[SensatioN]

AİLE : STRONGYLIDAE
Türler: Strongylus vulgaris, Strongylus edentatus, Strongylus equinus, Strongylus asini
Son konak: At, eşek, zebra
Yerleşim: Caecum, colon
Morfoloji: Koyu kahverenkli, 1.5-5 cm arası uzunlukta parazitlerdir. Ağız kapsülleri büyüktür. Türlerin ayrımı
Diş sayısı ,diş şekli :
S.vulgaris 2 kulak şeklinde
S.edentatus yok
S.equinus 4 konik
S.asini 1

Biyoloji: Dışkıyla yumurtalar atılır. Yumurta içinde L1ler gelişir. İki hafta içinde, uygun şartlarda L3ler oluşur. Hayvanlar L3’leri otlarla alarak enfekte olur. L3ler ince barsakta gömlek değiştirir ve mukozadan içeri girer.
Strongylus vulgaris submucosa’da gömlek değiştirir, L4ler oluşur. Submucosa’daki küçük arterlere kan akışının tersi yönünde ilerleyerek giderler ve bir hafta içinde A.mesenterica cranialis ve kollarına yerleşirler. Burada 3-4 ay kadar durduktan sonra gömlek değiştirirler ve L5ler gelişir. Bunlar arterlerden aşağı doğru caecum’a göç ederler. Barsağın seröz yüzeyinde nodüller oluştururlar. Sonra bu nodüller barsak içinde yırtılır ve barsak içinde gelişimlerine devam ederler. Prapatent süre yaklaşık 6 aydır.

Strongylus edentatus: L3ler portal vena ile birkaç gün içinde karaciğere gelir. Burada nodüller oluşturur ve iki hafta içinde L4ler gelişir. Larvalar karaciğer ligamentlerine gelirler. Burada L5ler oluşur. Bunlar subperitoneal olarak sağ ventral colon’a ulaşırlar. Daha sonra parazitler nodülleri yırtar ve barsak lumenine geçerler. Prepatent süre 10-12 aydır.

Strongylus equinus : L3ler ince barsağın musküller bve subserosal tabakasına geçerler ve burada nodüller oluşturular. Nodüllerde L4ler oluşur. Karaciğere gider, burada 6-7 hafa kadar göç geçirir ve pankreasa giderler. Burada L5ler oluşur. Bu formlar caecum ya da colon ventrale’ye gelerek burada olgunlaşırlar. Prepatent süre 8-9 aydır.

Patogenez:
Larvalar:
1. Arter duvarında bozukluklar yapmaları sonucu trombüsler ve bnlardan kopan parçaların embolilere neden olması
2. Arter duvarında yangı sonucunda kalınlaşma
3. Arter duvarında genişleme ve incelme
Bunun sonucu arter duvarı yırtılır ve hayvan ölür. Ya da arterin beslediği barsak bölümlerine kan gidemez ve infarktüs şekillenir. Larvaların a.mesenterica cranialis ve kollarında oluşturduğu trombüs ve emboliler nedeniyle şiddetli bir sancı meydana gelir. Bu sancıya kızıl kurt sancısı adı verilir.
Erişkinler:
Barsak mukozasında nodüllerin açılmasıyla lezyonlar meydana gelir. Parazitler beslenirken büyük bir mukoza parçasını ağız kapsülleri içine çekerler ve bunu sindirirler. Bu sırada kanamalar şekillenir. Parazit başka bir mukoza parçası ile beslenirken geriye kanamalı ülserler kalır. Hayvanlarda ishal ve anemi görülür.

Epizootiyoloji: Hastalık genellikle genç hayvanların sorunudur. Epizootiyoloji ruminantların trichostrongyloidosisine benzer ama bazı farkları vardır:
* Erişkin atlar fazla sayıda parazit barındırı ve meranın kirlenmesinde önemli rol oynar. Meradaki larvalar kışı canlı geçirir ve anneleriyle otlayan yavrular annelerinin dışkıları ile bulaştırılır.
* Küçük strongillerin çoğunda inhibisyon görlür. Nodüllerde hipobiyoza giren parazitler ilkbaharda nodüllerden çıkıp, yeşilimsi ishalle karakterize bir hastalık oluştururlar. Buna kıs cyathomasisi denir.
* Preparturient rise görülmez.

Tanı: S.vulgaris larvalarının tanısında rektal yolla a.mesenterica cranialis’e palpasyon yapılarak anevrizma aranır. Küçük türlerden (Trichonema spp.) tanı için dışkıda larva aranabilir.

