[Mehmet AKIN]

AT YARIŞLARI ve ATLARIN ÖZELLİKLERİ

1. Unutulmaması gereken en önemli faktörlerdenbiri at yarışlarının baş rol oyuncuları olan atların,birer canlıolduğudur.Biz insanların nasıl ki bir günü diğer bir günü ile aynıolmuyorsa,aynı şekilde bir atın da bir günü ile diğer günü aynıolmayabilir.Çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir,(gazı olur,ağrısıolur,ters yatmıştır,ayağını çarpmıştır, yem yemez v.b.) fakat atlarınkonuşabilme gibi bir özellikleri olmadığından bu dertlerinianlatabilmelerine imkan yoktur.Bakıcısı tarafından bu tip sorunlarıfark edilemeyen bir atın,o gün koşacağı yarışta başarılı olabilmeşansını siz tahmin edin.

2. Hayvanların da insanlar gibi psikolojileri vardır ve aynıinsanlar gibi yaşadıkları ortamdan veya etkileşimde bulunduklarıinsanlardan hoşlanır veya hoşlanmazlar.Bulundukları ortamdan veinsanlardan memnun olan bir atın performansı olumlu yöndeetkilenir.Eğer bir at bulunduğu ortamdan ve insanlardan hoşnut değilise bu durum davranışlarına yansır ve performansı üzerinde olumsuz etkiyaratır.
( Yapılarına göre atlar üç ana tipe ayrılırlar:Uzunbiçimliler,orta biçimliler ve kısa biçimliler.Uzun biçimli tiptekiırklarda beden ince uzundur;bu tip atlar oynak ve sinirlidir.Safkanarap ya da ingiliz atları ile yarış ya da binek atları buırktandır. ) Buansiklopedik bilgiden sonra konuyu örnekleyelim. Yarış öncesi padokdabazı atların müthiş şekilde terlediklerine veya huysuzluk yaptıklarınaşahit olmuşsunuzdur. Bulunduğu ortamdan hoşlanmayan at tepkisini buşekilde göstermektedir.Bu tip atların yetkililerinin atlarının buözelliğini fark ederek,yarış öncesi atlarını padoğa çıkartmamalarıgerekir.( Maalesef bazı at sahipleri ve antrenörleri atlarının yarışöncesi padokta kendini tüketmesine,sadece televizyonda birkaç saniyegörünebilmek uğruna seyirci kalır.Bu şahısları da oldukça duyarsızdavranışlarından dolayı tebrik etmek isterim.)
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi açısından örneklerimizi çoğaltalım:
Bazı sahip,antrenör veya bakıcı değiştiren atların performanslarının iyileşmesi veya kötüleşmesi.
İstanbul’da başarısız görünen bir atın,Adana veya İzmir’de çokbaşarılı yarışlar koşması,yada İstanbul’da çok başarılı yarışlarsergileyen bir atın,Adana veya İzmir’de aynı performansıgösterememesi.( İstanbul kum pistinde başarılı olamayan Beyefendiisimli arap atının,Adana kum pistinde çok başarılı yarışlar koşmasıgibi.)

3. Her zaman aynı performansı gösteren at sayısı oldukçaazdır.Buradaki performanstan kasıt istikrardır.Bu yüzden sık sıksürpriz dediğimiz sonuçlar ortaya çıkar.

4. Atların performanslarındaki istikrar,1. veya 2. oluşlarındadeğil,aynı pist ve mesafedeki koşularda,yaklaşık aynı kilolarile,yaklaşık aynı dereceleri gerçekleştirebiliyor olmalarıdır.Bu tipatlara,istikrarlı atlar denir.
5. Üst üste 2,3 yada 4 yarış kazanmış olan bir atın,bir sonrakiyarışında aynı başarıyı tekrarlayabilme ihtimalinin ölçüsü,o yarıştakoşacağı rakiplerinin aynı pist ve mesafedeki performanslarıolmalıdır.Rakiplerinin performansı o attan daha iyi ise,daha öncekazanmış olduğu koşular bir anlam ifade etmez.

6. Favori at,hangi esaslara ve kriterlere dayanılarak,kimlertarafından belirlenir?Bu konuda çok spekülasyon yapılabilir.Kimileriatın daha önceki koşularında almış olduğu 1. veya 2. liklerebakarak,kimileri daha önceki koşularında yapmış olduğu derecelerebakarak,kimileride her iki durumu göz önüne alıp bir sonuca varmayaçalışır. Hangi seçenek söz konusu olursa olsun,favori belirlenmesindeatın en iyi konumu dikkate alınır.Favori kriteri kesin performansolmalıdır.Performansı oynak atların favori gösterilmesi,sürprize yeşilışık yakmaktır.Bu tip favorilere, zoraki favori diyebiliriz.Bunlara çokdikkat etmek gerekir.

