- Bu konu 1 yanıt içerir, 2 izleyen vardır ve en son 14 yıl 11 ay önce
mrt_ern tarafından güncellenmiştir.
- YazarYazılar
- 4 Aralık 2009: 21:49 #23840
heymambo
ÜyeBUZAĞI BAKIM VE YÖNETİMİ
I. Buzağılama- Erken Buzağı Ölümlerinin En Aza İndirilmesi
A – Doğum Öncesi Dönemde
1- İyi bir buzağı bakımı doğumdan önce başlar. Ana karnındaki yavruya kendi ırkına özgü bir büyüme anası tarafından verilir. Gebelik dönemi boyunca büyüme incelendiğinde buzağının 120.günde 2kg., 160.günde 4 kg., 220.günde 17-18kg. ve 285.günde(Doğumda) 35-40kg.’a ulaştığı görülür. Görüldüğü gibi buzağı doğum ağırlığının yarısına son iki ayda ulaşır. Bu son iki ayda ananın çok iyi bir bakım ve beslemeye ihtiyacı vardır. Sağlıklı ve normal doğum ağırlığında bir buzağı elde etmek için, buzağının doğumuna iki ay kala ananın sağımına son verilmeli(kuruya çıkarma) ve anaya en az yaşama payı + 8kg. süt üretimi için gerekli rasyon verilmelidir. Buzağının doğumunda etrafını saran çevresel faktörlere de gereken önemin verilmesi erken buzağı ölümlerinin önlenmesinde önemli bir pay oluşturur.
2- Buzağılama Çevresi – Temiz, kuru ve hava cereyanında olmayan bir doğum bölmesi daima hazır tutulmalıdır. Böylece yavrunun mikropsuz ve temiz bir ortamda doğması sağlanır.
B – Doğumda
1 – Doğumun Ne Kadar Yakın Olduğu Bilinmelidir ;
Doğumun işaretleri
Doğumdan önceki 7-14 gün : Meme şişliği(ödem) görülmeğe başlamıştır. Vulva da şişmiş olabilir. Pelvis ligamentlerinin gevşemeğe başlamasıyla kuyruk sokumunun ön kısmı doğuma hazırlık için çöker.
Doğumdan önceki 2-3 gün : Ödem meme etrafına doğru gelişebilir ve sütün bulunduğu bölgeye yayılabilir. İnek biraz huzursuzlanmağa başlar ve yemi kesebilir.
24 Saat İçinde : İneğin rahat olmadığı, yerinde durmadığı ve sık sık yukarı aşağı hareketliliği (oturup kalkma) gözlenebilir.Genellikle servikal tamponun çözülmesiyle vulvadan oldukça temiz bir akıntı gelir. İnek arasıra gerginlik gösterebilir, fakat bu düzenli veya uzun süreli değildir.
Doğum Sancısı Boyunca : Aşağı doğru uzandığı sürece inek genellikle etkin bir şekilde ıkınır. Meme ve uterusun her ikisinin birden Oksitosin salgılamasının etkisiyle meme başlarından sık sık süt sızıntısı gelebilir.
2 – Problemlere Karşı Uyanık Olunmalıdır ;
Sık Karşılaşılan Problemler (Tablo 1)
a – Çok büyük buzağı (özellikle ilkine buzağılı düveler)
b – Anormal ve güç doğum pozisyonları
c – İkizlikTablo-1 -GÜÇ DOĞUMA BAĞLI BUZAĞI ÖLÜMLERİ (*)
BUZAĞILAMANIN
%’Sİ 48 SAAT İÇİNDEKİ
BUZAĞI ÖLÜMÜ %’Sİ
DOĞUM ŞEKLİ Düveler İnekler Düveler İnekler
Yardımsız 45 79 8 6
Kolay çekerek 30 15 10 8
Zorla çekerek 14 3 35 24
Kaldıraç ihtiyaçlı 7 1 55 66
Veteriner yardımıyla 4 1 48 65
TOPLAM 100 100 %17 %8
* – North Carolina State University
3 – Çekilmeli mi yoksa Çekilmemeli mi ?
Yeni doğurmuş ineklerin managementi ile ilgili en büyük hata ; Buzağıyı ÇOK ERKEN çekmektir. İneğe zarar vermekten kaçınmağa özen göstererek doğumdan önce dölverim sisteminin gevşemesine uygun zaman verilmelidir.
a – İnek her 2 saatte bir kontrol edilmelidir. (öncelikle doğum sancılarına)
b – İneklerde su geldikten sonraki 2 saat içinde buzağı pelvik kuşak içinde olmalıdır. Bu süre düvelerde 4 saate kadar uzayabilir.
c – Buzağı pelvik kuşakta göründükten sonra 30-60dk. içinde inekler doğumu gerçekleştirir. Bu süre düvelerde 2 saat kadar sürer.
