[Murat KUTAY]

Hayvanların Bakımı

Odaların Kontrolü

Tüm hayvan odaları günlük kontrol edilmelidir. Hafta sonu ve tatiller buna dahildir (kötü havada bile).

# Bu kontrol : Oda koşullarının izlenmesi
# Sağlık problemlerinin izlenmesi
# Yiyecek ve su seviyelerini izleme
# Tam kafes koşullarının izlenmesi
# Bu şıklardan her biri için gereksinim detayları aşağıda bildirilmiştir.
# Problemler hayvanlarda yan etkileri için potansiyele dayandırılarak değerlendirilmelidir ve çaresi en kısa zamanda bulunmalıdır.
# Günlük kontrolün kayıtları bir listeye yazılmalıdır.

Odaların Koşulları

Genel

Hayvan odası temiz, sessiz ve düzenli olmalıdır. Girişim odalarının kullanımı olabildiğince teşvik edilmelidir. Hayvan odasında izin verilen girişimler: enjeksiyon, kan alma, muayene ve diğer non-invaziv tetkikler. Hayvan odalarında izin verilmeyen girişimler: cerrahi, ötanazi ve nekropsi.

Işık

Işık düzeyi hayvanın normal davranışlarını görmek ve hayvanın bakım işlerini yapmak için yeterli olmalıdır. Aydınlatma 130-325 lüks arasında normaldir. Işık siklusu deneyin amacına uygunsa hayvanın biyolojisine uygun olmalıdır. Diürnal 12 saat aydınlık siklusu standarttır. Siklusu ters çevirme veya değiştirme deneye bağlı olarak istenebilir. Işık siklusu tedrici olarak değiştirilmelidir.

Ventilasyon

Odanın havalanması oksijeni sağlamaya, kimyasal, biyolojik ve ısı çöpünü uzaklaştırmaya uygun olmalıdır. Standart oran saatte 10-15 hava değişimidir. Hayvan sayısı azsa daha düşük düzeyler kabul edilebilir. Yeniden kullanılabilir hava sağlanabilse de taze hava kullanılmalıdır zira fazla ısı, karbondioksit, nem, koku veya biyolojik veya kimyasal tehlikelerin uzaklaştırılması gereklidir. Komşu personel odalarını korumak için koridora göre hayvan odasının negatif basınca, oda izolasyon odası olarak işlev görüyorsa koridora göre pozitif basınca ayarlanmalıdır.

Sıcaklık

Odanın sıcaklığı hayvanın türüne göre sağlanmalıdır. Hayvanlar keskin sıcaklık değişikliğinden korunmalıdır. Memelilerde standart aralık 22-24 °C arasındadır.

Gürültü

Hayvanlar farklı ses frekanslarını ayırt edebilirler. Hayvan odalarındaki gürültü olabildiğince en aza indirilmelidir. Normalde müzik önerilmez. Zenginleştirmeyi sağlamak veya “beyaz gürültü” (farklı gürültüyü maskeleme) sağlamak için gerekli olabilir. Sessiz türler gürültülü türlerle birlikte barındırılmamalıdır. Komşu alanlarda oluşacak mekanik alet sesinden kaynaklanan gürültüden sakınılmalıdır. Bazı türler fazla gürültüye maruz kaldığı zaman üreme sorunu çekebilir.

Temizlik

Oda yüzeyleri kolaylıkla temizlenebilecek malzemeden yapılmalıdır. Döşeme, tezgah ve lavabo günlük temizlenmelidir. Kafes rafları gibi diğer oda yüzeyleri aylık temizlenmelidir. Başa Dön

Kafes Koşulları

Kimliklendirme

Tüm hayvanlar protokol sayısı, araştırmacının adı-telefon numarası, hayvanın türü, straini, cinsiyeti, yaşı ve kaynağına göre belirlenmelidir. Kemirgenler ve tavşanlar kafes düzeyinde kimliklendirilir. Büyük hayvanlar tek tek tanımlanır. Kimliklendirme kafes kartıyla sağlanır. Gerektiği zaman tek hayvana ilave işareti yapılır.

Kafes Yer Gereksinimleri

Majör düşünce hayvanın normal postüral ayarlamalarına izin verecek ve intraspesifik ilişkilerini (sakınma) sağlayacak yeterlilikte olmalıdır. Genellikle “ayakkabı kutusu” tipindeki kafes 4-5 erişkin fareyi (25 gramdan azsa 5 fare) ve 2-3 erişkin sıçanı (500 g’dan az ise 3) barındırabilir. Kafes nüfusunun yeterli olup olmadığının ölçümü, hayvanın koşullarıdır. Hayvan atığı fazlaysa veya hayvan anlamlı sinirlilik gösteriyorsa kafes çok kalabalık anlamındadır.

