[Hakan ARI]

Tümör (kanser) aşıları kanseri tedavi etmek veya kanser gelişimini engellemek amacıyla geliştirilmiştir. Tümör aşıları vücudun bağışıklık sistemini tümöre karşı duyarlı hale getirmekte ve bağışıklık sisteminin vücudun diğer hücrelerine zarar vermeksizin kanser hücrelerini öldürmesini kolaylaştırmaktadır. Tümör aşıları koruyucu aşılar ve tedavi edici aşılar olarak iki gruba ayrılır. Tümör aşıları çeşitli kanserlerin tedavisinde yoğun olarak kullanılmakta ve araştırılmaktadır.

Normal bir organizmada kanser hücresine dönüşme eğilimde olan veya kanser hücresi özelliğini kazanan hücreler vücudun bağışıklık sistemi tarafından yok edilirler.
Bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda kanser görülme sıklığı artar. Herşeye rağmen, bağışıklık sistemi genellikle kendi bulunduğu organizmaya ait hücrelerdedn kaynaklandığı için tümörleri zararlı ve yabancı olarak görmeyebilir. Bunun yanı sıra tümör hücreleri bağışıklık sisteminden kurtulabilmek için çeşitli yöntemler geliştirirler. Bu nedenlerle bağışıklık sitemi gelişen tümöre karşı kuvvetli bir yanıt vermemektedir.

Vücuda yabancı bir mikroorganizma girdiğinde vücudun bağışıklık sistemi bu mikroorganizmayı yüzeyindeki değişik yapılardan dolayı tanır. Yüzeylerinde değişik yapılar bulunduran kanser hücreri de aynı mekanizma ile ortadan kaldırılır. Erken dönemde bağışıklık sistemi tarafından tanınıp yok edilemezlerse kanser hücreleri üremeye devam ederler ve sonuçta tümöral bir

Dendritik Hücre
yapıya dönüşürler. Tümör aşıları kanser hücrelerinin yüzeylerindeki yapıların bağışıklık sistemine tanıtılması ve bağışıklık siteminin uyarılması esasına dayanır. Bilim adamları, kansere özgü yüzey yapılarını tanıtan bir aşı vücuda verildiğinde diğer vücut hücrelerine zarar vermeksizin bağışıklık siteminin kanser hücrelerine karşı bir saldırıda bulunacağını düşünmektedir.

Kanser hücrelerinin yüzeylerindeki yapılar bağışıklık sitemine birkaç yolla tanıtılır.

1. Bu yapılar bağışıklık siteminin yanıt vermesine neden olabilecek bir başka proteine eklenebilir.

2. Hastanın kendisinden veya başka hastalardan elde edilen hücrelerden “tam hücre aşıları” hazırlanıp hastaya verilir

3. Hastadan alınan kandaki kök hücreler hücreleri laboratuarda “dendritik hücre” denilen özelleşmiş hücrelere dönüştürülür. Bu hücreler kanser hücrelerinin yüzey yapılarına karşı duyarlı hale getirilip tekrar hastaya verilir.

5. Bazı kanser hücrelerinin kendisi tarafından üretilen proteinler (B hücreli lenfomalarda idiotip antikorlar) yüzey yapıları gibi bağışıklık sitemini uyarmak için kullanılabilir.

Koruyucu tümör aşıları

Koruyucu tümör aşıları kanser riskini azaltmak amacıyla geliştirilmişlerdir. Günümüzde bazı kanser türlerine virusların yol açtığı bilinmektedir. Koruyucu aşıların hedefi kansere neden olabilen virusları oratadan kaldırmaktır. Bu yönleriyle etkileri bilinen aşılardan farklı değildir. Benzer şekilde, virusların kılıflarındaki proteinlere karşı bağışıklık sistemi uyarılmaktadır. Bu şekilde, bağışıklık sitemi kansere neden olabilen viruslara karşı kuvvetli yanıt vebilmektedir ve hedef alınan virusun neden olduğu kansere karşı koruma oluşturulmaktadır.Amierikada kullanım izni verilmiş yegâne aşı Hepatit-B aşısıdır.

Tedavi edici tümör aşıları

Tedavi edici aşılar kanserin tekrarlamasını ve/veya ilerlemesini durdurabilir. Tedavi edici aşılar vücudun doğal koruma mekanizmalarını mecut kansere karşı aktif hale geitirler. Bu şekilde varolan kanserin ilerlemesi veya daha önce yapılan herhangi bir tedavi sonrasında tekrar etmesi önlenebilir. Bu aşılar bir tümör çeşidine veya hastaya özel olabilir. Örneğin, prostat kanserine karşı hazırlanan bir aşı sadece prostatta bulunan bir kansere ve bu kanserin vücudun diğer tarafına dağılan hücrlelerine karşı etkilidir. Böyle bir aşı başka bir dokudan kaynaklanan kansere karşı etkisizdir. Günümüzde kansere karşı universal bir aşı üretilememiştir. Hastaya özel aşılar hastanın tümöründen elde edilmiş hücrelere karşı hazırlanır ve bu hücreleri öldürmeye yönelik etki gösterir. Kuramsal olarak hastanın kendi hücreleri bu tedaviden zarar görmezler.

Klinik Kullanım

Klinik kullanımdaki koruyucu ve tedavi edici kanser aşıları ile ilgili çalışmalara ait sonuçlar Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü’nün web sayfasından veya (http://cancer.gov/clinicaltrials/) Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün web sayfasından (http://clinicaltrials.gov) elde edilebilmektedir. Bu konudaki sorularınızı http://www.kokhucre.com iletişim kutusundan sorabilir ve bu tedavilerle ilgili ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.

[Yazar]

Yazılar