[Murat KUTAY]

ZİYA GÖKALP

(1876 Diyarbakır-1924 İstanbul)
Cumhuriyetimizin ideologlarından, Türk milliyetçiliği fikrinin en mühim temsilcilerinden, mütefekkir ve şair Ziya Gökâlp, 1876’da Diyarbakır’da doğdu. II. Meşrutiyet’ten başlayarak, Türkçülük akımının en büyük temsilcisi sıfatıyla Türk düşünce ve siyaset hayatını kuvvetle etkiledi, Milli Edebiyat akımı içinde verdiği eserlerle Türk edebiyatının biçim ve dil yönünden yenileşmesini sağladı.

Veteriner Mektebinde okudu, İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu. 1898’de tutuklandı, bir yıllık hapis hayatından sonra Diyarbakır’a sürgün oldu. Osmanlı Devletinin çözülüşü ve gayr-i müslimlerin ayrılışıyla ilgili olarak sosyal değişmenin sosyolojik çalışmalar yoluyla aşılabileceğini savundu.

Türk Ocağı çevresindeki çalışmaları, Türk Yurdu ve Yeni Mecmua’daki (1917) yazıları, “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” (1918), “Türkçülüğün Esasları” (1923) isimli eserleriyle Türkçülük akımının ilkelerini saptamaya çalıştı; millî kültürü koruyarak, çağdaş ilim ve teknolojiyi yakalamayı savundu. Darülfünun’da sosyoloji dersleri okuttu, İttihat ve Terakki’nin yönetici kadrosu üzerinde etkili oldu. İstanbul’un işgali üzerine tutuklanarak, iki yıl Malta’da sürgün kaldı (1919-1921). Malta sürgünündün sonra, Telif ve Tercüme Heyeti Başkanlığı’na getirileceği tarihe (1923) kadar Diyarbakır’da kaldı ve Küçük Mecmua’yı yayımladı. 1923’te Diyarbakır’dan milletvekili seçildi. 1924’te İstanbul’da öldü.

Eserleri:

Hakimiyeti Milliye, Yeni Gün, Cumhuriyet gazetelerinde makaleleri yayımlandı. Kızıl Elma (1914), Türkleşmek İslâmlaşmak Muasırlaşmak (1918), Yeni Hayat (1918), Altın Işık (1923), Türkçülüğün Esasları (1923), Türk Töresi (1923), Doğru Yol (1923), Türk Medeniyet Tarihi (1926), Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler, Çınaraltı (1939), Fırka Nedir? (1947), Ziya Gökalp Diyor ki (1950), Ziya Gökalp’ın Yayımlanmamış Yedi Eseri ve Aile Mektupları (1956), Ziya Gökalp Külliyatı (1. Kitap Şiirler ve Halk Masalları)(1952), Limni ve Malta Mektupları (1965), Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri (1973).

[The PROFESSOR]

Ben biliyordum

[dilara]

o kdr çok veteriner mektebi mezunu ünlü kişi var ki.ama hepsi unutulmuş.
ben ziya gökalp’in,cengiz aytmatov’un,m.akif ersoy’un veteriner mezunu olduklarını lise bittikten sonra öğrenmiştim. ilkokullarda m.akif ersoyu anlatırken ‘veteriner mektebini bitirmiş’ denilse ne olur yani?

[Yazar]

Yazılar