[Murat KUTAY]

YEMLER , YEM HİJYENİ VE TEKNOLOJİSİ

456 SAYFA 2011 BASIM. 4. BASKI

Yazar: Prof. Dr.A. Ergün (9 Yazarlı)
Boyutlar: 23,5 x 16.1 cmKitap kapak:Renkli karton
Kitap içi: 1. hamur

içindekiler :
Aşağıdaki içindekiler bölümü 2. baskısına aittir. 2. baskı 487 sayfaydı. 3. baskısını 400 sayfa olarak basıldı ( sayfa sayısında azalma oldu, aşağıdaki içindekiler bölümü kitap hakkında genel bilgi edinebilmeniz için yardımcı olacaktır)

özet
1. Yemlerin tanımı sınıflandırılması ve değerliliğini etkileyen faktörler
2. Kaba yemler
3. Konsantre yemler
4.yem hijyeni
5. Yem katkı maddeleri
6. Yemlerde antinutrisyonel faktörler
7. Yem teknolojisi
8. Yem analizleri
9. Hayvan besleme alanında biyoteknolojinin uygulanışı

AYRINTILAR

1. Yemlerin tanımı sınıflandırılması ve değerliliğini etkileyen faktörler 3
Yemlerin değerliliğini etkileyen faktörler…………………… 5
Yemlerin hazırlanış şekli…………………………………….. 5
Yemler arasındaki ortak etkileşim…………………………………… 7
Beslenme alışkanlığı…………………………………………….. …. 7
Tüketilen yem miktarı…………………………………….. 8
Yemin bileşimi………………………………………………………. 8
Yemlerdeki antinutrisyonel faktörler……………………….. … 8
Yemlerin saklanması ve depolanması………………………………. 9
Yemlerin üretildiği arazinin niteliği………………………………… 9
Yem maddelerinin hasat zamanı……………………………… … 10
Yemlerdeki bulaşıklık durumu……………………….. 10
Kimyasal muameleler……………………………………………. .. . 11
2. Kaba yemler……………………………………………………. . 12
2.1.Yeşil yemler………………………………………………….. .. 12
Çayır ve meralar……………………………………………… ….. 12
Çayır ve mera otlarının kimyasal bileşim!……………………… 13
Çayır ve meraların kalitesini etkileyen faktörler…………………………. 17
Çayır ve meraların hayvan beslemedeki yeri ve önemi .. 22
Çayır ve meralarda bulunan bazi zehirli bitkiler………. 27
1 .hayvanların üremesini olumsuz yönde etkileyen tetratogeniktoksik bitkiler….. 28
2. Siyanik asit oluşturan bitkiler…………………………………. . . 31
3. Hemolitik etkili bitkiler………………………………………………. . . 33
4. Çiftlik hayvanlari işığa karşı duyarlı kılan fotodinamik bitkiler……….. . 34
5. Karsinogenik etkiye sahip olan bitkiler…………………… . . 36
6. Tıyamin tahribine neden olan zehirli bitkiler………… . . . 37
7. Östrojen etkili bitkiler………………………………………………. . . 37
Taşyoncası (melilotus mill.) Zehirlenmesi………………….. . . 38
İngiliz çimi (loliumperennel.) Zehirlenmesi……………….. . . . 39
8. Nitrat ve nitrit biriktiren bitkiler……………………………… 39
9. Diğer bitkisel zehirler………………………………………………….. 41
Meşe zehirlenmesi (quercus spp.)………….,……………………… . 41
Acı çiğdem (colchicumautumnalel)………………………………. 41
Buruşuk kuzukulağı -labada (rumexcrispusl……………… 41
Hezaren otu türleri (delphinium spp.)…………………………… 42
Yatık düğün çiçeği (ranunculus repens l )…………………… 42
Adi acımarul (cichûrium intybus l)………………………………… . 42
Porsuk ağacı (taxusbaccata)…………………………………………..42
Tüylü merkep ketesi (achilla lanulosa l., western yarrow)…………………. . 42
Sütleğen türleri (euphorbıa spp., e .alebesia, lathyris.tinctoria)………………….. 43
Bitkisel zehirlenmelerde bazı öneriler………………………… 43
Iı. Kültür yeşil yem bitkileri……………………………………………. . 43
1.baklagil yeşil yemler…………………………………………………….. . 43
Yonca (medicagosatival),………………………………………………. 44
Üçgül(cloyers,trlfouumspp.)…………………………………………45
Çayır üçgülü (trifolium pratense l.)……………………………… 46
Aküçgül(trifolium repens l)…………………………………………… 47
Korunga (onobrychis sativa l, sainfoin)……………………… 47
Fiğ (vicial.)………………………………………………. . …… 48
Adi fiğ (vicia sativa l.)…………………………………………………………. 48
Tüylü fiğ (viciavillosaroth.)…………………………………………… 49
Koca fiğ (vicia narbonensis l)………………………………………….. 49
Macar fiği (vicia pannonicacrantz.)………………………………..49