Sağaltım: Göç halindeki larvalara karşı doz yüksek tutulmalı ve günde 1-2 kez, 3-4 gün sağaltıma devam edilmeli. EQUIVALAN, Avermectine, Ivermectine

Kontrol:
š Yeni doğanlar 2 aylıktan itibaren 2 ayda bir geniş spektrumlu bir ilaçla sağaltılmalı
š Padoklardaki altlıklar haftada min 2 defa toplanmalı
š Atlarda düzenli olarak ayda min 1 defa dışkı bakısı yapılmalı
š Mera geniş ve bol ise rotasyonla kullanılmalı
š Kış cyathomasisine karşı ilkbaharda hayvanlar meraya çıkarılmadan önce yüksek dozla sağaltılmalı
š Sürekli olarak aynı/benzer ilaç etken maddesi kullanılmamalı

AİLE:CHABERTIIDAE
Tür: Chabertia ovina
Koyun ve keçilerde caecum ve colon’da görülürler. Fazla patojen değildirler.

Tür: Oesophagostomum
Yerleşim: Caecum ve colon
Son konak:
O.columbianum – koyun, keçi
O.radiatum – sığır
O.venulosum – koun, keçi
O.dentatum – domuz
O.quadrispinilatum
Morfoloji: 1.5-2 cm boyutlarındadırlar. Nispeten sert yapıda nematodlardır.
Biyoloji: Trichostrongyloidea’ya benzer.
Bulaşma: Hayvanlar L3leri otlarla alır. Koyun, keçi ve domuzdaki türler deriden de girebilir. Buradan dolaşım yoluyla barsağa gelirler. 1.gömlek değiştirme inca barsaklarda olur. L4leri ise karaciğerde gömlek değiştirirler ve olgunlaiırlar. Gömlek değiştirme nodüller içinde olur.Bu nodüllerin çapı 5 cm’ye ulaşabilir. Özellikle O.colombianum,O.radiatum ve O.quadrispinilatum’da rastlanan bir durumdur.
Parazitler L4 döneminde hipobiyoza girerler. Nodüller 1 yo-ıla kadar kalabilir ve zamanla enfekte olur, içleri yeşil renkli bir irinle dolar. Nodüllerin diğer zararları ise plasma emilimini engellemeleri ve peritona doğru genişleyip patlamaları halinde akut peritonitise bağlı ölüme neden olmalarıdır.
Klinik: Zafiyet, iştahsızlık, subcutan, submandibular ödem, inatçı ishal (mukuslu/kanlı, yeşil renkli ve akut) ve anemi.
Hastalık yün, et kaybına, ölümlere, barsakların değerlendirilememesine (dikiş ipliği, salam, sosis yapımı) neden olur.
Sağaltım: Avermectine grubu ilaçlar 0.2kg/mg kullanılır.

AİLE: SYNGAMIDAE
Tür: Syngamus trachea
Son konak: Tüm kanatlılar (su kuşlarında seyrek)
Yerleşim: Trachea

Biyoloji: Direkt gelişirler ancak yer solucanları, kara salyangozları, arthropodlar ve sinekler paratenik ara konaktır. Dişiler ve erkekler sürekli çiftleşme halindedir. Dışkıyla atılan yumurtada iki tane tıkaç benzeri kapak vardır. Enfektif form L3tür. Larvalar yumurta içinde gelişebilir. Bazı durumlarda ara konaklar L3leri yiyerek alırlar.
yumurta – trachea – yutak – barsak – dışkı (yumurta)

Enfeksiyonun alınış şekilleri: L3, L3(yumurta içinde), L3 (ara konak ile).
Erkekler trachea mukozasını delip doku ile beslenirler. Dişiler yüzeysel olark kan emerler.
Morfoloji: Kırmızımtıraktırlar. Dişiler erkeklerin 4-5 katı büyüklüktedir. Dişiler 2 cm uzunlukta iken, erkekler sadece 4-5 cm uzunluktadır.
Klinik: Solunum güçlüğü. Baş ileriye doğru uzzatılmış, sallanır. Öksürük vardır. Parazit sayısı fazla ve hayvan da küçükse ölüm ihtimali artar.
Sağaltım: Thiabendazole (0.3-1.5g/kg tek doz), Mebendazol (yeme katılır %0.05,7 gün boyunca)

[Yazar]

Yazılar