7. Bir yarışta koşan atların hepsi aynı mesafeyi koşmaz.Eğeratlara optik bir mesafe ölçer takılsa idi sanırım pek çok yarışınsonucu değişirdi.Buradan şu sonuca varabiliriz,atlar kulvardezavantajları,pisti dışarıdan koşmak zorunda kalmaları,viraja dıştangirmek zorunda kalmaları ve pist üzerinde içe ve dışa doğru hareketettirilmeleri durumunda (ki bu olaylar çok sık gerçekleşir) belirlenenmesafeden daha fazla koşmak zorunda kalır.
Örneğin:1400 mt. yerine,1420-1430mt. koşmak gibi,bazen daha da fazla.

8. Yarış içerisinde gerçekleşen olaylar yarışın sonucuna direk etkieder.Yarış koşulurken jokeylerin yer bulma, birbirlerine yol vermemeçabaları,atına iyi bir yer bulamayan jokeyin son düzlükte kapanıpkalması,atını sprinte geç kaldırması,kazandığını zannederek atınıboşlaması,atın eğerinin kayması,jokeyini düşürmesi veyadevrilmesi,yarış koşulurken tökezlemesi,sprint yaparken ayakdeğiştirmesi ve benzeri olaylar yarış sonuçları üzerine müthiş etkieder.
9. Yarışı her zaman at değil çoğu zaman jokey kaybeder.Yukarıdajokeyler için saydığımız nedenler çoğu zaman atın yarış kaybetmesinesebep olur.Bu duruma göz çıkaran bir örnek verelim:
Hem de bir gazi koşusunda favori Sakab’a binen E.Cankılıç ileJery Lewis’e binen S.Akdı’nın son düzlükte atları yerine birbirlerinikamçılamaları sonucu Sakab kazanabileceği yarıştan 3. olarak ayrılmakzorunda kalmıştı.Bu olay sonucunda her iki jokeye de yanılmıyorsam 3 eray ceza verildi.Ben olsam jokeylik lisanslarını iptal ederdim.

10. Jokeylerin kaybetme psikolojileri,yarışın sonucunundeğişmesine neden olabilir.Çoğu zaman kazandım dediği yarışı ,yanındabir rakibini gördüğü zaman kaybetme korkusu,en tecrübeli jokeylerimizinbile rakibini,faul yaparak geçme çabaları içerisine girmelerine nedenolmaktadır.Bu durumda normal olarak kazanabileceği yarışı sırf bu korkuyüzünden,rakibine faul yaparak kazansa dahi,protesto sonucu koşuneticesi değişebilmektedir.Bu duruma kim ne yapsın.( Bu durumu favoriolup rahat kazanabilecek durumda olan bir atın,kaybetmesi içinkullanılabileceği olasılığını aklıma dahi getirmek istemiyorum.)

11. Sürprizlerin ortaya çıkmasında atların hiç mi kabahati yokdiye düşünenler olabilir.Sizlere şunu söyleyebilirim ki;bu konuda engünahsız olanlar atlardır.Bu yüzden atlarda nasıl bir suç aranabilirki?Atlar sadece kendilerinden isteneni güçleri yettiğince yerinegetirmeye çalışır,bazen bu uğurda hayatlarını dahi kaybederler.

12. Sürpriz at yarışlarının cazibesidir.Her oyuncu sürprizyapabilecek atların peşinden koşar.(yani bulmaya çalışır) Amaç bellidaha fazla kazanmak.En büyük hata da burada yapılır.Sürpriz olabilecekkoşulara çok at yazılır. Peki sürpriz olabilecek koşular hangikoşulardır?At yarışlarında sürprizin gerçekleşmeyeceği koşuyoktur.Geçmiş bu tip koşularla doludur.

13. At yarışlarında hırs yapmak en büyük zaaf dır.Hırs insanı çokkötü durumlara sürükleyebilir.Bu konuda çok acı olaylara şahit olduğumurahatlıkla söyleyebilirim.En güzeli bütçenizi sarsmadan oyunoynamaktır.

14. Bunlar ne biçim tavsiye hiç bir yol gösterici tarafı yok diyedüşünebilirsiniz.Zaten en büyük tavsiyede budur. Bu işin,yani altılıganyanı bulmanın yukarıda saymış olduğum bir çok olasılığın sizinoynadığınız atlara (olumlu anlamda) dönmesi sonucugerçekleşebileceğidir.

15. Son ve kesin tavsiye:Altılı ganyan veya at yarışlarının diğerbahislerini bulmak balık tutmaya benzer.Sizler yemlerinizi takarsınız(doğru yemleri taktığınızı düşünerek) ve oltanızı denizeatarsınız.

[Yazar]

Yazılar