Burçak (vicia ervila l.vvilld.)…………………………………………….. 49
Bakla (vicia fabal.)…………………………………………………………….. 50
Acıbakla, lüpın (lupinus l)………………………………………………… 50
Yemlik bezelye (pisum arvense l)…………………………………….50
Mürdümük (lathyrus sativus l)……………………………………….. 50
Gazalboynuzu (lotus l)……………………………………………………. . 50
2.buğdaygil yeşil yemler…………………………………………………… 51
Tahıl hasılları…………………………………………………………………….. . 51
Mısır hasılı (zea mays l.)…………………………………………………….. . 51
Yulaf hasılı (avena sativa l.)……………………………………………. . 52
Darl (panicuml)……………………………………………………………………52
Sudanotu (sorghum sudanse (piper) stapf)………………… . . 52
Ayrık (agropyron spp.)…………………………………………………… . . 53
Otlak ayrığı (agropyron cristatum (l.) Gaertn.)……….. . . 53
Mavi ayrık (agropyron intermedium (host) beaüv.)…… . . . 53
Yüksekotlakayrığı (agropyron elengatum (host) beauv.)……………. . . 53
Diğer yeşil yem bitkileri……………………………………………….. . 54
Ayçiçeği yeşili (helianthus annuus l)……………………………. . 54
Şeker pancarı yaprakları (beta vulgaris l, var.; altissumadöll.)…….. . 55
Hayvan pancarı yaprakları (beta vulgaris l, var., crassa.)….. 55
Havuç yaprakları (daucus carota l spp. Sativa dc).. 55
Lahana yaprakları (brassicaoleraceal.)……………………… 55
Kuru otlar…………………………………………………………………….. 57
Kurutma yöntemi…………………………………………………………………58
Tabî kurutma…………………………………………………………………………58
Yerde kurutma…………………………………………………………………… . 58
Sehpada kurutma……………………………………………………………….. 58
Yapay kurutma……………………………………………………………………. 60
Ambarda kurutma………………………………………………………………. 60
Sıcakta kurutma…………………………………………………………………. 61
Kuru ot üretimi sırasında gelişen olaylar…………………… 62
Kuru ot üretimi sırasında oluşan besin maddeleri kayıpları…………………….. 63
Besin maddeleri kayıplarının azaltılması……………………… 66
Depolama sırasında meydana gelen kayıplar……………….. 66
Kuru ot çeşitlerinde kalitenin belirlenmesi……………….. 68
Otlarda kalitenin önemi……………………………………………………. 70
Kuru ot saklama şekilleri………………………………………………… 71
2.3 silaj yemleri………………………………………………………………….. 72
Silaj yapılmasının nedenleri……………………………………………..72
Siloların sınıflandırılması……………………………………………….. 75
Silajın avantajları……………………………………………………………… 77
Silajın otlatmaya göre avantajları……………………………….. 78
Süt asidi bakterilerinin oluşması için optimum koşullar……………. 78
Silo yemi yapımı için uygun yem bitkileri…………………………. 81
İyi bir silajda olması gereken kriterler………………………… 82
Mısır hasılı silajı………………………………………………………………… . . 83
Buğday hasılı silajı…………………………………………………………… . . 88
Arpa hasılı silajı………………………………………………………………… . . 90
Yulaf hasılı silajı………………………………………………………………. . . 90
Sorgum silajı…………………………………………………………………….. . . 90
Yonca silajı……………………………………………………………………….. . . 91
Silo yerlerinin belirlenmesinde dikkat edilecek noktalar……………… 92
Silaj mikrobiyolojisi………………………………………………………….. 92
Zararlı mikroorganizmalar…………………………………………….. . 94
Silolama sırasında biyokimyasal değişiklikler…………… . 96
Silolama sırasında meydana gelen kayıplar……………….. . . 98
Silajların sınıflandırılması………………………………………………. 99
Silajda katkı maddeleri………………………………………………….. . . 100
Silaj tüketimi……………………………………………………………………. . . 103
Silo gazları………………………………………………………………………. . . 106
Silo yeminde nitratlar…………………………….’…………………….. . . 107
Silo yeminde mantar oluşumu……………………………………….. . 107
2.4. Kok ve yumru yemler………………………………………..,……… . 108
Kök yemler………………………………………………………………………. . . 109
Pancar (beta vulgaris):………………………………………………….. . . 109
Şalgam (brassica rapa var. Esculenta)………………………. . 112
Havuç (daucus carota l)……………………………………………….. . . 112
Yumru yemler………………………………………………………………….. . . 113
Patates (solanumtuberosuml)………………………………… . . . 113
