[ziuw]

TOPOĞRAFİK ANATOMİ
Anatomi, insanda ya da hayvanlarda ergin ve hastalıksız bireyin vücudunun yapısını, organlarını ve bu organların birbiriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.
İncelediği canlı türüne göre:
1- Antropotomia – İnsan anatomisi
2- Phytotomia – Bitki anatomisi
3- Zootomia – Hayvan Anatomisi
olmak üzere 3e ayrılır.
ZOOTOMİA
Kendi arasında 4 e ayrılır:
1) Anatomia comporativa veterinaria sistematica
2) Anatomia comporativa veterinaria chirurgica
3) Anatomia comporativa artistica et esthethica
4) Anatomia comporativa topographica

Bütün vücudun ya da herhangi bir bölgesinin sistematik anatomideki hangi alana girdiğine bakılmaksızın, kat kat ya da sırasıyla yapısını inceleyen anatomi prensibidir. Bu işlemi vücut regio’lara ayırarak yapmak çok daha kolaydır.
VÜCUT REGİOLARI

 1) caput – cephal – baş
 2) Collum – cervix – boyun
 3) Truncus – gövde
 4) Exremititas – membri – bacaklar
 5) Cauda – kuyruk
1) CAPUT
 Daha çok baş kemiklerinden oluşan bir yapıdır. Hacmi geniş ancak diploe kemikler ve sinuslar ile ağırlığı azaltılan bir yapıdır. Diploe kemikler üsten ve alttan iki substantia compacta ile ortada sıkıştırılan substantia compacta’dan oluşan kemik özelliğidir.
 Şekli hayvanın türüne hatta ırkına göre değişebilir. Equus kafa yapısıyla canis kafa yapısı farklı olduğu gibi kangal köpeğiyle kurt köpeğinin kafa şekli de faklıdır.
CRANİUM’DA BULUNAN ÖNEMLİ OLUŞUMLAR
SİNUSLAR: Dış görünüşte büyük olan başın içine yerleşip ağırlığının azalmasını sağlayan içi nasal mucosayla döşeli olan boşluklardır.
Cerebrum’u sert darbelerin direkt etkisinden koruduğu gibi, temas edilen soğuk havayı da ısıtır.

Kafatasında birçok oluşum yerleşmiştir.
Bunlar:
CEREBRUM,
LARYNKS,
LİNGUAE,
PHARYNX,
DENTES,
DİVERTİCULUM TUBAE AUDİTİVAE,
ORGANON VİSUS,
ORGANON TASTES,
CORNU
CRANİUM

 ) Neurocranium: Cranium’un cerebrum’un yerleştiği kısmıdır,
 b) Splanchniocranium : Cranium’un yüzü ve burada yerleşen fonksiyonel oluşumları barındıran kısmıdır.
REGİONES CAPİTİS:
1) Regiones cranii
2) Regiones faciei
1) Regiones cranii
a-r. occipitalis
b-r. parietalis
c-r. temporalis
d-fossa supra orbitalis
e-r. auricularis
CRANİUM’UN KISIMLARI

• 1) Basis cranii
• 2) Dorsum cranii
• 3) Caudal duvar
• 4) Lateral duvar
1) BASİS CRANİİ
 os occipitale, os pterygoideum, vomer, os sphenoidale, os temporale kemiklerinden oluşur.
 palatum durum’daki plexus venosus’daki damarlaşma sayesinde atlarda ağız içi ilaç verilmesinde kolaylıkla emilmesi sağlanır.
BASİS CRANİİ
2) DORSUM CRANİİ
DORSUM CRANİİ’DEKİ KEMİKLER
 K. ruminant , Carnivor , Equus
 os occipitale
 os interparietale
 os parietale
 os frontale

 Sus: os occipitale, os parietale,os frontale
 B. Ruminant: os frontale
3) CAUDAL DUVAR
B. ruminant: os occipitale, os parietale ve os interparietale’den oluşurken