C – Doğum Sonrası Dönemde
1 – Buzağı Bakımı ;
a – Buzağının doğru dürüst nefes aldığından emin olunmalı,
• Bir parça samanla burun gıdıklanmalı,
• Burun ve ağızdaki sümükümsü(mukus) parçalar temiz bir bezle temizlenmeli,
• Göğsüne basınç uygulanmalı ( Nazikçe ),
• Müdahale esnasında hırçın olunmamalıdır. ( Ağırbaşlı yöntemler ).
b – Doğumdan sonraki ilk 30dk. içinde buzağının yeterli kolostrum(ağız sütü) aldığından emin olunmalıdır(ilk 6 saatteki vücut ağırlığının %6’sı).Çünkü yeni doğan buzağılarda antikor yoktur. Doğumu takip eden ilk saatlerde(4 saat) kolostrumdaki antikorlar buzağının barsaklarından parçalanmadan emilebilirler, 24-36 saat sonra bu emilim olanaksızdır.
COLOSTRUM, GEÇİŞ SÜTÜ VE NORMAL SÜTÜN YAPISI (1)
İnekler günde 2 kez sağıldı
TABLO 2 1 2 3 4 5 11
Colostrum (2) Geçiş sütü Normal Süt (3) (3
Toplam katı madde,% 23.9 17.9 14.1 13.9 13.6 12.9
Toplam Protein, % 14 8.4 5.1 4.2 4.1 4.0
Kazein % 4.8 4.3 3.8 3.2 2.9 2.5
İg.ler % 6.0 4.2 2.4 0.2 0.1 0.09
Yağ, % 6.7 5.4 4.9 4.4 4.3 4.0
Laktoz, % 2.7 3.9 4.4 4.6 4.7 4.9
Mineraller, % 1.11 0.95 0.87 0.82 0.81 0.74
Özgül Ağırlık, % 1.056 1.040 1.035 1.033 1.033 1.032
1-Minnesota Üniversitesi 2- Colostrum normal sütten fazla vitamin içerir. 3- Beş(5) günden sonraki süt yasal, satılabilir süttür.
Tablo 3 : Büyük Tip immunoglobulinler( İg ) ve fonksiyonlarıTip %
Toplam İg’ ler Bağışıklık Sağladığı Enfeksiyonlar
İg G 80-86 Sistemik Enfeksiyonlar
İgA 7-10 Barsak Enfeksiyonları
İgM 7-10 Sistemik Enfeksiyonlarc – Buzağının göbek kordonu kuvvetli bir iodine solusyonunun içine daldırılmalıdır (% 7 iodine tincture). Eğer olabilirse bu uygulama doğumdan sonra aynı gün 2-3 kez tekrar edilmelidir. Dezenfeksiyon yapılmadığı takdirde Buzağı Septisemisi, Eklem iltihapları, Buzağı Dizanterisi ve sonuçta çoğunlukla erken buzağı ölümleri kaşınılmazdır.
2 – Anasının Bakımı :
a – Doğum zor olsa bile, doğumdan sonraki 30 dk. içinde anasının ayağa kalktığından emin olunmalıdır. Buzağının hareketleri bazen annesinin ayağa kalkmasını teşvik eder. Her halukarda ineğin buzağıyı temizlemesine izin vermek gerekir. Bu işlem plasentanın atılmasına ve sütün aşağı inmesine yardımcı olur.
b – İneğe su verilmelidir. İnek sahibinin götürmek istediği mesafeye gitmek istemeyebilir, fakat yanına su geterilmesini takdir edebilir.
II. Rutin Buzağı Bakım ve Yönetim Pratikleri
A – Genel Hastalıkların Engellenmesi
1 – Doğumdan 4 Haftaya Kadar
Etkin bir büyüme ve iyi bir sağlık şartı için ishal en büyük engeldir. Bu yaş grubunun kontrol stratejileri 3 basit bölgede toplanır.
a- Kolostrum erkenden, özellikle buzağının yaşamının ilk 3 günü boyunca çokça verilmelidir. Bu ishale sebep olan mikroorganizmalara karşı koruma sağlar.
b- Kuvvetli, patojenik mikroorganizmalarla temas düşürülmelidir. Bol gölgeli ve havalandırmalı, içleri temiz,dezenfekte edilmiş buzağı barınakları genç buzağıların yalıtımında çok etkilidir.
c- Problemler ortaya çıktığında hızlı tanı ve tedavi yapılmalıdır. Burada üzerinde dikkatle durulması gereken şey, sorunlar erkenden farkedildiğinde her zaman kontrol için bir şans olduğudur. Buzağıyı öldüren başlıca etken olan şiddetli su kayıplı ishal çok sıkı bir elektrolit tedavisi gerektirir.
2 – Sekiz Haftadan Sekiz Aya Kadar
Bu yaşlarda solunum sisteminde İBR, Pİ3, BRSV belirtilerine benzer belirtiler gösteren bir dizi akciğer enfeksiyonu oluşur. Bu hastalıklara karşı en iyi korunma çok farklı yaş gruplarındaki buzağıların bir arada tutulmamasına dikkat edilmesi ve periyodik aşılamaların düzenli yapılmasıyla mümkündür.