Tatli patates (ıpomoea batatas poir.)…………………………. . 113
Yerelması (heüanthustuberosusl):…………………………. . . 115
Tapiyokafmanihot esculenta)………………………………………. . . 115
2.5. Dolgu maddesince zengin yemler………………………… . . . 118
Samanlar…………………………………………………………………………… . 119
Buğdaygil samanlar!……………………………………………………… . . 120
Buğday samanı………………………………………………………………….. . 121
Arpa samanı………………………………………………………………………… 121
Yulaf samanı……………………………………………………………………… . 121
Mısır samanı………………………………………………………………………… 122
Pirinç samanı……………………………………………………………………….122
Çavdar samanı…………………………………………………………………….122
Baklagil samanları…………………………………………………………… 123
Bakla samanı………………………………………………………………………. 123
Bezelye samanı……………………………………………………………………123
Fiğ samanı…………………………………………………………………………….124
Mercimek samanı……………………………………………………………….. 124
Soya samanı……………………………………………………………………….. 124
Kavuz ve kabuklar……………………………………………………………. 124
Buğdaygil kavuzları………………………………………………………… 125
Baklagil kavuz ve kabukları……………………………………………125
Dolgu maddesince zengin diğer yemler………………………. 126
Pamuk tohumu kapçığı……………………………………………………… 126
Mısır koçanı………………………………………………………………………… 126
3. Konsantre yemler………………………………………………………… 128
3.1. Tane yemler………………………………………………………………….128
Buğdaygil (gramineae) tane yemleri……………………………. 128
Buğday (triticumvulgare)………………………………………………. 130
Çavdar (secalecereale)………………………………………………….131
Arpa(hordeumvulgare)………………………………………………….. 132
Yulaf (avena sativa)………………………………………………………….. 133
Mısır (zea mays)……………………………………………………………….. . . 134
Sorgum (sorghum vulgare)……………………………………………. 135
Darı(akdarı=panicummıliaceuml)……………………………… . . . 136
Pirinç (oryzasativa)………………………………………………………. . . 136
Trıticale……………………………………………………………………………. . 137
Baklagil (leguminosae) tane yemleri…………………………… . 137
Baklagil tane yemlerinde bulunan antinutrisyonel aktörler…………. . . 138
Bakla (viciafabal)…………………………………………………………… . 139
Yemlik bezelye (pisum arvense l)………………………………… . . 140
Lüpenler(lupinusl)………………………………………………………. . . . 140
Fiğ(viciasatival)……………………………………………………………. . . 141
Burçak (vicıaervillial.vvild)………………………………………….. . 142
Mercimek (lens esculenta)……………………………………………… 142
Adi mürdümük (lathyrus sativus l)……………………………… . 142
Nohut (cicerarietinum)…………………………………………………… 143
Soya fasulyesi (glycine max)…………………………………………..143
3.2. Endüstri yan ürünleri……………………………………………….144
Değirmencilik endüstrisi yan ürünleri……………………….. 144
1. Un endüstrisi yan ürünleri…………………………………………. 144
1.1. Buğday unu endüstrisi yan ürünleri……………………… 144
1.2. Mısır unu endüstrisi yan ürünleri…………………………… 148
2. Nişasta endüstrisi yan ürünleri………………………………… 150
2.1. Mısır nişasta endüstrisi yan ürünleri……………………. 150
2.2. Patates nişastası endüstrisi yan ürünleri…………… 154
Şeker endüstrisi yan ürünleri………………………………………. 155
Fermentasyon endüstrisi yan ürünleri………………………. 161
1. Bira endüstrisi yan ürünleri……………………………………….161
2. Alkol endüstrisi yan ürünleri……………………………………. 166
3. Şarap endüstrisi yan ürünleri…………………………………… 168
Meyve suyu endüstrisi yan ürünleri…………………………….. 169
Yağ endüstrisi yan ürünleri…………………………………………… 171
Soya küspesi……………………………………………………………………… . 174
Ayçiçeği küspesi………………………………………………………………. . . 174
Pamuk tohumu (çiğit) küspesi………………………………………….. 175
Kolza küspesi…………………………………………………………………… . 177
Kanola küspesi………………………………………………………………… . . 177
Yer fıstığı küspesi………………………………………………………….. . . 178
Keten tohumu küspesi……………………………………………………… 178
3.3.yemlik yağlar………………………………………………………………. 181
Yemlik yağların önemi……………………………………………………… 182
Yemlik yağların sınıflandırılması………………………………….. 183
