme amaçlı olarak kullanılmamalıdır.
Progresif hipoksi ve doku asidozu bradikardiye öncülük eder. Azalmış kardiak kalp kasılmasına ve sonuçta kalp durmasına öncülük eder şayet soluk almama kardiopulmoner doğru gelişirse kalp masajı uygulayarak suni dolaşım sağlanmaya çalışılır. Pozitif basınçlı havalandırma ile birlikte kuzu ve oğlaklarda kalp masajı her iki işaret parmağı ve baş parmak arasında dirsekler arkasından ventral thoraksa basınç uygulayarak gerçekleştirilir. Buzağıdaki kalp basıncı lateral göğüs üzerinde yerleştirilir ve uygulayıcının ellerinin zıttı bir pozisyondaki buzağının altına bir kum torbası yerleştirilerek dirsekler arasıdaki ventral thoraksa basınç uygulanarak yapılır. Kalbe uygulanan basınçların etkinliği kontrol edilerek ve mukoz membran rengindeki değişiklikleri gözleyerek kontrol edilir. Bir elektrokardiogramla kalbin elektriksel aktivitesini kontrol etmek faydalıdır. Karının sarılması insan ve küçük hayvan kliniğinde kardiopulmoner canlandırma işlemi süresince abdomenden birikmiş venöz kanın dönüşümü ile myokardial beslenmeyi sağlama ve kaudal perifere arterial kanın hücumunu azaltarak myokardial perfüzyonu sağlamak için uygulanır.
Epinefrin ile tedavi asistol durumunda veya kalp atım sayısı 60 vurum/dk. altında kalırsa tavsiye edilir. Epinefrin sistemik vasküler direnci arttırır, bunu dolaşımı periferden beyin ve myokardial sürkülasyona tekrar dağıtarak ve kalp vurumunu, kalp kasılımını arttırır. Epinefrin başlangıçta 0,02 mg/kg dozunda İV yada intratraheal olarak (endotraheal tüp yoluyla) uygulanır. İnsan tipiyle ilgili litaratürlerde 0,02 mg/kğ’lık doza cevap alınmadığı ancak 0,2 mg/kg’dan daha yüksek dozlara cevap verdiği bildirilmiştir. Yüksek dozdaki epinefrin tedavisi akut böbrek yetmezliği ve intracranial kanama riskini arttırabilir ve primer tedavi olarak tavsiye edilmez. Epinefrinin pik plazma düzeyi endotraheal uygulamayı takiben 60sn de elde edilir. Epinefrinin endotraheal uygulamasını takiben plazmadaki düzeyi yaklaşık İV uygulamaya göre on kez daha düşüktür; Bu yüzden İV giriş mümkün olan en kısa sürede sağlanmalıdır. Azalan emilimi dengelemek için endotraheal uygulama ile fazla miktarda epinefrin uygulanması uzun süreli bir hipertansiyona sebep olacağından tavsiye edilmaz. Acil durumda endotraheal yolla ilaç uygulaması yağlı-eriyebilir ilaçlardan lidokain veya atropin için kullanılabilir fakat yağda erimeyen ilaçlar kullanılmamalıdır. ilaçlar endotraheal yolla uygulandığında; endotraheal sondanın son ucunu geçecek şekilde içinden bir kateter geçirilerek trahake bronşial dallanmanın mümkün olduğunca derin kısma yerleştirilmelidir. İlaç 1-2 ml izotonik içinde sulandırılarak ilacın dağılmasına yardım edilir.s

kaynak : large animal medicine

Dr. Ali ÖZDEDE

[irresistable]

[size=x-large]teşekkürler:flowers:[/size]

[eyestr]

tesekkürler

[Yazar]

Yazılar