Kafes Tipi

Izgara tipi döşeme genellikle büyük hayvanlar ve tavşan için temizlik nedeniyle kullanılır. Izgara pati veya ayaklarda sorun oluşturuyorsa masif döşeme kullanılır. Talaşlı, masif tabanlı kafes tüm kemirgenlerde tercih edilen kafestir. 600 g üzerindeki hayvanlar bu tipteki kafeste olmalıdır (bilimsel nedenlerle ızgara gerekli değilse). Doğuran hayvanlar yuvalı bir kutuda talaş ve ek yuva malzemesine sahip masif tabana sahip olmalıdır. İmmundefisit hayvanlar veya spesifik patojensiz hayvanlar genellikle otoklavda steril edilen barınma gerektirir. Kafesin dışına veya içine hastalığın taşınmasını engellemek için kafesin tepesine filtre konan bazı hayvanlar vardır. Bu kafesler kafese dokunacak herhangi bir şey için sterilan tutacaklarla tutulur.

Yatak Malzemesi

Yatak malzemesi temiz, kuru, tozsuz, non-toksik ve tercihen yumuşak olmalıdır. Kemirgenler için kullanılan tipik yatak malzemesi sert ağaç kıymıkları, mısır koçanı ve lime edilmiş kağıttır. Aromatik yumuşak odun kıymığını (ör. Sedir ağacı) yatak malzemesi olarak kullanmayın. Yatak ıslandığı zaman değiştirilmelidir.

Sosyal Davranış

Hayvanlar mümkünse aynı cinsiyettekilerle beraber barındırılmalıdır. Grup halinde barınan hayvanlar uyum için değerlendirilmeli, şayet sinirlilik varsa ayrılmalıdır.

Üreme

Hayvan kullanım protokolüne göre olmalıdır. Gereksinim, bilimsel gereksinime ve ticari olarak elde edilememesine dayandırılmalıdır. Fiyat veya kolaylığa dayandırılmamalıdır. Standart üreme protokolleri vardır. Genetik homojenitenin(inbred) veya heterojenitenin (outbred) devamlılığına dikkat edilmelidir. Büyük ve çok uzun üreme programları için genetik izleme önemli olabilir. Üreyen hayvanlar için kafes yer gereksinimleri yakından izlenmelidir.

Zenginleştirme

Hayvanlar normal özgün davranışlarını yapabilmelerine izin veren çevresel zenginleştirme gerektirir. Zenginleştirme grup halinde barınma veya diğer hayvanlarla görsel, işitsel ve dokunsal temas gibi, insanlarla ilişki, egzersiz olanakları, yuva malzemesi veya çiğneme maddeleri, hayvanda pozitif fizyolojik duruma neden olan diğer aktiviteleri ve sosyalize eden diğer fırsatları kapsamalıdır.

Sağlık Önlemleri

Yöntem

Kafesler sabunla yıkanmalı (ticari aletlerde) ve sıcak suyla çalkalanmalıdır. Kafesler elle deterjanla yıkanabilir, suda çalkalanır sonra temizleyici bir ajanla (4 litre suya 15 gram çamaşır suyu) elden geçirilir ve kurumaya bırakılır.

Sıklık

Kafesler haftalık, gerekirse daha sık olarak sağlıklı hale getirilmelidir.

Kalite Kontrol

Genel işlem, ekipmandan ve çalkalama suyundan bakteriyolojik kültür alınır. Kültür pozitif ise tekrarlanır. Test hala pozitif ise kafes yıkama işlemleri değerlendirilmeli ve değiştirilmelidir. Otoklavın etkinliği sıcaklık / basınç endikatörüyle günlük izlenir. Başa Dön

Yem

Tipi

1. Hayvan yemi tüm gerekli besinleri içermelidir. Pellet, natürel içerikli diyet olup içinde tahıl bulunur. Ek olarak protein, vitamin ve mineral eklenir.