Yemlik yağların değerliliğini etkileyen faktörler.. . . . . 184
Yemlik yağlarda kalite kriterleri………………………………. . . 186
3.4 hayvansal kökenli yem maddeleri………………………… . . 193
Bitkisel ve hayvansal proteinlerin karşılaştırılması……….. 193
Hayvansal kökenli yemlerin sınıflandırılması…………….194
Et ve et ürünleri………………………………………………………………. 194
Kanatlı ve kanatlı yan ürünleri…………………………………….. 201
Süt ve süt ürünleri……………………………………………………. . . . 204
Balık ve balık ürünleri…………………………………………………….. 205
3.5. Alternatif yem maddeleri……………………………………….. 212
Tapiyoka (manıoc)……………………………………………………………….212
Yerelması (toplnambur, jerusalem artıchoke, elianthüstuberosusl)……… . 213
Tavuk dışkısı……………………………………………………………………….. 218
Rumen içeriği………………………………………………………………………219
Mısır koçanı………………………………………………………………………… 220
Pamuktohumu……………………………………………………………………. 220
Ayçiçeği tohumu………………………………………………………………… 221
Peynir altı suyu…………………………………………………………………. 221
Şekerleme ürünleri…………………………………………………………. 222
Diğer alternatif yem maddeleri…………………………………… . . 222
Yağlar………………………………………………………………………………….223
Korunmuş proteinler ve amino asitler…………………….. . . 224
Üre………………………………………………………………………………………226
3.5. Mineral yemler…………………………………………………………… 228
Rasyonlara mineral katılmasında dikkat edilmesi gereken hususlar……….. . 230
Kalsiyum kaynakları…………………………………………………………. 230
Fosfor kaynakları………………………………………………………….. . . 231
Magnezyum kaynakları……………………………………………………. 232
Sodyum kaynakları…………………………………………………………… 233
Demir kaynakları………………………………………………………………. 233
Çinko kaynakları………………………………………………………………. 234
Mangan kaynakları…………………………………………………………… 235
Bakır kaynakları……………………………………………………………….. 235
Kobalt kaynakları…………………………………………………………….. 236
İyot kaynakları………………………………………………………………….. 237
4.yem hijyeni……………………………………………………………………….. 238
Böcekler…………………………………………………………………………….. 240
Kemirgenler………………………………………………………………………. 242
Kuşlar………………………………………………………………………………….243
İnsanlar………………………………………………………………………………243
Mikroorganizmalar………………………………………………………. .. 244
Yemlerde bulaş1klık yaratan başlıca mikotoksinler .. 245
Aflatoksinler……………………………………………………………………. 245
Okratoksinler…………………………………………………………………… 246
Trikotesenler…………………………………………………………………… 247
Zearalenon………………………………………………………………………… 247
Yemlerde mikroorganizmal bulaşıklığı etkileyen faktörler…………………249
Mikrobiyel bozulmanın etkileri……………………………………..254
Yemlerde mikrobiyolojik tanı………………………………………… 261
Yemlerin mikrobiyel bozulmadan korunmaları için alınması gereken önlemler.265
Yemlerdeki mıkotoksinlerin zararsız hale getirilmesi……………………………… 267
Yemlerdeki bakterilerin zararsız hale getirilmesinde kullanilan yöntemler……….269
Sağlık koruma ve zararlı kontrolünde kullanılan yöntemler……………………… 274
5. Yem katkı maddeleri…………………………………………………….. 275
Yem katkı maddelerinde aranan koşullar…………………… 275
Yem katkı maddelerinin sınıflandırılması…………………….. 275
1.besin madde niteliğindeki yemlik preparatlar…………276
2. Yem teknolojisiyle ilgili preparatlar…………………….. . 284
Antioksidanlar………………………………………………………………….. 284
Antifungaller……………………………………………………………………. 286
Antimikrobiyeller…………………………………………………………….. 288
Prezervatifler………………………………………………………………….. 288
3.büyütme faktörleri……………………………………………………… 291
İlaç niteliğinde olmayan antibiyotikler………………………. 293
Kimyasal maddeler (büyütme faktörü olarak arsenik preparatları)……………….294
Büyütme faktörü olarak tek hücreli proteinler……… 294
4.yemden yararlanmayı artıran biyoteknolojik preparatlar……………………… 295
Probiyotikler……………………………………………………………………. 295
Prebiyotikler…………………………………………………………………….. 297
Frukto-oligosakkaritler (fos)……………………………….. . . . 298