B – Boynuz Köreltme
Mantığı ; Boynuzları olan inekler birbiri için tehlike yaratır, memeleri yaralayabilir, direklere toslayabilir ya da kalçaları zedeleyebilirler. Fakat boynuzları köreltilen veya kesilen inekler herhangi bir tehlike olmaksızın sıklıkla bir arada tutulabilir, topluca yemlenebilirler. Bu hayvanlar daha sessiz olur ve böylece aldıkları yemi daha iyi değerlendirebilirler.
Boynuz Köreltme Metodları
a ) Elektrikle : 10 günlükten 3-5 haftalık yaşa kadarki buzağılarda uygulanır. 174-194 C’ ye kadar ısıtılan ucu yuvarlak ve delikli bir aletin ucunun, boynuz düğmeciğine değdirilerek, düğmeciğin alt kısmındaki boynuz üreten hücreleri yok etmesi esasına dayanır. Bu işlem için 5-10sn. yeterlidir. Elektrikli boynuz kesme aleti, gayet yaygın olarak kullanılmaktadır.
Avantajları : Kansız olması, sakat bırakmaması nedeniyle erken yapılabilir.
Dezavantajları : Daima elektriğe gereksinim duyulur. Rüzgarlı durumlarda demir kolaylıkla soğuyabilir.
b-) Kostik çubuk veya Kostik merhem ile : Bu yöntem ile, buzağıda daha 10 günlük bile olmadan boynuz hücreleri düğmeğe benzer çıkış halindeyken durdurulur. Bu amaçla Kostik Potas Çubuğu (KOH) kullanılır. Düğme şeklindeki boynuz başlarının etrafındaki kıllar kısa kesilir ve vazelin gibi bir yağ halkası sürülerek düğmeciğin etrafındaki deri korunmağa çalışılır. Kostik çubuk biraz nemlendirilerek deri kazınmağa başlayıp kan görününceye kadar düğmeğe sürtülmelidir. Uygulayıcı kostik çubuğu bir kağıtla tutmalıdır. Bir hafta veya 10 gün içinde oluşan kabuk düşecektir.
Avantajları : Taşınabilir, kolay uygulanabilir.
Dezavantajları : Uzun süreli bir kimyasal yanık şekillenebilir. Diğer bölgeler üzerinde ve uygulayıcı ellerinde kimyasal yanık şekillenebilir.
c-) Barnes boynuz kesicisi veya keski kalemi : 2-3 aylıktan sonraki buzağılarda uygulanır. Bu yaşlarda diğer yöntemler işe yaramaz. Çünkü boynuzlar gelişmiştir, fakat baştaki kemik yapısına bağlı değildir. Burada kullanılan aletler bu küçük boynuzları çıkarmak için kullanılır.
Avantajları : Yaş aralığının daha fazla olması, basit ve hatasız dağlama yapması, aynı anda çok daha fazla buzağının boynuzlarının kesilebilmesidir. Tehlikeli değildir.
Dezavantajları : Açık yara oluştırur ve hatırı sayılır bir kanama yapar. İyileşme süreci yavaştır.
C – Aşılama
Aşılama protokolü olabildiğince sütçülüğe özgü olmalıdır. Aşının uygulanmasında bir çok anahtar kural vardır.
Özel nedenlerle verildiği için her zaman aşının zamanlaması hakkındaki direktifler takip edilmelidir.
Gerekli olan tüm aşılar yaptırılarak yüksek düzeyde korunma sağlanmalıdır.
Bu biyolojik maddeler çabuk bozulabildiğinden, kullanımlarındaki hatalardan dolayı bağışıklık arzu edilen düzeyde olmaz. Bu nedenle söz konusu biyolojik maddelerin saklanması, taşınması ve miadlarına dikkat edilmelidir.
Sığırlarda kullanulan aşılar aşağıda sözü geçen 3 gruba karşı koruma sağlar;
Solunum Sistemi Hastalıkları ( IBR, PI3, BRSV )
Gastrointestinal Hastalıklar ( E. Coli, Clebsiella, Clostridium )
Üreme Sistemi Hastalıkları ( Leptospirozis, Vibriozis, Brucella ).
D – Fazla Memelerin Kaldırılması
1- Fazladan olan meme başları süt verimini önemli ölçüde etkileyip daha sonra da enfeksiyonlara neden olacağından imha edilmelidir.
2- Bu işlem için fazladan olan meme uçlarının tamamen ortaya çıkması beklenmelidir. Bu da iyimser bir tahminle yaklaşık 2-6 haftada belli olur.18 Şubat 2010: 21:34 #90535mrt_ern
Üyeteşekkürler
- YazarYazılar
- Bu konuyu yanıtlamak için giriş yapmış olmalısınız.