2. Normal koşullarda hayvanlar fizyolojik durumları için uygun ticari olarak elde edilen komple diyetle beslenmelidir. Büyüyen hayvanlar, süt veren hayvanlar veya cerrahiden düzelme, sepsis veya hipotermi gibi fizyolojik stres geçiren hayvanlar ek enerji, protein veya diğer besinlere gereksinimi vardır. Sindirim anormalliği olan hayvanlar daha kolay sindirilebilir besin veya daha lifli besin isteyebilir. Böbrek yetmezliği olan hayvanlar daha düşük protein diyeti gerektirebilir. Pankreas yetmezliği olan hayvanlar enzimatik destek gerektirecektir.

3. Kemirgenler normal koşullarda pelet yem yerler. Bu sürekli patlayan dişlerinin aşınmasına yardım eder.Toz diyetle beslenecek olursa çiğneme maddesi gerekebilir veya diş büyümesi izlenebilir.

Miktarı

Hayvanlar gereksinimlerini devamını en azını sağlamak için yeterli yemle beslenmelidir. Büyük hayvanlarda 48 saatten daha fazla, yeni doğan, kemirgen veya tavşan için 3 saatten fazla gıda kısıtlanması gerekiyorsa:

1. Deneysel nedenlerden dolayı Etik Kurulca uygun bulunmalıdır.

2. Tıbbi nedenlerden dolayı ise bu talep, veteriner gözetiminde yapılmalıdır.

Kalite Kontrolü

1. Ticari olarak hazırlanan yem 6 ay içinde kullanılmalıdır. C vitamini gibi labil destek diyetler kısa kullanım süresine sahiptir.

2. Özgün olarak formüllendirilmiş diyetler son kullanma süresine sahip değildir. Genellikle bunlar buzdolabında saklanmalıdır veya bir yıl içinde tüketilmelidir.

3. Yem analizi veya kalite kontrolü yem fabrikasından alınmalıdır. Diyetler evde hazırlanırsa yem analizi karışımı takiben yapılmalıdır.

4. Yem sağlıklı konteynırlarda saklanmalıdır. Yemin son kullanma tarihi konteynıra yazılmalıdır. Bu kap haftalık temizlenir ve aylık sağlıklı hale getirilmelidir.

5. Yem çöp kutularının veya kimyasalların yanında depolanmamalıdır.

6. Steril edilen besinler steril kaplarda depolanmalı ve sterilizasyon tarihi kabın üzerine yazılmalıdır. Başa Dön

Su

Tipi

1. Birçok nedenden dolayı çeşme suyu araştırmada kullanılan hayvanlar için uygundur.

2. Deneye bağlı olarak hayvanlar özel su gereksinimine sahip olabilirler: deiyonize su, steril su veya ilaçlı su.

Miktarı

Genellikle hayvanlar istedikleri zaman içme suyunu alabilmelidir. Su büyük hayvanlarda 24 saatten fazla kemirgen ve tavşanlarda 5 saatten fazla kısıtlanırsa:

1. Deney nedeniyle bilimsel gerekçeye bağlıdır.

2. Tıbbi nedenlerle bu veteriner kontrolünde olmalıdır.

Kalite Kontrolü

1. İçilebilir çeşme suyu için kalite kontrolü gerekli değildir.

2. Özel su gereksinimi ilave bir izlemeyi gerektirir. Su kimyasallar için analiz edilmesi veya mikroorganizma için kültür yapılması gerekebilir. Başa Dön

Sağlığın İzlenmesi

Sıklığı

Hayvan sağlık durumu hiç olmazsa günde bir defa izlenmelidir (hafta sonu ve tatiller dahil). Özgün sağlık problemli hayvanlar, anesteziden çıkan hayvanlar veya hayvanın koşullarının hızlı bir şekilde potansiyel değişikliğe sahip çalışmadaki hayvanlar(ör. enfeksiyon hastalığı, tümör oluşumu, toksisite) daha sık izlenme gerektirebilir.

Hastalığın Klinik Bulguları

Hastalığın klinik bulguları hayvanın türüne bağlı olarak hızlı bir şekilde değişebilir. Davranışında, yem ve su tüketiminde, gaita ve idrar çıkarmada, temizlenme davranışında azalma, agresyon, kas rijiditesi, ellenmeye reaksiyon hastalığın veya ızdırabın özgün olmayan bulgularıdır. Organ disfonksiyonunun daha özgün belirtileri veya objektif ölçümleri izlenmelidir.

Veteriner Bakım

Araştırmada, testte veya eğitimde kullanılan tüm hayvanlar veterinerin gözetiminde olmalıdır.

Veteriner bakım tatillerde ve hafta sonlarında da olmalıdır.

[Yazar]

Yazılar