[SensatioN]

Dictyocaulus cinsinde bulunan türlere akciğer kıl kurtları, diğerlerine ise mide-barsak kıl kurtları adı verilir. Gelişmeleri direkttir. Enfektif larvalar L3lerdir. Akciğere yerleşen türler dışındakşiler göç yapmazlar.

Trichostrongylosis (Mide-barsak kil kurdu hastaligi):
Yayılış: Koyun, keçi, sığırlarda %80-100 oranında görülür. Et, süt, aypağıda %35-40 verim kaybı vardır.
Morfoloji: Kıla benzer. 0.5-3 cm uzunluktadırlar.
Yerleşim: Abomasum ve ince barsak
Soylar:
Ostertagia
Trichostrongylus
Haemonchus
Cooperia
Marshallagia
Nematodirus
Camelostrongylus

Haemonchus Ostertagia
Cervical papil Büyük ve önde Küçük ve arkada
Vulva kapağı Dil biçimli Çan biçimli
Dorsal kaburga Asimetrik Simetrik
B.copulatrix’te ek membran Yok Var
Spikülümler Kısa kalın Yok

Yumurtalar: Oval, eliptik, çift çeperli. İçinde çok sayıda blastomer bulunur. Genel olarak “Trichostrongylus / mide-barsak kıl kurdu yumurtası” olarak tanımlanır.

Nematodirus yumurtası, Trichostrongylus yumurtasının yaklaşık 2 katı büyüklüğündedir. Uçları hafif sivri, çift çeperlidir. Her iki kutupta iki çeper arasında bir açıklık ve içte sayıca az, hacimce büyük blastomerler bulunur.

Marshallagia yumurtası Nematodirus’a benzer ama daha ovaldir. Yumurta kabuğundaki açılık yan kenarlardadır. Blastomerlerin hacimleri küçük ve sayıca fazladır.
Nematodirus spp.

Biyoloji: Yumurtadan uygun ısı, nem ve O2 bulunması halinde larvalar gelişir. L3 ler ağız yoluyla alınır ve abomasum ya da barsakta histotrop dönem geçirir. Prapatent süre 2-4 haftadır. Yağış şarttır. İdeal nem %85-90, ideal ısı ise 22°-24°C’dir.
M.marsahallia’da enfektif dönem L2 dir. L1 yumurta içinde gelişir, dışarı çıkmaz. L2 yumurta içinde gelişir ama dışarı çıkar.
Nematodirus’larda yumurta içinde L1, L2 ve L3 gelişir. L3 dışarı çıkar.
Bütün türler hipobiyoza girer.
Prapatent süre koyunlarda 2-3 hafta, sığırlarda 2-4 haftadır.
Gömlek değiştirme yerleri:
Abomasum: T.axei , Ostertagia , Marshallagia , Haemonchus

İnce bağırsak: Trichostrongylus, Cooperia , Nematodirus

Hipobiyoza giriş sebepleri:
* Çevre şartları (soğuk, don, kuraklık)
* Konağın bağışıklığı (Nematodirus L3 ‘e kadar yumurta içinde olduğundan çevre şartlarından etkilenmez bu yüzden konak bağışıklığı bu soy için birinci derecede önemlidir.)

Ostertagiose:
Son konak: sığır, koyun. Sığırlarda daha önemlidir.

Gömlek değiştirme abomasum bez epitelinde olur. mukus hücrelerinde hiperplazi, enzim ve HCl salğılayan hücrelerde metaplazi götrülür. Bez hücreleri şişmeye başlar. Çapları yaklaşık 1 cm olan primer nodüller haline gelirler. Büyüyen hücreler ayrılmaya başlar. Kanın plasması abomasum içine geçer, HCl ve pepsinojen kana karışır. Abomasum mukozası difterik bir hal alır. Bunun nedini nodüllerin birleşip 10-15 cm çaplı plakları meydana getirmesidir.HCl seviyesinin düşmesi ile pH yükselmeye başlar. Asidite düşünce bakteriler çoğalır. Hayvanda akut diyare başlar. HCl olmadığından pepsinojen aktivitesi de yoktur ve pepsin oluşumu da yoktur. Alınan gıda bu yüzden sindirilemez ve bu yüzden yeşil renkli olarak dışarı atılır. Akut yeşil renkli diyare ostertagiosu düşündüren önemli bulgulardandır. Hayvanda aynı zamanda, iştahsızlı ve bol miktarda su içme isteği vardır. Hipoalbuminemi ve ödem görülür. Kan proteini abomasum’dan atıldığından, protein kaybı kaslardan akrşılanmaya çalışılır ve bu hayvanda zayıflamaya yol açar. Hayvansal verim düşer, et,süt miktarı azalır, yapağı kalitesi bozulur. Parazitler 2 ay sonunda dışarı atılır.