Diğerlerinde os occipitale tarafından yapılır
4) LATERAL DUVAR:
o occipitale, os parietale, os temporale ve os frontale’den oluşur.
FACİES

 os nasale, os frontale, os lacrimale,
 os zygomaticum, os palatinum, os pterygoideus, os rostrale (sus’da) ve ossa turbinata kemiklerden oluşur
 Altında yerleşen mandibula’yla art. temporamandibularis adlı eklemle junctura fibrosa şeklinde birleşir.
REGİONES FACİEİ

A)Regio nasalis

 1) regio naris
 Nares, burun delikleri, bos’da oval, k. ruminant’ta kıvrımlı yarık,
 sus’da ovalimsi,
 equus’da yarım ay şeklindedir.

 septum nasi, burnu tam ortadan ikiye bölen daha çok kıkırdak yapısındaki oluşumdur.
 organum vomeronasale: Septum nasi’nin ucunun tabanı kısmının her iki yanında, kaz tüyü kalınlığında, kıkırdak yapısında, oral ucu ductus incisivus’a açılır ve içi sıvı doludur.
 2) regio lateralis nasi
 nasus cutaneus: burun deliklerinin yan tarafındadır. Nasogastrik sondanın uygulamasında dikkat edilmesi gereken yerlerdendir.
 diverticulum nasi, nasus cutaneusun kör yoludur. Nasogastrik sondanın buraya girmemsine azami dikkat gösterilmelidir.
 3) regio dorsalis nasi

Regio oralis
regio labialis maxillaris
regio labialis mandibularis
Rima oris, ağız açıklığıdır.
Margo inter alveolaris- diastema, mandibulada ve maxillada bulunan ve dişin yerleşmediği alandır. Ağız içi muayenesinde dilin dışarıya çekilebileceği yerdir.
Cavum oris, iki ana bölüme ayrılır.
1-vestibulum oris
a-vestibulum buccale, yanaklar ile dişler arasında kalan boşluk, b-vestibulum labiale, dudaklar ile dişler arasında kalan boşluktur.
2-cavum oris proprium
a-cavum sublinguale apicale dilin ucunun alt kısmıdır, b- cavum sublinguale laterale, dilin yan kısmının alt kısmıdır.
ductus incisivus: chona ile cavum oris’i birleştirir.
Filtrum, planum medianumun üzerinde bulunan sulcusumsu oluşumdur.
Mentum-gıdık, alt dudağın altında içi daha çok yağ dolu kabartıya denir.
Burnun ön kısmında bulunan bir bölge vardır. Buraya,
b.rum: planum nasolabiale.
K.rum ve car.planum nasale
sus’da planum rostrale ad verilir.

C) Regio mentalis
MENTUM
BARBA-CAPRA’DA BULUNUR. KEÇİDE BULUNAN SAKALA VERİLEN ADDIR.

D) Regio orbitalis
1-regio palpebra inferior
2-regio palpebra superior
 Bulbus oculi, carnivor’da yuvarlak, diğer hayvanlarda ön ve arkadan basıktır.
 N. opticus gözün ardındadır.
 Gözü hareket ettiren bir çok kas vardır.
 Organa oculi accessoria, gözün fonksiyonun sürdürmesinde gerekli olan yapılardan oluşur.
ORGANA OCULİ ACCESSORİA.

 Orbita, gözün içine girdiği çukur.
 Periorbita, orbitayı saran zar.
 tunica conjunctiva (göz kapaklarının içini saran mucosa
 Apparatus lacrimalis, gözyaşı bezi ve eklentileridir.
 Facies orbitales ve musculi bulbi.

E) Regio zygomatica

 Arcus zygomaticus bölgesi
 Carnivorda ve sus’da os frontalenin proc. zygomaticusunun yerini lig. orbitale almıştır.
F) Regio inftraorbitalis
• Özellikle a.v.n infraorbitalis’in varlığıyla önemlidir. Bunlar bölgelerinde yapılacak anestezilerinde önemlidirler.
• İç kısmından ductus nasolacrimalis, göz yaşını gl. lacrimalisden burun boşluğunun önüne döken kanal olan geçer.
G) Regio Articulationis temporomandibularis
• Adı geçen eklem bölgesidir. Burada vücutta iki adet bulunan meniscuslardan biri bulunur.
H)Regio buccalis
 İki alt birimi vardır.
regio maxillaris,
Sinus maxillaris’in bulunduğu bölgedir.
regio mandibularis
incisura vasorum facialium buradadır.
 Ayrıca regio intermandibularisde bulunan ln. mandibularis’in klinik önemi fazladır.

