[Murat KUTAY]

Laboratuvar Hayvanlarının Tutulması

Bilinen Laboratuvar Hayvanlarının Tutulması

Farenin kuyruktan tutulması

Fare

Fareler korkmadıkça ve uygunsuz tutulmadıkça nadiren ısırmaya çalışırlar. Bu nedenle tutarken dikkatli olmak gerekir. Hareketleriniz yavaş ve nazik olmalıdır. Genellikle kuyruklarından yakalanır ve kaldırılır. Baş ve işaret parmakları arasında kuyruğun 2/3 aşağı tarafı tutulur ve fare kaldırılır. Nadiren etrafında döner ve elinizin içinde emekler. Buna izin verilmelidir.

Farenin kuyruktan tutulması

Bu tarz tutarak fare başka bir kafese aktarılabilir veya kimliğinin ve mümkünse cinsiyetinin anlaşılmasına, muayenesine veya tartılmasına izin verir. Böyle tutma tedavi ve yakından muayene için uygun değildir. Daha etkin kontrol için fare kuyruğuyla tutulmalı ve masanın üzerine veya başka bir yüzeye örneğin tutan kişinin önlüğünün kolu üzerine veya bir havlu üzerine konmalıdır. Bu pozisyonda hayvan muayene edilebilir. Detaylı muayene veya girişim gerekirse fare ensesinden baş ve işaret parmağıyla kavranılır diğer elle kuyruk tutularak geri çekilir.
.
Farenin enseden tutulması Farenin enseden tutulması

Başı tutan elin diğer parmaklarına (üçüncü ve dördüncü) kuyruk dolandırılarak sıkıştırılırken baş ekstansiyona getirilir. Kuyruk veya kuyruk ve arka bacaklar diğer elle de tutulabilir. Bir kere doğru olarak tutulduğunda baş uygun olarak kontrol edilir.

Muayene ve tedavi için iyi tutuş gereklidir. Aşağıdaki şekil iki elle farenin tutuluşunu göstermektedir.

Sıçanın enseden tutulması

Sıçan

Sıçanlar, uygun olarak yaklaşıldığı veya tutulduğu zaman uysaldırlar. Normal koşullarda tüm vücut kavranarak kaldırılır. Aya, hayvanın sırtında ve başın arkasında; işaret parmağı bir yanda baş parmak diğer yanda, ön ayaklarının koltuk altında bulunmalıdır. Hayvanın ısırmasını engellemek için işaret parmağı mandibulanın altında olmalıdır. Toraksa çok az bastırılmalıdır. Deneyimsiz kişiler sıçanı tutmak için sıçanla mücadele ederlerse sıklıkla hayvanın boğazını sıkarlar. Bu hareket ise sıçanın göğüs hareketlerinin ciddi bir şekilde bozulmasına neden olur. Sıçan sıkıntıya girer, siyanoze olur ve serbestlediği zaman ısırabilir. İlk yakalandığı zaman mücadele ederse ufak bir dizginlemeyle veya kolun üzerine bırakılmasıyla hayvan sakinleştirilebilir. Kaçmasını önlemek veya sıçanın pozisyonunu ayarlamak için, kuyruk kökü veya omuzlarından aralıklarla tutup bırakılarak hayvanın hareket etmesi sağlanmalıdır. Kısa bir süre sonra hayvan daha bir uysal olur; sonra muayene için daha kolay tutulurlar. Sıçan sinirlenmeye başlarsa kuyruk kökünden tutulmalı sonra farede tanımlanan yüzeylerden birine aktarılmalı ve omuzlarından tutulmalıdır. Sıçan geçici olarak kuyruğuyla da tutulabilir. Bir elle tutmak, kontrol için genellikle uygundur. Fakat yakın kontrol veya tedavi veya muayene için sol el yukarıdaki şekilde hayvanı kavrar ve hayvan kaldırılır; diğer el bilekten döndürülerek hayvan öne getirilir; sağ el veya ikinci bir kişi kuyruk, arka bacaklar veya vücudun alt kısmını tutabilir. Bunun için diğer elin baş ve işaret parmağı arasına arka bacağın teki, öteki arka bacak ise işaret ve orta parmak arasında tutulur. Bu tutuş şekli aşağıda şematik olarak gösterilmektedir.

Genç sıçan, vücudu elle yakalanmaya izin verecek boyuttaysa fare gibi tutulabilir. Sıçan ısırabilir, bazı türler daha sinirlidir. Bu nedenle çeşitli zapt etme aletleri kullanılabilir.