Epizootiyoloji: Genellikle kış aylarında soğuk olan bölgelerde görülür. Larvalar 5°-6°C’de bile gelişebilir. Yağış L3lerin dışkıyı terk etmesi için şarttır. Hastalık ilkbahar başında subklinik olarak seyreder. Belirti görülmediğinden enfeste hayvanlardan meraya bol miktarda yumurta atılır. Böylece meraya ilk kez çıkan hayvanlar enfeste olur. buna, tip 1 ostertagiose_yaz ostertagiosu denir. Hayvanlarda hififi bir diyare ile seyreder. Sonbahar başlangıcında ısı düşmesine bağlı olarak meradaki larvalar hayvanlarca alındığında hipobiyoza girerler. Bu larvalar aylarca (ilkbahar başına kadar) hipobiyozda kalırlar. İlkbahar başında doğum ve stres faktörlerine bağlı olarak abomasum bez hücrelerinden larvalar çıkarlar ve gelişmeye başlarlar. Buna da tip 2 ostertagiose_kis ostertagiosu denir. Asıl şiddetli belirtiler bu tipte gözlenir. Bunlar da iştahsızlık, akut yeşil diyarei 1 haftada şekillenen zayıflama, verim verim kaybıdır. En az 1 yaşlı hayvanlarda şekillenmeye başlar. Tip 1 ise genellikle 1 yaş altındaki hayvanlarda görülür.

Kontrol: Preparaziter ve paraziter dönemde merada parazit sayısının en az düzeyde olması istenir. Larva varlığı ise hayvanların kontaminasyonuna bağlıdır. Bunun için hayvanlarda ilaç kullanımı ve bilinçli mera kullanımı şarttır. İlaçlar inhibe larvalara ve ergin parazitlere karşı kullanılır. Bu uygulama larva sayısının merada en alt düzeyde olduğu bir dönemde yapılmalıdır. Bu dönem ise ilkbahar başlangıcıdır. 1.sağaltım meraya çıkışı takip eden 2.5-3 hafta arasında olmalıdır. Genç hayvanlar, doğumu tamamlamış ve doğum yapacak tüm hayvanlar ilaçlanır. Böylece periparturient rise da önlenmiş olur. 2.sağlatım ise yaz ortasında yapılır. Kış sonunda meraya çıkmadan önce inhibe larvalara karşı yapılan sağaltım ise en önemlisidir. Bu sağaltım, tip 2 ostertagiosa karşı en etkili çözümdür.

Yanlış ilaç seçimi ile konkomitant bağışıklık ortadan kalkar. Ayrıca hayvanlar tamamen steril hale getirilirse meralar da steril hale gelir ve genç hayvanlarda bağışıklık şekillenmez. Bu yüzden ekonomik zarara yol açmaycak şekilde bir miktar parazit bırakılır. Sürekli aynı etken maddenin kullanılması da parazitlerde direnç gelişimine yol açabilir.

Koyunlarda ilaç kullanımı, gebeliğin 4. ayı ve doğumdan 1 ay sonradır.

Sağaltım: Tip 1 ostertagiosisde gelişmekte olan larvalara ve erişkin parazitlere karşı Avermectine ve Benzimidazole grubu ilaçlar kullanılır. Tip 2 ostertagiosiste ilaçların inhibe larvalara karşı da etkimesi istenir. Bu yüzden dozaj artırılır.

Soy: Haemonchus

Anemiye neden olmalarıyla bilinirler. Abomasum’daki L4 ler az, L5 ler ise bol miktarda kan emerler.yoğun miktarda larva alımı sonucu ilk 1 hafta içinde anemiden dolayı ölüm şekillenebilir. Kronik enfestasyonlarda ise kilo kaybı, iştahsızlık, ödem ve süt veriminde azalmaya rastlanır.

Soy: Marshallagia

Nodül meydana getirir. M.digitatus abomasum’da nodüller meydana getirir.

Trichostrongylus, Cooperia ve Nematodirus cinsinin enfestasyonlarında hafif diyare ve kilo kaybı görülür. Trichostrongylus axei diğerlerinden ayrı olarak ruminantlarda abomasum’da ve atlarda da midede görülür. T.tenius kanatlıların ince barsaklarında görülür.

Tanı: Dışkının flotasyon ile bakısı yapılarak yumurtalar aranır. Tür ayrımı larva kültürü tekniği ile yapılır.

[Yazar]

Yazılar