I) Regio masseterica
Burada seyreden ve bölgesindeki oluşumları kayıran n. facialis’in felci olayına özellikle kışın yağmurlu, soğuk ve rüzgarlı havalarda rastlamak mümkündür.
J-Regio subhyoidea
• Dil kaslarını ve ln. Mandibularis’in bir kısmını barındırır.

COLLUM
REGİONES COLLİ
 A- Regio colli dorsalis (regio nuchalis)
 B- Margo colli dorsalis
 C- Regio colli lateralis
 D- Regio parotidea
 E- Regio pharyngea
 F- Regio brachiocephalica
 G- Sulcus jugularis
 H- Regio sternocephalica
 I- Regio prescapularis
 J- Regio colli ventralis
 K- Regio laryngea
 L- Regio trachealis
A- REGİO COLLİ DORSALİS , MARGO COLLİ DORSALİS

• Juba (yele)’nın bulunduğu bölgedir.
• Bu bölgeden lig.nuchae başlangıç yapar. Ligament sus ve carnivorlarda boyunları kısa olan hayvanlarda zayıf, equidae ve ruminant gibi boyunları uzun hayvanlarda güçlü bir yapı gösterir.
• Lig nuchae ikiye ayrılır:
A) FUNİCULUS NUCHAE
Equidae, Ruminant:
Origo: protuberantio occipitalis. externa (Rum.eq.)
İnsertio: cidago veya regio interscapularis (rum.eq.)
Carnivorda:
Origo : axis (proc. spinosus)
insertio : ilk birkaç vertebra thoracica
LAMİNA NUCHAE
Sus ve carnivor’da yoktur.
 2.-3. vertebra cervicalis’den 3.-4. vertebra thoracalis’e kadar proc.spinosus’lar arasında gerili olarak bulunur.
 Bu bölgedeki 2 eklemden: art. atlantooccipitalis’den ve art. atlantoaxialis’den cavum subarachnoidale’ye giderek liqiuor cerebrospinalis (Bos:Boyun-omurilik-sıvısı) alınabilir. Burası equus ve bos’ta protuberentia occipitalis externa’dan 6-7 cm geride ve 8-8.5 cm derindedir.
TOPOGRAFİSİ:
• 1) cutis
• 2) subcutis
• 3) m. cleidooccipitalis (rum) cleidotransversus (at)
• 4) funiculus nuchae
• 5) membrana atlantooccipitalis
• 6) cavum suborachnoidale
REGİO COLLİ LATERALİS
Boynun 2 yan bölümüdür.
 Lamina nuchae’nin bos’ta 3-4. vertebra cervicalisler arasında delik bıraktığı kısmı da buradadır. Ayrıca özellikle büyük cüsseli hayvanlarda intra musculer enjeksiyonun yapıldığı yer bu bölgenin içinde kalır.
C) REGİO PAROTİDEA
Ln. retrophoryngei’nin ve ln. parotidea’nın bulunduğu, atlarda saccus aerophorius (diverticulum tubae auditivae)’ un operasyonu hyovertebratomi (eorosaccotomi)nin yapıldığı yerdir.
Topografisi en karışık bölgelerdendir. Damarı ve sinir’i gayet bol, operasyon anında bölgenin yapısı iyi bilinmezse kolay hata yapılabilecek alanlardan biridir.
Diverticulum tuba auditivae dorsal’den atlas ve os. occipitale (art. atlantooccipitalis) ile m.rectus capitis ventralis, ventral’den pharynx ve osephagus’un ilk bölümü, craniodorsal’den os prespheneoidale ve geriden atlasın alt kısmı tarafından sınırları çizilen iki adet ( sağlı – sollu) kesedir. Medial duvarları planum medianum’un üzerinde birbirine değen bu iki kesenin içine os hyoideus’un stylohoid’i girer. 450 c.c.’ye kadar hava ve 300 c.c. kadar sıvı alabilecek kapasiteye sahip olan bu keseleri stylohoid biri büyük ve medial’de, diğeri küçük ve lateral’de iki bölmeye ayrılır.
SACCUS AEROPHORİCUS’UN OPERASYONU
 Viborg üçgeninden girerek
 viborg üçgeninin kenarlarını:
 cranial’den ramus mandibula’nın caudal kenarı
 caudal’den m.sternomandibularis’in tendosu
 ventral’den v. maxillaris externa yaparlar.
 V. Jugularis tampon yapılıp baş gerildiğinde bu üçgeni görmek mümkündür.
VİBORG ÜÇGENİ’NİN TOPOĞRAFİSİ
 1- cutis
 2- subcutis
 3- deri kası
 4- gl.parotis
 5- gl. mandibularis
 6- diverticulum tubae auditiva’nın ventral kenarı (gl.parotis ventral’den yukarı doğru çekildiğinde)
B- SCHABERT YÖNTEMİYLE
Bu yöntem hava kesesine dorsalden girmeyi gerektirir.
 Seçim yeri:
 Atlas’ın ala atlantis’inin 1 cm uzağına ona paralel hemen burada bulunan n.auricularis magnus’u kesmemeye dikkat ederek bir ensizyon açılır. Derinin
 altında bulunan gl.parotis’in caudal bölümü craniale doğru çekilir.Buradan görülen m.jugulomandibularis üzerinde kas ipliklerine paralel olarak kesi yapılır. Bu kasın boyun tarafında bulunan m. digastricus’da ensize edildikten sonra sıra hava kesesine gelir. Kese de delinerek gerekli işlemler yapılır.
TOPOGRAFİSİ:
 1- cutis
 2- subcutis
 3- m.jugulomandibularis
 4- m. digasticus
 5- diverticulum tuba auditivae’nin dorsal’i
D- REGİO PHARYNGEA
Pharynx’in ve palatum molle’nin bulunduğu bölgedir. Burada bulunan ln. retropharyngei medii tuberculos’un , actinomikoz’un ve lökoz hastalıklarının tanınmasına yardımcı olur. Söz konusu lenf yumrusu bu hastalıklarda büyür. Bu lenf yumrusu atta birkaç tanedir ve kümeleşmiş olarak bulunurlar.
 Nasogastrik sondanın geçiş yolunda bulunması açısından da önemli bir bölgedir.
E- REGİO BRACHİOCEPHALİCA
m.brachiocephalicus’u bulundurur.
• Bu kasın
• Equdelerde: m. cleidotransversus
• m. cleidomastoideus
• m. cleidobrachialis portionları
Ruminant ve Susda: m.cleidooccipitalis
m.cleidemastoideus
m.cleidobrachialis portionları
Carnivorlarda : m.cleidocervicalis
m.cleidomastoideus
m.cleidobrachialis portionları vardır.
BÖLGENİN ÖNEMİ
• sulcus jugularis’in burada bulunmasıdır. Sulcus jugularis birçok hayvanda intravenöz uygulamanın yapıldığı damar olan v.jugularis’i, halk dilinde şah damarı olarak bilinen a. carotis communis’i ve truncus vagosympathicus’u içerir.
SULCUS JUGULARİS’İN HAYVAN TÜRLERİNE GÖRE SINIRLARI
 Equus, bos ve capra’da:
 dorsal’den, m.cleidomastoides,
 Ventralden, m.sternomandibularis sulcus’u sınırlandırır.
 v.jugularis ile a.carotis communis’in arasına
 equus’da: m. omohyoideus ( Boynun proximal 1 / 3’ünde) girerken,
 bos ve caprada : m.sternomastoideus girer.
Sulcus canis’de:
dorsal’den: m. sternooccipitalis
ventral’den: m. sternothyroideus tarafından şekillendirilir.
arter ile vena arasında ise m.sternomastoideus girer.
Ovis’de:
dorsal’den m.cleidomastoideus
ventralden m. sternothyroideus
m.sternomastoideus bu hayvanlarda arterle venanın arasına girer.
Bölgenin bos ve capra’daki topografisi şöyledir:
 ) cutis
 2) subcutis
 3) m. cutaneus colli
 4) v.jugularis
 5) m. sternomastoideus
 6) a. carotis communis, truncus vagosympathicus, n. laryngeus caudalis, v. jugularis interna
ESOPHAGOTOMİ
Özellikler Bos’un yumrulu besinleri aceleyle yutmak istenmesinden küspeyle beslenen atlarda ve kemikleri parçalamadan yutmaya çabalayan kedi ve köpeklerde osephagus tıkanmaları şekillendiğinde yapılan operasyondur.
Osephagus boynun ilk 1/3’ünde 3. boyun omuruna kadar m.longus colli ve trachea’nın dorsalinde bulunurken buradan itibaren yavaş yavaş trachea’nın soluna doğru geçer ve orta 1/3 ile distal 1/3 arasında (5.vertebra cervicalis düzeyinde) tamamen soluna yerleşir.
Apertura thoracica cranialis’de tekrar trachea’nın dorsal’ine geçerek göğüs boşluğuna girer.
Osephagotomi operasyonu osephagus’un dış tarafta bulunduğu boynun distal 1/3’ünden yapılır.
TOPOGRAFİSİ:
 ) sutis
 2) subcutis
 3) v. jugularis
 4) a.carotis communis ve yanındakiler (Bkz.sulcus jugularis’in topografisi )
 5) osephagus
 6) trachea
REGİO STERNOCEPHALİCA
• Sternum ile cranium’u birbirlerine bağlıyan kasları içerir.
• Bunlar:
• Equus’da: m.sternomandibularis
• ,
• Ruminantta: m. sternomandibularis (oviste bulunmaz)
• m. sternomastoideus
• Cornivorda: m. sternooccipitalis
• m. sternomastoideus kaslarıdırlar.
I- Regio prescapularis
Ln.cervicalis sf’in bulunduğu regio’dur