Hamster

Süratli bir şekilde derin olarak ısırır. Kolaylıkla uyanırlar; sonuç olarak ellemeye alıştırılıncaya ve ellemeye bildik oluncaya kadar onlara dikkatli ve yavaşça yaklaşılmalıdır. Hamstere dokunmak için birkaç metot faydalı olabilir. Ensesinden tutarak yakalamak nispeten kolaydır. Hayvan agresif ise bir elle vücudu örtülerek immobilize edilir, başın elin altından çıkmasına izin verilir. Sonra boyun ve toraksı örten gevşek deri baş ve işaret parmaklarıyla çekilmelidir. Hayvan kafesinden tamamen kaldırılabilir ve ısırmaksızın muayene edilebilir ve bu metodu uygulamak için pratik gereklidir. Bir elle sıçandakine benzer tarzda kaldırılır. Boynun bir tarafına işaret parmağı ve çenenin altında baş parmak yerleştirilirse bir elle iyi bir kontrole insanın gücü yeter. Detaylı manüplasyon gerekmediği zaman bir noktadan diğerine hamsteri transfer olduğu zaman tutucu için bardak tutma kadar kolaydır. Hayvanı yakalamak için muayene masası kullanılmaz. Hamsterlerin ekserisi masa kenarını algılamaz ve düşebilir.

Gerbil

Diğer küçük kemirgenlerde işaret edilen genel metotlarla etkin olarak tutulur. Oldukça aktif hayvanlar olup yakalanmaları zordur. Fazla sayıda hayvanı hızlı bir şekilde tutmak için kuyruğa yakın vücudunun kaldırılması önerilir. Zira kuyrukları oldukça uzundur. Kuyruğunun ucuna yakın gerbillerin yakalanmasından sakınılmalı zira kuyruğun ucuna yakın deri frajildir ve düşebilir. Güvenli yakalamak için hayvanın üzeri bir elle kapatılır. Hayvanın vücudunda parmaklara pozisyon verilir; baş, işaret ve baş parmak arasında dışarı çıkartılır. Diğer bir seçenek farede tanımlandığı gibi ense ve boynu örten deri tutulabilir.

Kobayın tutulması Kobay

Kobaylar uysal hayvan olup nadiren ısırır fakat korkaktır. Alışık olmadığı şekilde tutulmaya çalışılırsa kolaylıkla ürker ve genellikle tutulduğu zaman kaçmaya teşebbüs eder. Bundan sakınmak için hayvana yaklaşım oldukça yumuşak, sesiz ve emin olmalıdır. Bir eliniz hayvanın sırtına konmalı; baş ve işaret parmağı ensesinin etrafı sarılarak tutulur. Bu esnada fazla basınç uygulanmamalıdır zira hayvan incitilebilir ve kıvranmasına neden olunabilir. Bu esnada diğer parmaklar vücudu yakalar ve avuç içi hayvanın sırtındadır.

Kobayın tutulması

Kaldırıldığı zaman diğer el, vücudun alt kısımlarını desteklemekte kullanılmalıdır. Şayet kobay debelenirse daha güvenli kavrama için arka bacaklar tutulur. Bu ikinci elle vücudun alt yarısını destekleme özellikle dişi ve ağır kobaylar için gereklidir. Özel bakım, gebe dişileri tutarak alışılmalıdır zira çok ağırlaşır ve gebeliğin son günlerinde hantallaşır. Enjeksiyon için serbest elle arka bacaklar tutulur ve uzatılır.

Tavşan
Tavşanın tutulması

Tavşanlar da kobaylar gibi uysal hayvanlardır. Korktukları zaman kaçmaya çalışır. Nadiren ısırır fakat ağrılı tırmık yaraları (özellikle arka ayaklarıyla oluşturur) ağrı verir. En iyi tutma yöntemi için kafese sessizce yaklaşılır; kapı yavaşça açılır böylece tavşan ürkmeyecektir. Sol el gevşek ense derisini tutarken diğer el arka bacakları tutmalıdır. Hayvan debelenirse hayvanın hareket etmesini engellemek için arka bacaklar ön bacaklara doğru yaklaştırılır. Tavşan ondan sonra kafesten çıkarılır. Hayvanın başı kolun altına sokularak arka bacakları ve sırtı elle takviye edilir. Kucağa getirilir ve öyle taşınır. Tavşan asla kulaklarından kaldırılmaz. Bu hayvana zarar verir ve hayvanın debelenmesine neden olur. Tavşan şiddetli bir şekilde çabalamaya başlarsa ve arka kısmıyla dairesel hareket yaparsa derhal sert bir yüzeye konmalı ve sakinleştirilmelidir

Şiddetli çabalamanın devam etmesi sıklıkla bir veya birden fazla vertebrasının kırılmasına medulla spinaliste öldürücü yaralanmaya neden olur. Tavşan yavaşça sırtı üzerinde yuvarlayarak ve yavaşça karnına vurmayla hipnoz durumuna getirilebilir. Yakalanma esnasında tavşan, kaçmak için ani, şiddetli efor sarf eder; intravenöz iğnelerin, gavaj tüplerinin yerinden oynamasına neden olur. Kendileri ve çevresindekileri tehlikeye atar. Sonuç olarak bir girişime teşebbüs etmeden önce tavşanın iyi tutulması önemlidir. Girişimler için mekanik tutucular kuvvetle tavsiye edilir.

[Yazar]

Yazılar