Mannan-oligosakkaritler(mos)……………………………………..298
Enzimler……………………………………………………………………………… 300
5.biyolojik dengeleri koruyucular……………………………… 305
6.hastalık önleyici preparatlar……………………………….. . . . 306
7.yem teknolojisini ilgilendiren preparatlar……………. 309
8.yemin kalitesini düzenleyen doğal katkılar…………. . . . 311
9.diğer yem katkı maddeleri…………………………………………. . . . 312
Ppm……………………………………………………………………………………….. 314
Ppb……………………………………………………………………………………….. 317
6. Yemlerde antinutrisyonel faktörler……………………. . 318
Glikozitler……………………………………………………………………….. . . 320
Alkaloidler………………………………………………………………………. . . 324
Fenolik bileşikler…………………………………………………………….. 325
Yağlarda bulunan antinutrisyonel faktörler……………………. . . . 332
Nişasta tabiatında olmayan polisakkaritler………………333
Antinutrisyonel proteinler…………………………………………… 335
Toksikaminoasitler……………………………………………………… . . . 338
Nitrat ve nitritler……………………………………………………………. 340
Östrojenik etkili maddeler…………………………………………….. 342
Mineral maddeleri bağlayan maddeler……………………….. 344
7. Yem teknolojisi……………………………………………………………… 346
Yemlerin işlenmesinin beslenme üzerine etkileri….. . . . . 346
Yemleri işlemenin amaçları…………………………………………… . 347
Konsantre yemleri işleme teknikleri…………………………. . . 349
Mekanik işlemler…………………………………………………………….. . . 349
Isı uygulamaları……………………………………………………………….. 353
Kaba yemleri işleme teknikleri………………………………………. 361
Karma rasyon hazırlama…………………………………………………. 363
Yemlerin depolanması…………………………………………………… . . 363
Dökme halindeki yemlerin depolanması ve akışı…………. 364
Kaba yemlerin depolanması…………………………………………….. 365
8. Yem analizleri……………………………………………………………….. 369
Numune alınması……………………………………………………………….. . 371
Numune almada genel kurallar……………………………………..371
Konsantre yem maddeleri ve konsantre yem karmalarından numune alma…… 372
Kaba yemlerden numune alma………………………………………… 374
Yalama taşları ve kalıplardan numune alma………………. 376
Sıvı yemlerden numune alma…………………………………………… 377
Yarı-sıvı (yarı-katı) ürünlerden numune alma…………….. 378
Laboratuvara gelen numuneler hakkında yapılacak işlemler………………. . 379
Analiz için numunelerin hazırlanması…………………………. . . 379
Yemlerin fiziksel değerlendirilmesi…………………………….. 380
Yemlerin kimyasal analizleri………………………………………….. 382
Weende analiz sistemi…………………………………………………. . . . 382
Kuru madde………………………………………………………………………… 382
Ham kül………………………………………………………………………………… 386
Ham yağ……………………………………………………………………………….. 387
Ham protein………………………………………………………………………… 389
Ham selüloz………………………………………………………………………..393
Azotsuz öz madde……………………………………………………………… 394
Toplam karbonhidrattayin!……………………………………………. 395
İi. Deterjan analız sistemi……………………………………………….395
Nötral deterjan fiber analiz yöntemi………………………….. 397
Asit deterjan fiber analizi………………………………………………. 399
Asit deterjan lignin (adl) tayini……………………………………… 400
Saf protein tayini (stutzer ve barnstein yöntemi)…….. 401
Sindirilebilir ham protein tayini (stutzer yöntemi)…… 401
Ham enerji tayini……………………………………………………………….. 402
Metabolize olabilir enerji tayini…………………………………… 404
Çözeltilerin hazırlanması………………………………………………. 405
9. Hayvan besleme alanında biyoteknolojinin uygulanışı………………. 411
Yem maddesi üretimini arttırmaya yönelik çalışmalar…………………………….. 414
Yemlerin besleyici değerini arttırmaya yönelik çalışmalar…………………………416
Yemlerin hayvan organizmasında daha iyi değerlendirilmesine yönelik çalışmalar. 425
Yeni yem kaynaklarının bulunmasına yönelik çalışmalar……………………………..432
Laboratuvara dayalı metodların geliştirilmesine yönelik çalışmalar…………………. 437
Tablolar………………………………………………………………………… . . 438

[Yazar]

Yazılar