J- Regio colli ventralis
Palearın (gerdan) bölgesidir.

REGIONES DORSI
REGIO VERTEBRALIS THORACICA
 Vertebra thoracalis’lerin bulunduğu bölgedir. Konkurhipik atlarında proc. spinosus’ların uzun olması başarıyı olumsuz etkilediğinden istenmeyen bir özelliktir.
REGIO INTERSCAPULARIS
• Bilateral olarak 2 scapula arasında kalan bölgedir.
• Cidago diye de anılır (Ayrıca uygulama konusu yapılacaktır).
• Brucella enfeksiyonlarında ve onchocerca cervicalis’in invazyonunda, buraya yerleşmiş olan bursa cucularis (bursa subligamentosa supraspinalis) enfekte olur ve büyür.
TOPOĞRAFİSİ
• Dorsal’den
• Cutis
• Fascia trunci sf.(lig. dorsoscapulare, kesedeki yangının bölgeden dışarı çıkmamasını sağlayan önemli bir etkendir.)
• Funiculus nuchae’nin pars cucularis’i
• Bursa subligamentosa supraspinalis,
• Proc. spinalis’ler.
Yanlardan:
Fascia trunci sf.
M. trapezeus’un pars thoracica’sı,
Fascia trunci thoracica,
M. rhomboideus,
M. longissumus dorsi, m.spinalis ve m.multifidus
Vertebra thoracica’lar ve os costale’nin üst kısmı.
REGIO LUMBALIS
 Vertebra lumbalis’lerin bulunduğu bölgedir.
 Bu omurlar arasında bulunan disklerin normal konumlarını kaybetmeleri sonucunda disk fıtıkları şekillenebilir.
 Besi hayvanlarında, vücut kondisyonunun belirlenmesinde yararlanılan alanlardır.
 Buradan paravertebral anesteziler de yapılır.
TOPOĞRAFİSİ
 Cutis,
 Fascia thoracolumbalis,
 M. longissumus dorsi, m. spinalis ve m.multifidus
 Vertebra lumbalis
 M. quadratus lumborum,m. psoas major ve minor.
 Fascia iliaca ve peritoneum.

[Yazar]

Yazılar