[Murat KUTAY]

ESKÇAG UYGARLIKLARINDA KURBAN EDLEN HAYVANLAR
ÜZERNE BR NCELEME

Kurban kavramı, insanlık tarihinin en eski ve karmasık konularından birisidir.
Animizm ve totemizm ile de yakından iliskili olan bu kavram, tarih öncesi dönemlerden baslayıp
gücünü ve etkisini günümüzde de sürdürmektedir. Bu çalısmada, tek tanrıcı ilahi dinler asamasına
degin, eskiçag dönemine ait çok sayıdaki uygarlıkta, kurban kavramı ile kurban olarak kullanılan
hayvanların özellikleri ele alınmıstır. Sonuçta, veteriner hekimligi tarihi ve dinler tarihi yönünden
son derece önemli olan böylesi bir konunun kökenleri ortaya konulmaya çalısılmıs ve insanhayvan
iliskileri tarihsel boyutta yeniden degerlendirilmistir.
Anahtar Kelimeler: Kurban, adak, din, totem, hayvan.
Giris
Çesitli kaynaklar, dilimizde yer alan “kurban” sözcügünün branice
kökenli “korban” oldugunu (Fr./ng.; sacrifice, Al.; opfer) ve Aramice aracılıgıyla
Arapça’ya oradan da dilimize geçtigini göstermektedir (11). Kurban sözcügü,
dilimizde bes anlam içermekte olup bunlar; dinin bir buyrugunu veya bir adagı
yerine getirmek için kesilen hayvan; müslümanlarda kurban bayramı; bir ülkü
ugruna feda edilen veya kendisini feda eden kimse; bir kaza veya felakette ölen
kimse; bazı bölgelerde seslenme (hitap) sözü olarak sıralanabilir (1). Bunların
dısında daha sayısız kurban tanımlamaları da yapılmıstır. Genel olarak kurban;
Paleolitik çagdan bu yana, dogaüstü güçlere hos görünmek, onlardan, gelecek
kötülüklere engel olmalarını istemek ve yerine getirdikleri bir istekten ötürü
tesekkür etmek için gerçeklestirilmis dinsel bir tören ya da tapım geregi veya bir
adagı yerine getirmek için kesilen insan ya da hayvan olarak tanımlanır (11).

[Yazar]

Yazılar